Zawód ten sam, ale nie taki sam - międzynarodowe dyskusje o zawodzie księgowego

„Zastanawianie się nad perspektywą rozwoju naszego zawodu jest aktualne i niezmiernie ważne dla każdej organizacji zawodowej, zrzeszającej osoby zajmujące się profesjonalnie rachunkowością - powiedział Franciszek Wala, prezes Zarządu Głównego SKwP. - Pragniemy poddać rozważaniu przewidywane zmiany zawodu - zarówno w różnych aspektach merytorycznych, w tym wiedzy, umiejętności, etyki, jak i w bliższej i dalszej perspektywie czasowej, chociaż w tym drugim obszarze niełatwo o prognozowanie, gdyż wielka jest dynamika zmian w otoczeniu” - dodał oraz podkreślił, że Stowarzyszenie dziś, rok po 2. Kongresie Polskiej Rachunkowości, powracając do „tej istotnej dla zawodu problematyki, posiada więcej informacji oraz jest bogatsze w bieżące doświadczenia”.

Prof. dr hab. Aldona Kamela-Sowińska, członek Zarządu Głównego SKwP, przewodnicząca Komisji ds. współpracy z zagranicą, otwierając panel międzynarodowy, mówiła, że dzisiaj Stowarzyszenie Księgowych w Polsce może cieszyć się pierwszymi owocami drzewa współpracy międzynarodowej, które organizacja „posadziła rok temu”. Podkreśliła, że czerwcowe spotkanie w Wieliczce jest pierwszą konferencją w skali międzynarodowej po ubiegłorocznym podpisaniu przez sygnatariuszy porozumienia o współpracy podczas 2. Kongresu Polskiej Rachunkowości. Sygnowane przez osiem organizacji porozumienie ma charakter otwarty dla innych organizacji księgowych na świecie.

„Naszą misją jest, by jednoczyć, informować i wspierać księgowych. Jak mamy to robić? Poprzez dzielenie się wiedzą, więc w Estonii co tydzień odbywa się bardzo wiele różnych seminariów i szkoleń” - mówił Margus Tammeraja, prezes zarządu Stowarzyszenia Estońskich Księgowych (AEA), prezentując sytuację księgowych w swoim kraju. Powiedział również, że w zakresie regulacji księgowości Estonia „ma dość dużo swobody”. „Nie ma bezpośredniej regulacji naszego zawodu i nie ma też obowiązkowych wymogów kwalifikacyjnych. Jeśli chodzi o formalną odpowiedzialność księgowego, to jest bardzo ograniczona, dlatego że pełną odpowiedzialność ponoszą właściciele spółki i zarząd spółki”.

„Zapewnienie jakości to coś, w czym przygotowujemy wytyczne dla branży księgowej” - podkreślił Margus Tammeraja. Jak mówił, w Estonii stworzono nowy komitet spółek rachunkowych, a księgowi współpracują z ministerstwem finansów, żeby stworzyć ramy prawne dla spółek zapewniających usługi rachunkowe. „Celem jest, aby jakość usług księgowych dla przedsiębiorców była naprawdę wysoka” - zaznaczył.

„Zakładamy, że wszystkie dane elektroniczne, wymieniane pomiędzy systemami elektronicznymi, są w 100% wiarygodne i prawidłowe, w tym celu istnieją pewne standardy, które należy wdrożyć i te standardy powinny być międzynarodowe w swoim charakterze” - zauważył. Dlatego, jak podkreślił, bardzo mocno wspierali XBRL - język rozszerzonego raportowania w biznesie. W Estonii ze względu na jej wielkość (Estonia liczy ok. 1,3 mln mieszkańców) jest łatwiej eksperymentować z cyfryzacją czynności wykonywanych przez księgowych. „Jesteśmy w stanie być bardziej elastyczni i podejmować większe ryzyko” - podsumował. Przypomniał również o zeszłorocznym poważnym problemie związanym z dowodami osobistymi - każdy Estończyk, który otrzymał dowód w ciągu ostatnich 5 lat, musiał go w krótkim okresie wymienić. „Ten problem rozwiązano w ciągu 3 miesięcy, co świadczy o szybkości działań podejmowanych w naszym kraju” - dodał.

Na Litwie zawód księgowego nie jest regulowany, nie ma wymogów dotyczących wykształcenia, kryteriów zawodowych ani etyki. „Tak naprawdę każdy może pracować w zawodzie, nie ma żadnych ograniczeń i wymagań” - powiedziała Laimute Vovierene, prezes Związku Stowarzyszeń Księgowych (AAA) na Litwie podczas swojego wystąpienia. Dodała, że ustawa o księgowości wprowadza koncepcję „księgowego profesjonalisty”, który odpowiednie kompetencje do wykonywania zawodu może nabyć w wielu prywatnych firmach specjalizujących się w przygotowaniach do pracy w księgowości.

Polecamy: Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – nowe procedury

Laimute Vovierene wskazała na wiele innowacji na Litwie, związanych z robotyzacją księgowości i księgowych „aby księgowy mógł pracować w chmurze”. „Korzystanie z chmury będzie kontrolowane przez centralnego administratora podatkowego” - dodała i wyliczyła systemy funkcjonujące w obrębie litewskiej księgowości: „i.SAF, który rejestruje wszystkie otrzymane faktury oraz system i.VAZ, który reguluje otrzymanie takich faktur”. „To system, w którym małe przedsiębiorstwa mogą prowadzić księgowość” - zaznaczyła.

W kontekście największych problemów, przed którymi staje na Litwie księgowy, wskazała w pierwszej kolejności zmieniające się wciąż przepisy, dotyczące rachunkowości i podatków. „W ostatnich latach bardzo często ulegają zmianom, które odnoszą się do deklaracji dotyczących dochodów, zysków i VAT. Nie ma ustalonego systemu wymagań” - zaznaczyła prezes z Litwy. „Nowe systemy są stale wdrażane i różnią się swoimi celami i instrukcjami wypełniania”. Zwróciła przy tym uwagę, że księgowość elektroniczna na Litwie została wprowadzona na przełomie ostatnich 3 lat.

Kolejną problematyczną kwestię dla księgowych na Litwie stanowi interpretacja prawa przez służby podatkowe. „Bardzo często jest to sprzeczne z wymogami Unii Europejskiej. Poza tym wyjaśnienia nie mają mocy prawnej. Dlatego nie ma jasności prawnej w ustawodawstwie, a co za tym idzie - również w rachunkowości” - podsumowała.

W Niemczech zawód księgowego jest prawnie uregulowany, istnieją określone wymagania dotyczące kwalifikacji. Kandydaci muszą zdać egzamin, po którym doradcę podatkowego formalnie mianuje odpowiednia lokalna izba doradców podatkowych. „Doradca podatkowy” jest tytułem podlegającym ochronie prawnej, a świadczenie usług doradztwa podatkowego stanowi działalność zastrzeżoną. „Chodzi o to, żeby nie można było samodzielnie mianować się takim doradcą” - wyjaśnił prof. Axel Pestke, sekretarz generalny Niemieckiego Stowarzyszenia Doradców Podatkowych (DStV). Jak podkreślił, głównymi problemami niemieckich księgowych są przede wszystkim cyfryzacja oraz rekrutacja młodych profesjonalistów.

„W ciągu ostatnich 30 lat w Niemczech wszystkie kwestie informatyczne były rozwiązywane wewnątrz firmy” - powiedział, co ocenił jako „zbyt wolne i zbyt staroświeckie”. „Okazuje się, że w innych krajach odbywa się to szybciej”. Zaznaczył, że Niemcy posiadają własnych dostawców rozwiązań informatycznych, ale „to wszystko zmienia się bardzo powoli”. Pewne rozwiązania są opracowywane, ale zauważył, że w przeciwieństwie do Estonii Niemcy są państwem federalnym, który posiada 16 regionów i każdy z nich ma własne zdanie na temat tego, jak kwestie informatyczne mają być zorganizowane. Jak zapewnił prof. Axel Pestke, „Niemcy dostrzegają rosnący wpływ sztucznej inteligencji, dlatego starają się wyszukiwać rozwiązania, uczyć się i oczywiście brać przykład z innych krajów”.