Tajemnica zawodowa nie pozwala doradcy podatkowemu donosić na klienta

To oznacza jednak, że podatnicy, który poproszą o pomoc w optymalizacji swoich rozliczeń, zostaną pouczeni przez eksperta, że muszą sami poinformować o tym urzędników skarbowych.

„Poszkodowany klient, którego doradca nie poinformował o obowiązku raportowania, potencjalnie będzie mógł dochodzić odszkodowania na podstawie przepisów prawa cywilnego” – napisało MF w odpowiedzi na pytanie naszej redakcji.

Zwolnienie z tajemnicy zawodowej nie jest jednak takie proste. – Klienci nie są dysponentami tajemnicy i nie mogą w związku z tym zwolnić z niej profesjonalisty. Potwierdza to zresztą orzecznictwo sądowe – zwraca uwagę Przemysław Antas, radca prawny w kancelarii Antas Legal.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Jawne optymalizacje

Wymóg informowania urzędników o schematach transgranicznej optymalizacji podatkowej wynika z obowiązującej już od 25 czerwca 2018 r. nowelizacji unijnej dyrektywy 2011/16/UE w sprawie współpracy administracyjnej (tzw. dyrektywa DAC 6). Na jej podstawie będą ujawniane zarówno schematy gotowe do wdrożenia bez potrzeby dostosowywania do potrzeb klienta, jak i „szyte na miarę”, czyli opracowywane na zamówienie.

Pierwsze będą składane w sierpniu 2020 r., ale obejmą rozwiązania wymyślone już od 25 czerwca bieżącego roku.

Co więcej, resort finansów pracuje już nad polską ustawą, która rozszerzy ten obowiązek także na typowo krajowe optymalizacje (pisaliśmy o tym szerzej w DGP nr 102/2018 „To już koniec z podatkowymi sekretami”).

Co z tajemnicą

Kto będzie składał takie raporty? Z dyrektywy wynika, że zasadniczo będą to robić tzw. pośrednicy, czyli doradcy podatkowi, adwokaci, radcowie prawni, eksperci z banków inwestycyjnych.

Tu jednak pojawia się problem. Ekspertów chroni bowiem tajemnica zawodowa i bez nakazu sądowego nie mogą nikomu zdradzać sekretów powierzonych przez klienta.

To oznacza, że o pomyśle na optymalizację będą musieli informować sami klienci. W przeciwnym razie przepisy byłyby martwe. Wskazuje na to także dyrektywa DAC 6. Z jej art. 8ab ust. 5 i ust. 6 wynika, że każde państwo członkowskie może przyjąć odpowiednie przepisy, by chronić tajemnicę zawodową w związku z nowymi regulacjami.

Krok w tył

W listopadzie 2017 r. Krajowa Rada Doradców Podatkowych podjęła uchwałę, w której sugerowała, by o agresywnej optymalizacji podatkowej informowali fiskusa sami podatnicy, a doradca tylko by ich do tego zachęcał.

KRDP alarmowała, że raportowanie przez samych doradców (niezależnie od tego, czy anonimowe, czy nieanonimowe) przyniesie taki skutek, że klienci odwrócą się od profesjonalnych ekspertów i poszukają porad w szarej strefie.

Wygląda na to, że ministerstwo posłuchało tych argumentów. Świadczy o tym list MF do doradców opublikowany na stronie Krajowej Izby Doradców Podatkowych. Przypomniano w nim najważniejsze obowiązki wynikające z dyrektywy i poinformowano o pracach nad polskim projektem ustawy.

I co najważniejsze – resort przyznał, że uzgodnienia opracowywane na zamówienie powinny być uznane za poufne. W konsekwencji ekspert nie będzie raportował fiskusowi o optymalizacji, jeśli klient nie zwolni go z tajemnicy zawodowej.

W takiej sytuacji będzie to musiał zrobić sam klient. „Istotne jest zatem, aby przedstawiciele zawodów zaufania publicznego, korzystający z tajemnicy zawodowej, przedstawiali swoim klientom rzetelną informację na temat ich przyszłego obowiązku raportowania” – podkreśla MF.

Klienci będą poinformowani

– Jedyne, co pozostanie doradcy to informować swojego klienta o obowiązku raportowania – komentuje Łukasz Blak, doradca podatkowy w Certus LTA.

Podkreśla, że zakres tajemnicy zawodowej jest tak szeroki, że doradca nie może raportować żadnego uzgodnienia, chyba że klient zwolni go z obowiązku zachowania tajemnicy. – To jednak z punktu widzenia klienta wydaje się absurdalne – uważa ekspert.

Zastanawia się też, czy zmuszanie podatników do autodonosów będzie zgodne z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawa (art. 2 konstytucji).

Wszyscy zapytani przez DGP eksperci zgadzają się co do tego, że kluczowa będzie treść ustawy, nad którą pracuje Ministerstwo Finansów. ©℗

Odpowiedź biura prasowego MF na pytanie DGP

Skan pisma umieszczonego na stronie internetowej Krajowej Rady Doradców Podatkowych jest oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Finansów. Tożsamą informację przesłaliśmy również do innych podmiotów skupiających osoby wykonujące określone zawody, w tym zawody zaufania publicznego. Pisma takie przesłaliśmy również m.in. do Naczelnej Rady Adwokackiej, Krajowej Rady Radców Prawnych i Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.

W opinii MF trudno jest sobie wyobrazić, by profesjonalnie działający podmiot mógł nie poinformować swoich klientów o obowiązku raportowania schematów podatkowych. W szczególności wskazujemy na zasady wykonywania zawodu doradcy podatkowego, kierując się dobrem klientów, oraz na obowiązek sumienności i rzetelności. Przepisy te i zasady zawodowej etyki wskazują również na sankcje wynikające z naruszenia obowiązku profesjonalnego działania.

Poszkodowany klient, którego doradca nie poinformował o obowiązku raportowania, potencjalnie będzie mógł dochodzić odszkodowania na podstawie przepisów prawa cywilnego.

Przypominamy również, że w MF trwają prace nad przepisami, które wprowadzać będą do polskiego porządku prawnego obowiązek raportowania schematów podatkowych. Projekt ustawy w tym zakresie powinien zostać niedługo przesłany do konsultacji zewnętrznych. ©℗

Kluczowe jest zachowanie tajemnicy

Andrzej Marczak wiceprzewodniczący Krajowej Rady Doradców Podatkowych

Tajemnica zawodowa doradców podatkowych, a także innych zawodów zaufania publicznego, jak radców prawnych i adwokatów, jest podstawą ich funkcjonowania. Wyrażamy w związku z tym nadzieję, że implementacja dyrektywy DAC 6 dokona się w poszanowaniu tajemnicy zawodowej, do czego wprost upoważniają zapisy tego aktu prawnego. Na przykład rząd Niemiec zapowiedział, że przy implementacji tej dyrektywy tajemnica będzie respektowana, a to oznacza, że obowiązek raportowania prawdopodobnie zostanie nałożony na podatników. Doradca będzie za to zobowiązany do poinformowania podatnika o takiej konieczności.

Nie wiemy jeszcze, jak będą wyglądały polskie przepisy, tj. w jakiej formie, kiedy, jakie schematy będą raportowane. Czekamy na propozycje zapisów ustawowych, mając nadzieję, że ich ostateczny kształt będzie gwarantował prawidłowe funkcjonowanie naszego zawodu i nie osłabi pozycji obywatela w relacjach z organami państwa. ©℗

Mariusz Szulc