Zawód ten sam, ale nie taki sam - międzynarodowe dyskusje o zawodzie księgowego

„Zastanawianie się nad perspektywą rozwoju naszego zawodu jest aktualne i niezmiernie ważne dla każdej organizacji zawodowej, zrzeszającej osoby zajmujące się profesjonalnie rachunkowością - powiedział Franciszek Wala, prezes Zarządu Głównego SKwP. - Pragniemy poddać rozważaniu przewidywane zmiany zawodu - zarówno w różnych aspektach merytorycznych, w tym wiedzy, umiejętności, etyki, jak i w bliższej i dalszej perspektywie czasowej, chociaż w tym drugim obszarze niełatwo o prognozowanie, gdyż wielka jest dynamika zmian w otoczeniu” - dodał oraz podkreślił, że Stowarzyszenie dziś, rok po 2. Kongresie Polskiej Rachunkowości, powracając do „tej istotnej dla zawodu problematyki, posiada więcej informacji oraz jest bogatsze w bieżące doświadczenia”.

Autopromocja

Prof. dr hab. Aldona Kamela-Sowińska, członek Zarządu Głównego SKwP, przewodnicząca Komisji ds. współpracy z zagranicą, otwierając panel międzynarodowy, mówiła, że dzisiaj Stowarzyszenie Księgowych w Polsce może cieszyć się pierwszymi owocami drzewa współpracy międzynarodowej, które organizacja „posadziła rok temu”. Podkreśliła, że czerwcowe spotkanie w Wieliczce jest pierwszą konferencją w skali międzynarodowej po ubiegłorocznym podpisaniu przez sygnatariuszy porozumienia o współpracy podczas 2. Kongresu Polskiej Rachunkowości. Sygnowane przez osiem organizacji porozumienie ma charakter otwarty dla innych organizacji księgowych na świecie.

Autopromocja

Szkolenie:
Jak się przygotować do najnowszej wersji KSeF?

Sprawdź

„Naszą misją jest, by jednoczyć, informować i wspierać księgowych. Jak mamy to robić? Poprzez dzielenie się wiedzą, więc w Estonii co tydzień odbywa się bardzo wiele różnych seminariów i szkoleń” - mówił Margus Tammeraja, prezes zarządu Stowarzyszenia Estońskich Księgowych (AEA), prezentując sytuację księgowych w swoim kraju. Powiedział również, że w zakresie regulacji księgowości Estonia „ma dość dużo swobody”. „Nie ma bezpośredniej regulacji naszego zawodu i nie ma też obowiązkowych wymogów kwalifikacyjnych. Jeśli chodzi o formalną odpowiedzialność księgowego, to jest bardzo ograniczona, dlatego że pełną odpowiedzialność ponoszą właściciele spółki i zarząd spółki”.

„Zapewnienie jakości to coś, w czym przygotowujemy wytyczne dla branży księgowej” - podkreślił Margus Tammeraja. Jak mówił, w Estonii stworzono nowy komitet spółek rachunkowych, a księgowi współpracują z ministerstwem finansów, żeby stworzyć ramy prawne dla spółek zapewniających usługi rachunkowe. „Celem jest, aby jakość usług księgowych dla przedsiębiorców była naprawdę wysoka” - zaznaczył.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

„Zakładamy, że wszystkie dane elektroniczne, wymieniane pomiędzy systemami elektronicznymi, są w 100% wiarygodne i prawidłowe, w tym celu istnieją pewne standardy, które należy wdrożyć i te standardy powinny być międzynarodowe w swoim charakterze” - zauważył. Dlatego, jak podkreślił, bardzo mocno wspierali XBRL - język rozszerzonego raportowania w biznesie. W Estonii ze względu na jej wielkość (Estonia liczy ok. 1,3 mln mieszkańców) jest łatwiej eksperymentować z cyfryzacją czynności wykonywanych przez księgowych. „Jesteśmy w stanie być bardziej elastyczni i podejmować większe ryzyko” - podsumował. Przypomniał również o zeszłorocznym poważnym problemie związanym z dowodami osobistymi - każdy Estończyk, który otrzymał dowód w ciągu ostatnich 5 lat, musiał go w krótkim okresie wymienić. „Ten problem rozwiązano w ciągu 3 miesięcy, co świadczy o szybkości działań podejmowanych w naszym kraju” - dodał.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Na Litwie zawód księgowego nie jest regulowany, nie ma wymogów dotyczących wykształcenia, kryteriów zawodowych ani etyki. „Tak naprawdę każdy może pracować w zawodzie, nie ma żadnych ograniczeń i wymagań” - powiedziała Laimute Vovierene, prezes Związku Stowarzyszeń Księgowych (AAA) na Litwie podczas swojego wystąpienia. Dodała, że ustawa o księgowości wprowadza koncepcję „księgowego profesjonalisty”, który odpowiednie kompetencje do wykonywania zawodu może nabyć w wielu prywatnych firmach specjalizujących się w przygotowaniach do pracy w księgowości.

Polecamy: Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – nowe procedury

Laimute Vovierene wskazała na wiele innowacji na Litwie, związanych z robotyzacją księgowości i księgowych „aby księgowy mógł pracować w chmurze”. „Korzystanie z chmury będzie kontrolowane przez centralnego administratora podatkowego” - dodała i wyliczyła systemy funkcjonujące w obrębie litewskiej księgowości: „i.SAF, który rejestruje wszystkie otrzymane faktury oraz system i.VAZ, który reguluje otrzymanie takich faktur”. „To system, w którym małe przedsiębiorstwa mogą prowadzić księgowość” - zaznaczyła.

W kontekście największych problemów, przed którymi staje na Litwie księgowy, wskazała w pierwszej kolejności zmieniające się wciąż przepisy, dotyczące rachunkowości i podatków. „W ostatnich latach bardzo często ulegają zmianom, które odnoszą się do deklaracji dotyczących dochodów, zysków i VAT. Nie ma ustalonego systemu wymagań” - zaznaczyła prezes z Litwy. „Nowe systemy są stale wdrażane i różnią się swoimi celami i instrukcjami wypełniania”. Zwróciła przy tym uwagę, że księgowość elektroniczna na Litwie została wprowadzona na przełomie ostatnich 3 lat.

Kolejną problematyczną kwestię dla księgowych na Litwie stanowi interpretacja prawa przez służby podatkowe. „Bardzo często jest to sprzeczne z wymogami Unii Europejskiej. Poza tym wyjaśnienia nie mają mocy prawnej. Dlatego nie ma jasności prawnej w ustawodawstwie, a co za tym idzie - również w rachunkowości” - podsumowała.

W Niemczech zawód księgowego jest prawnie uregulowany, istnieją określone wymagania dotyczące kwalifikacji. Kandydaci muszą zdać egzamin, po którym doradcę podatkowego formalnie mianuje odpowiednia lokalna izba doradców podatkowych. „Doradca podatkowy” jest tytułem podlegającym ochronie prawnej, a świadczenie usług doradztwa podatkowego stanowi działalność zastrzeżoną. „Chodzi o to, żeby nie można było samodzielnie mianować się takim doradcą” - wyjaśnił prof. Axel Pestke, sekretarz generalny Niemieckiego Stowarzyszenia Doradców Podatkowych (DStV). Jak podkreślił, głównymi problemami niemieckich księgowych są przede wszystkim cyfryzacja oraz rekrutacja młodych profesjonalistów.

„W ciągu ostatnich 30 lat w Niemczech wszystkie kwestie informatyczne były rozwiązywane wewnątrz firmy” - powiedział, co ocenił jako „zbyt wolne i zbyt staroświeckie”. „Okazuje się, że w innych krajach odbywa się to szybciej”. Zaznaczył, że Niemcy posiadają własnych dostawców rozwiązań informatycznych, ale „to wszystko zmienia się bardzo powoli”. Pewne rozwiązania są opracowywane, ale zauważył, że w przeciwieństwie do Estonii Niemcy są państwem federalnym, który posiada 16 regionów i każdy z nich ma własne zdanie na temat tego, jak kwestie informatyczne mają być zorganizowane. Jak zapewnił prof. Axel Pestke, „Niemcy dostrzegają rosnący wpływ sztucznej inteligencji, dlatego starają się wyszukiwać rozwiązania, uczyć się i oczywiście brać przykład z innych krajów”.

Drugie wyzwanie, przed którym stoi niemiecka księgowość, to rekrutacja młodych profesjonalistów. „Do tej pory liczba doradców podatkowych rosła, ale obecnie już tego niestety nie dostrzegamy” - mówił sekretarz generalny DStV. Według przedstawionych przez niego danych wynika, iż „w tym momencie ta krzywa się wypłaszacza albo wręcz maleje”. Zdaniem prof. Pestke dzieje się tak m.in. ze względu na to, że egzamin na doradcę podatkowego jest bardzo trudny. „Nie zdaje go 70% osób, a 30% zdawalność to dla młodych ludzi nie jest atrakcyjna perspektywa” - zauważył. „Po drugie, jest to bardzo ciężka praca, czasem wielogodzinna, a tym młodzi ludzie już nie są zainteresowani”. „Staramy się ten zawód jakoś uatrakcyjnić, dlatego zastanawiamy się, czy w dalszym ciągu egzamin jest odpowiednim narzędziem potrzebnym później do pracy. Nie chodzi o to, żeby drogę do zawodu ułatwić, ale zależy nam, aby skupić się na tym, co jest naprawdę ważne dla profesjonalizmu w tej branży” - podsumował.

W Republice Serbskiej prawa do wykonywania usług księgowych na rzecz osób trzecich reguluje Ustawa o rachunkowości i audycie Republiki Serbskiej. „Osoba prawna i przedsiębiorca określają konieczny poziom wykształcenia, doświadczenie zawodowe i inne wymagania dla osoby, która dla nich prowadzi księgowość i sporządza sprawozdania finansowe” - powiedział Sinisa Mutic - partner ds. kontroli jakości ze Stowarzyszenia Księgowych i Audytorów Republiki Serbskiej (AAARS).

Ustawa o rachunkowości i audycie Republiki Serbskiej przyznała AAARS uprawnienia do kształcenia specjalistów w zakresie rachunkowości i audytu oraz wydawania certyfikatów dla wszystkich kwalifikacji, w tym uprawnienia do wydawania licencji technikom księgowym i certyfikowanym księgowym. Jak mówił przedstawiciel serbskiej organizacji, „stowarzyszenie zawodowe określone w tej ustawie, zgodnie z międzynarodowymi standardami edukacyjnymi, wdraża unikatowy program nabywania kwalifikacji i tytułów w dziedzinie rachunkowości i audytu, a także innych powiązanych tytułów zawodowych w Republice Serbskiej”.

W odpowiedzi na zwiększającą się rolę cyfryzacji zawodu księgowego reprezentant Republiki Serbskiej podkreślił, że „aby przygotować członków Stowarzyszenia do zmieniających się funkcji zawodu księgowego w obszarze biznesu i technologii informacji, zawarli umowę z lokalną firmą informatyczną, która będzie przeprowadzać szkolenia”. Według niego maszyny nie zastąpią w przyszłości księgowego, ale najważniejsze problemy, na które wskazał, w związku z wykonywaniem zawodu księgowego w Republice Serbskiej, to zachowanie etyczne, jakość wykonywanych usług oraz opłaty związane z prowadzeniem księgowości i audytem. Zgodnie z Ustawą o rachunkowości i audycie Republiki Serbskiej zastosowanie obligatoryjne ma Kodeks Etyki dla Zawodowych Księgowych i nie ma żadnych dodatkowych wymagań etycznych dotyczących zawodu w aktach prawnych.

Na Ukrainie największym wyzwaniem obecnie staje się opracowanie metodologii i podręcznika przekształcania sprawozdań finansowych sporządzanych według krajowych standardów rachunkowości na sprawozdania finansowe sporządzane według międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej (MSSF), w celu pomocy przejścia z krajowych standardów rachunkowości do międzynarodowych standardów rachunkowości. „To jest w tym roku bardzo ważne, dlatego że bardzo wiele nowych podmiotów zostanie objęte obowiązkiem sporządzania sprawozdań zgodnie z MSSF” - powiedział Oleksander Blotner (UFPAA).

Jak zaznaczył, na Ukrainie istnieje „nowy” sektor spółek, który musi stosować MSSF, a są to niewielkie spółki, które np. wydobywają zasoby naturalne. „To rodzi bardzo wiele pytań, bo księgowi pracujący z bardzo małymi spółkami zawsze myśleli dotąd o podatkach, a tu nagle muszą znać i stosować międzynarodowe standardy sprawozdawczości finansowej”.

„W Polsce mieliśmy duże przedsiębiorstwa państwowe w czasach komunizmu, które skupiały księgowych. Potem przyszło zachłyśnięcie się gospodarką rynkową i weszły biura rachunkowe i na tym rynku bardzo dobrze sobie radzą, ok. 50% księgowych jest tam zlokalizowanych. Teraz wchodzą nowe technologie i zupełna nowość - rynek outsourcing’ u usług księgowych” - wyliczył dr Łukasz Górka, skarbnik Zarządu Głównego, prezes zarządu SKwP O/O w Krakowie, podsumowując wystąpienia międzynarodowych prelegentów dodając, że „wszystko jest do nauczenia”.

„Nowe wyzwania w postaci plików kontrolnych czy raportowania elektronicznego do organów władzy wszystkim nam wychodzi” - zauważył Łukasz Górka oraz dodał, że „księgowi nie powinni obawiać się w żadnym wypadku zagrożenia ze strony robotów”. „Zmienią naszą pracę na pewno, ale jej nie zabiorą” - dodał. „Myślę, że ułatwią ją i w końcu będziemy mogli skupić się na rzeczach istotnych - na prawdziwej księgowości, a nie na aspektach technicznych” - podsumował.

„Zawód księgowego różni się w poszczególnych krajach, ponieważ różne są uwarunkowania, różne usytuowania prawne, normatywne oraz różne zwyczaje wykonywania tego zawodu i jak się okazuje - różny stopień zaawansowania w technologie informacyjne” - powiedział prezes Franciszek Wala, kończąc międzynarodową debatę oraz zapewnił, iż każdy głos z zewnątrz wzbogaca wiedzę Stowarzyszenia oraz „jest niezmiernie pożyteczny w dalszym odpowiednim jego funkcjonowaniu”.

Międzynarodowa sesja „Stan zawodu księgowego i jego wspieranie przez organizacje zawodowe w krajach uczestników konferencji” rozpoczęła obrady konferencji „Przyszłość zawodu księgowego” zorganizowanej przez Stowarzyszenie Księgowych w Polsce w dniach 4-5 czerwca 2018 r. w Wieliczce.

Źródło informacji: Centrum Prasowe PAP