REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak skorzystać z czynnego żalu

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Piotr Domański
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Czynny żal to zawiadomienie organu podatkowego o popełnieniu czynu zabronionego, np. o niezłożeniu w terminie deklaracji VAT-7, uwalniający od odpowiedzialności karnej skarbowej. Jak prawidłowo go złożyć?

 

Zawiadomienie (czynny żal) może być złożone na piśmie albo przekazane ustnie do protokołu.

Możliwość składania czynnego żalu wynika z art. 16 § 1 Kodeksu karnego skarbowego. Przepis ten stanowi:

Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Warunkiem skorzystania z czynnego żalu jest zapłacenie należności podatkowych. Artykuł 16 § 2 k.k.s. stanowi, że w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego należy uiścić w całości wymagalną należność publicznoprawną, uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. Praktyka jest inna. Podatnicy, składając czynny żal, najpierw płacą zaległe podatki, uważając, że jest to warunek skuteczności czynnego żalu. Rzeczywiście zazwyczaj zaoszczędza to konieczności późniejszych kontaktów z urzędem w związku z obowiązkiem zapłaty zaległego podatku lub wykazania, że taka zapłata nastąpiła. Z tego punktu widzenia jest to działanie rozsądne. Natomiast czynny żal odniesie taki sam skutek, jeżeli zapłata podatku nastąpi dopiero w terminie wyznaczonym przez organ podatkowy.

Może się zdarzyć, że czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu należności, a orzeczenie przepadku przedmiotów jest obowiązkowe (np. gdy przedmiot pochodzi bezpośrednio z przestępstwa skarbowego). Wtedy sprawca czynu zabronionego zainteresowany skorzystaniem z dobrodziejstw czynnego żalu powinien złożyć te przedmioty lub uiścić ich równowartość pieniężną.

Warunkiem skorzystania z czynnego żalu jest podanie w zawiadomieniu „istotnych okoliczności czynu zabronionego”. Oznacza to dokładne opisanie czynu zabronionego. Powód, dla którego podatnik złamał prawo, jest nieistotny. Tutaj znowu praktyka składania czynnego żalu jest odmienna od brzmienia przepisów. Podatnicy, korzystając z tej instytucji, najczęściej tłumaczą się w odpowiednim piśmie, dlaczego złamali prawo, powołując się na wypadki losowe, kłopoty ze zdrowiem, przejściowe kłopoty finansowe, nieznajomość prawa itd. Oczywiście te wyjaśnienia nie zaszkodzą, natomiast nie są one niezbędne. Nie ma tutaj zastosowania tryb postępowania znany np. przy przywróceniu terminu. W przypadku przywracania terminu zainteresowany powinien uprawdopodobnić, że uchybienie nastąpiło bez jego winy (art. 162 Ordynacji podatkowej).

Można jeszcze w jednym aspekcie porównać czynny żal z przywróceniem terminu. Podanie o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Jednocześnie z wniesieniem podania należy dopełnić czynności, dla której był określony termin. W przypadku czynnego żalu nie ma żadnego terminu ograniczającego jego dokonanie.

Dodajmy, że w przypadku współdziałania z innymi osobami w zawiadomieniu należy również wskazać te osoby. Przykładowo taka informacja powinna brzmieć następująco:

Jednocześnie informuję, że przy popełnieniu wyżej opisanego czynu współdziałałem z .................. zamieszkałym w ......................

Bezskuteczność czynnego żalu

Zawiadomienie nie zawsze ma moc uwalniającą od odpowiedzialności karnej. Jest ono w tym zakresie bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:

1) w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,

2) po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Często się zdarza, że podatnicy zwracają się do organu podatkowego z zapytaniem, jakie sankcje grożą im np. za niezłożenie w terminie deklaracji PIT-36 za okres pobytu za granicą przy wynikającym z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania obowiązku rozliczania się w Polsce. Dopiero po uzyskaniu z urzędu skarbowego informacji składają czynny żal. Jest to błędne postępowanie. Czynny żal musi być złożony przed jakimkolwiek kontaktem z organami podatkowymi.

Z czynnego żalu nie może skorzystać sprawca, który:

1) kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego,

2) wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego,

3) zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierował, chyba że czynny żal został dokonany ze wszystkimi członkami grupy lub związku,

4) nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.

Czynny żal a opłata prolongacyjna

Czynny żal nie wiąże się z żadnym tzw. zastępczym kosztem, takim jak np. opłata prolongacyjna. Porównanie instytucji czynnego żalu z ulgą w postaci rozłożenia na raty zaległości podatkowej przedstawiamy w tabeli.

Tabela. Porównanie czynnego żalu i rozłożenia zaległości podatkowych na raty

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Czynny żal a informacje podatkowe

Podatnicy mają prawo do czynnego żalu także wtedy, gdy urzędy skarbowe dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego z informacji podatkowej przesłanej przez płatników (np. PIT-11 czy PIT-8C).

Jak wspomniano, zawiadomienie o czynnym żalu jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Nie jest prawdą częste przekonanie wśród podatników, że taką wyraźnie udokumentowaną wiadomością jest przesłanie przez płatnika lub inny podmiot informacji podatkowej takiej jak PIT-11 lub PIT-8C. Niestety, takie informacje o niemożności złożenia czynnego żalu w takiej sytuacji można wciąż usłyszeć od niektórych pracowników aparatu skarbowego.

PIT-8C to informacja o dochodach z innych źródeł oraz o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych. Jest to informacja o dochodach, jakie podatnik osiągnął np. w 2007 r. Już taka nazwa formularza przesądza, że nie można PIT-8C potraktować jako wyraźnie udokumentowanej wiadomości o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Wystawca PIT-8C zawiadamia o czymś innym niż popełnienie przestępstwa. Absurdem byłoby też uznanie, że wystawca informacji podatkowej wiedział o tym, że podatnik nie rozliczy przed fiskusem dochodów wykazanych np. w PIT-8C czy w PIT-11. Zwłaszcza że dokumenty tego typu są wystawiane kilka miesięcy przed ostatecznym terminem płatności podatku. Żaden organ podatkowy nie może tylko na podstawie wpłynięcia informacji PIT-11 uznać, że dysponuje „wyraźnie udokumentowaną wiadomością o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego”. A tylko taka blokuje czynny żal. PIT-11 informuje o dochodach podatnika, a nie o złożeniu lub nie zeznania PIT-37 i niezapłaceniu podatku. Urząd skarbowy musiałby dokonać jakiejś czynności w związku z PIT-8C lub PIT-11, aby odebrać skuteczność czynnego żalu. Czynność ta musiałaby zostać uwidoczniona w aktach sprawy.

PRZYKŁAD

W 2006 r. Andrzej Nowak zarobił poprzez trafne inwestycje na giełdzie 140 000 zł. Na początku 2007 r. biuro maklerskie, z którego usług inwestor korzystał w 2006 r., wysłało PIT-8C do urzędu skarbowego właściwego dla inwestora. PIT-8C otrzymał także inwestor. Andrzej Nowak nie złożył zeznania PIT-38 za 2006 r. Zrobił to dopiero pod koniec 2007 r. Zapłacił zaległy podatek od zysku 140 000 zł wraz z odsetkami od zaległości. Na podstawie art. 16 § 1 Kodeksu karnego skarbowego dokonał zawiadomienia na piśmie o niezłożeniu deklaracji PIT-38 oraz niewpłaceniu podatku (przykładowe zawiadomienie przedstawiono poniżej). Czynny żal jest skuteczny, mimo że urząd skarbowy dysponował PIT-8C, z którego wynikała konieczność zapłacenia podatku za 2006 r. oraz jego wysokość. Samo złożenie w urzędzie skarbowym przez biuro maklerskie PIT-8C nie jest „wyraźnie udokumentowaną wiadomością o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, które wyłącza skuteczność złożenia czynnego żalu”.


Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Czynny żal a korekta


Obecnie nie ma potrzeby składania czynnego żalu w przypadku składania korekty deklaracji. Prawidłowo dokonana korekta wystarcza dla uniknięcia ewentualnej odpowiedzialności karnej skarbowej. Wynika to z art. 16a k.k.s., który stanowi:

Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa lub ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz.U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65, z późn. zm.), korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.

- art. 16, art. 16a ustawy z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy - j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 112, poz. 766

Piotr Domański

ekspert dużej spółki akcyjnej

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Monitor Księgowego

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Będą kary za niezapłacony podatek od sprzedaży ubrań i zabawek w internecie? Fiskus analizuje informacje o 300 tys. osób i podmiotów handlujących na platformach internetowych w 2023 r. i 2024 r.

Operatorzy platform, za pośrednictwem których dokonywane są transakcje w internecie, przekazali MF dane ponad 177 tys. osób fizycznych i 115 tys. podmiotów – poinformowała PAP rzeczniczka szefa KAS Justyna Pasieczyńska. Dane te są teraz analizowane.

Czy będzie katastrofa fakturowa w 2026 roku? Kto odważy się wdrożyć obowiązek stosowania KSeF i faktur ustrukturyzowanych?

Niedawno opublikowano kolejną wersję projektu „nowelizacji nowelizacji” ustaw na temat faktur ustrukturyzowanych i KSeF, które mają być niezwłocznie uchwalone. Ich jakość woła o pomstę do nieba. Co prawda zaproponowane zmiany świadczą o tym, że twórcy przepisów chcą pozostawić tym, którzy połapią się w tych zawiłościach, jakieś możliwości unikania tej katastrofy, zachowując fakturowanie w dotychczasowej formie przynajmniej do końca 2026 r. Pytanie, tylko po co to całe zamieszanie i dezorganizacja obrotu gospodarczego – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Jak nie zbankrutować na IT: inteligentne monitorowanie i optymalizacja kosztowa środowiska informatycznego. Praktyczny przewodnik po narzędziach i strategiach monitorowania

W dzisiejszej erze cyfrowej, środowisko IT stało się krwiobiegiem każdej nowoczesnej organizacji. Od prostych sieci biurowych po rozbudowane infrastruktury chmurowe, złożoność systemów informatycznych stale rośnie. Zarządzanie tak rozległym i dynamicznym ekosystemem to nie lada wyzwanie, wymagające nie tylko dogłębnej wiedzy technicznej, ale przede wszystkim strategicznego podejścia i dostępu do odpowiednich narzędzi. Wyobraźcie sobie ciągłą potrzebę monitorowania wydajności kluczowych aplikacji, dbałości o bezpieczeństwo wrażliwych danych, sprawnego rozwiązywania problemów zgłaszanych przez użytkowników, a jednocześnie planowania przyszłych inwestycji i optymalizacji kosztów. To tylko wierzchołek góry lodowej codziennych obowiązków zespołów IT i kadry managerskiej. W obliczu tej złożoności, poleganie wyłącznie na intuicji czy reaktywnym podejściu do problemów staje się niewystarczające. Kluczem do sukcesu jest proaktywne zarządzanie, oparte na solidnych danych i inteligentnych systemach, które nie tylko informują o bieżącym stanie, ale również pomagają przewidywać przyszłe wyzwania i podejmować mądre decyzje.

Wojna celna USA - Chiny. Jak może się bronić Państwo Środka: 2 scenariusze. Świat (też Stany Zjednoczone) nie może się obejść bez chińskiej produkcji

Chiny mogą przekierować towary nadal objęte nowymi, wysokimi cłami USA przez gospodarki i porty azjatyckie lub (a raczej równolegle) przekierować sprzedaż dotychczas kierowaną do USA na inne rynki - prognozują eksperci Allianz Trade. Bardziej prawdopodobna jest przewaga drugiego scenariusza – tak było podczas pierwszej wojny handlowej prezydenta Trumpa, co obecnie oznaczać będzie m.in. 6% rokroczny wzrost importu z Chin do UE (ale też do innych krajów) w ciągu trzech najbliższych lat. Branża, która nie korzysta z żadnych wyłączeń w wojnie celnej – odzież i tekstylia może odczuć ją w największym stopniu na swoich marżach.

REKLAMA

Ostatnie dni na rozliczenie PIT-a i odliczenie ulg podatkowych. Czego nie uwzględnia Twój e-PIT? Co zrobić, gdy nie masz PIT-11?

Dzień 30 kwietnia robi na podatnikach coraz mniejsze wrażenie, zwłaszcza na tych rozliczających się na formularzu PIT-37. Teoretycznie nie muszą już pamiętać o wysłaniu dokumentu, bo na koniec miesiąca automatycznie zrobi to za nich e-Urząd Skarbowy (usługa Twój e-PIT). W praktyce jednak – jeśli naprawdę zależy nam na najkorzystniejszym rozliczeniu 2024 roku (w tym np. o rozliczeniu ulg podatkowych), nie możemy odpuścić samodzielnej weryfikacji przygotowanego przez fiskusa rozliczenia. Co warto zrobić na krótko przed upływem terminu?

Rozliczenie roczne składki zdrowotnej do 20 maja 2025 r. Wypełnij ZUS DRA albo ZUS RCA i sprawdź czy masz nadpłatę, czy niedopłatę

ZUS przypomina, że każdy, kto w 2024 r. prowadził pozarolniczą działalność i podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz był opodatkowany podatkiem liniowym, skalą podatkową lub ryczałtem ewidencjonowanym - musi rozliczyć w skali roku składki na ubezpieczenie zdrowotne. Należy to zrobić w dokumencie ZUS DRA lub ZUS RCA za kwiecień 2025 r., a termin minie 20 maja. Do tego dnia trzeba uiścić ewentualną niedopłatę.

KSeF. Do 25 kwietnia 2025 r. przedsiębiorcy mogą zgłaszać dodatkowe uwagi i opinie nt. KSeF. [WAŻNE TERMINY]

Krajowy System e-Faktur (KSeF). Do 25 kwietnia 2025 r. przedsiębiorcy mogą zgłaszać dodatkowe uwagi i opinie nt. KSeF. Resort finansów potwierdził wprowadzenie obowiązku wystawiania e-faktur dla wszystkich podatników. Poinformował, że uwzględnił wszystkie kluczowe postulaty zgłaszane przez przedsiębiorców w zakresie wystawiania e-faktur w KSeF.

System ICS-2 w transporcie drogowym i kolejowym – na to muszą uważać przewoźnicy. Od kwietnia 2025 r. ostatni etap wdrażania

Import Control System 2 (ICS2) ma służyć do przekazywania informacji o ładunkach między Unią Europejską a krajami trzecimi, a jego zadaniem jest uszczelnienie handlu z państwami spoza UE. Od kwietnia 2025 r. rozpoczął się ostatni etap wdrażania systemu ICS-2 dla sektora transportu drogowego i kolejowego.

REKLAMA

Rząd źle oszacował dochody z VAT-u - największego źródła dochodów budżetowych. Eksperci: ogromna pomyłka i wzrost deficytu

Jak wynika ze wstępnych danych Ministerstwa Finansów, w 2024 roku wpływy netto z tytułu podatku VAT wyniosły 287,7 mld zł, zaś brutto – 475,3 mld zł. To więcej niż w 2023 roku. Natomiast zgodnie z założeniami ustawy budżetowej na rok 2024, dochody z tytułu podatku VAT określono w wysokości 316,4 mld zł. Po nowelizacji zostały one obniżone do 293,5 mld zł. Za to o 14,6% spadły rok do roku zwroty z tytułu ww. podatku, tj. do wartości 187,6 mld zł. Eksperci komentujący te dane zauważają, że wyniki resortu rozminęły się z prognozami. Jednocześnie podkreślają, że zmniejszyła się tzw. luka VAT.

Firmy niegotowe na KSeF. Tylko 5230 przedsiębiorstw korzysta z systemu – czas ucieka. [DANE MF]

Z danych udostępnionych przez Ministerstwo Finansów wynika, że do 5 marca 2025 roku z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) skorzystało zaledwie 5230 firm. To oznacza, że w ciągu ponad trzech lat działania systemu zdecydowało się na niego jedynie kilka tysięcy przedsiębiorców. Tymczasem za 9 miesięcy korzystanie z KSeF stanie się obowiązkowe – a to oznacza prawdziwą rewolucję dla księgowości w Polsce.

REKLAMA