Zmiany w opodatkowaniu akcyzą samochodów osobowych, w tym z dużymi silnikami

W zakresie zmian w akcyzie na samochody osobowe o dużej pojemności oraz terminu ich wprowadzenia, wyjaśnień udzielił Podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Piotr Nowak (w odpowiedzi na interpelację nr 28131), wskazując, że w resorcie finansów aktualnie trwają prace analityczne nad wypracowaniem szczegółowych rozwiązań dotyczących uszczelnienia obowiązującego systemu opodatkowania akcyzą samochodów osobowych, w tym z dużymi silnikami.

Podkreślił, że projektowane rozwiązania nie przewidują zwiększenia stawek akcyzy, lecz mają zapobiec nieprawidłowościom polegającym na unikaniu płacenia podatku akcyzowego od samochodu osobowego w należnej wysokości. Określenie wstępnego terminu wprowadzenia ww. zmian będzie możliwe po ostatecznym opracowaniu projektu aktu prawnego.

Odnosząc się natomiast do zagadnienia zawartego w interpelacji, czy rząd zamierza wycofać się z opłat i kar, które wprowadził dla kierowców oraz co rząd planuje zrobić, żeby ulżyć kierowcom, sformułowanych w aspekcie poruszonego w interpelacji zagadnienia dotyczącego „wprowadzonej opłaty emisyjnej, opłaty parkingowej, opłaty za wjazd do strefy ”eko” i opłaty jakościowej, a także kary za spóźniony przegląd, kary za brak opłaty parkingowej i kary za wjazd do strefy „eko” bez opłaty”, resort finansów przedstawił informacje uzyskane z resortów właściwych w przedmiotowym zakresie, tj. Ministerstwa Infrastruktury oraz Ministerstwa Energii.

Jak wynika z wyjaśnień Ministerstwa Infrastruktury, rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2985, 3066 i 3066-A), wdrażający do polskiego systemu prawnego dyrektywę 2014/45/UE, nie przewiduje podwyższenia dotychczasowych opłat za badania techniczne pojazdu dla kierowców (właścicieli pojazdów) - opłaty dla obywateli pozostają na niezmienionym poziomie.

„Opłata jakościowa” określona niniejszym projektem ustawy nie będzie dodatkowym kosztem dla kierowcy (właściciela pojazdu), gdyż będzie zawarta w dotychczasowej opłacie za badanie techniczne.

Głównymi i nadrzędnymi celami nowych regulacji są:

- poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym i ochrona środowiska naturalnego przez „uszczelnienie” systemu badań technicznych,

- zmniejszenie średniego poziomu emisji spalin w wyniku wykrywania i eliminowania z użytkowania pojazdów z niesprawnymi układami kontroli emisji spalin (poprawa stanu powietrza),

- podwyższenie jakości pracy diagnostów, poziomu ich kwalifikacji i kompetencji oraz poprawę rzetelności wykonywanych przez nich badań technicznych,

- podniesienie poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz bezpieczeństwa obrotu pojazdami na rynku wtórnym przez objęcie specjalnym nadzorem weryfikacji i kontroli stanu licznika pojazdu (z wykorzystaniem ewidencji CEPiK 2.0),

- podwyższenie jakości i wiarygodności badań technicznych w stacji kontroli pojazdów przez wprowadzenie m.in. obowiązku archiwizacji wyników badań.

Nowy system badań technicznych pojazdów, ma realnie zapewniać, aby pojazdy były utrzymywane na bezpiecznym i akceptowalnym poziomie w trakcie ich eksploatacji (uczestnictwa w ruchu drogowym).

Natomiast z dniem 19 września 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 1693), która wprowadziła szereg zmian, m.in. w ustawie o drogach publicznych (zmienione przepisy wejdą w życie z dniem 5 września 2019 r.). Przede wszystkim zmianie uległy zasady ustalania opłat za postój pojazdów w strefie płatnego parkowania. Wprowadzona została możliwość tworzenia w miastach o liczbie ludności powyżej 100 000 mieszkańców, obok istniejącej strefy płatnego parkowania specjalnej tzw. „śródmiejskiej strefy płatnego parkowania”, w której opłaty będą mogły być pobierane również w soboty, niedziele i święta. Zgodnie bowiem z nowym art. 13b ust. 1a ustawy o drogach publicznych opłatę za postój w śródmiejskiej strefie płatnego parkowania pobiera się za postój pojazdów samochodowych w śródmiejskiej strefie płatnego parkowania, w wyznaczonym miejscu, w określone dni lub codziennie, w określonych godzinach lub całodobowo. Samorządy zatem będą miały swobodę w zakresie ustalania dni tygodnia, w których będzie pobierana opłata za postój w śródmiejskiej strefie płatnego parkowania.

Jednocześnie ww. ustawa wprowadziła zmiany odnoszące się również do obecnej strefy płatnego parkowania, gdyż zamiast dotychczasowej ustawowo określonej maksymalnej wysokości opłaty za pierwszą godzinę postoju, tzn. 3 zł, wprowadzono przepis uzależniający wysokość opłaty za pierwszą godzinę postoju pojazdu samochodowego w strefie płatnego parkowania od minimalnego wynagrodzenia, w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Zatem wysokość opłaty ustalanej przez radę gminy (radę miasta) za pierwszą godzinę postoju nie może przekraczać w strefie płatnego parkowania - 0,15 % minimalnego wynagrodzenia za pracę. Podobne rozwiązanie przewidziano w zakresie maksymalnej wysokości opłaty dodatkowej za nieuiszczenie opłaty za postój w strefie płatnego parkowania. Zamiast obecnie obowiązującej sztywno określonej maksymalnej wysokości opłaty dodatkowej do 50 zł., wysokość jej będzie uzależniona procentowo od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zrezygnowano zatem ze sztywno określonych w ustawie o drogach publicznych maksymalnych wysokości opłat za pierwszą godzinę postoju oraz opłaty dodatkowej określonych w złotówkach na rzecz ujęcia procentowego uzależniającego wysokość opłaty od minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Polecamy: Komplet podatki 2019

Z wyjaśnień przedstawionych przez Ministerstwo Energii wynika natomiast, że pakiet na rzecz czystego transportu, składający się, m.in. z ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz z Planu Rozwoju Elektromobilności w Polsce „Energia do przyszłości” zawiera szereg regulacji, które poza wyraźnym wskazaniem na konieczność zmiany zasad polskiej mobilności, zawierają wiele istotnych zachęt dla kierowców. Przykładowo, wspomniana ustawa wprowadziła zwolnienie od akcyzy dla pojazdów elektrycznych, napędzanych wodorem oraz czasowe zwolnienie dla pojazdów hybrydowych. Wprowadziła także, m.in. korzystną amortyzację (do 225 000 zł), możliwość wjazdu na tzw. buspasy dla pojazdów elektrycznych oraz darmowe parkingi w strefach płatnego parkowania.

W odniesieniu do stref czystego transportu warto zwrócić uwagę, że ich ustanowienie jest fakultatywne - uzależnione od indywidualnej oceny rady gminy. Ponadto ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych wprowadza szereg obligatoryjnych wyłączeń od obowiązku pobierania opłat. Przykładowo bez opłat do strefy mogą wjeżdżać pojazdy elektryczne, napędzane wodorem lub gazem. Ponadto ograniczenia nie dotyczą pojazdów Policji, Inspekcji Transportu Drogowego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Służby Więziennej, Krajowej Administracji Skarbowej, jednostek ochrony przeciwpożarowej, Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa oraz służb ratowniczych, używanych we flocie obsługującej Kancelarię Prezesa Rady Ministrów, zarządów dróg i realizujących zadania na rzecz zarządców dróg, Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, a także sił zbrojnych państw obcych, jeżeli umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, tak stanowi, pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t, których właścicielami, posiadaczami lub użytkownikami są mieszkańcy strefy czystego transportu, specjalistycznych środków transportu sanitarnego, wykorzystywanych przez zespoły ratownictwa medycznego oraz zespoły transportu sanitarnego, autobusów zeroemisyjnych oraz autobusów szkolnych.

Zobacz: Podatki 2019

Powyższe jednoznacznie wskazuje, że w ramach realizacji celów ze Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, regulacje zostały tak skonstruowane, żeby z jednej strony ulżyć kierowcom przyczyniającym się do poprawy jakości powietrza i rozwoju rynku paliw alternatywnych w Polsce, z drugiej pokazać kierowcom możliwe alternatywy dla obecnie użytkowanych środków transportu.

Warto także dodać - w kontekście opłaty emisyjnej - że hurtowe ceny paliw ciekłych w Polsce ustalane są przez podmioty gospodarcze działające na rynku paliwowym na podstawie notowań na giełdach europejskich. W ostatnim czasie kluczowy wpływ na zmianę poziomu cen paliw w Polsce miały zmiany notowań ropy naftowej. Tendencje wzrostowe w br. obserwowane były we wszystkich krajach UE. Analizując sytuację na rynku europejskim należy zauważyć, że cena benzyny naftowej i oleju napędowego rosła od 2017 r. - wówczas średni wzrost cen w stosunku do 2016 r. wyniósł 4,9% dla Pb i 8,0% dla ON. Silna tendencja wzrostowa była kontynuowana w 2018 r. kiedy to średnia cena Pb w całej UE wzrosła o 6,0% (dane za 11 miesięcy 2018 r. w porównaniu z analogicznym okresem 2017 r.) a dla ON o 10,6%.

Jednocześnie należy zauważyć, że Polska jest jednym z krajów o najniższych cenach paliw w całej UE oraz jednym z najniższych udziałów podatków w cenie paliwa. Według danych Komisji Europejskiej (dane wg. stanu na dzień 26 listopada 2018) Polska znalazła się w grupie krajów o najniższych cenach paliw: średnia cena oleju napędowego w Polsce wyniosła 1,23 EUR/L - niższe ceny odnotowano jedynie w Luksemburgu, na Litwie i w Bułgarii, natomiast w przypadku benzyny silnikowej średnia cena tego paliwa wyniosła 1,17 EUR/L - niższe ceny odnotowano jedynie w Luksemburgu, Rumunii, Węgrzech i Bułgarii. Dla porównania średnia cena benzyny silnikowej w tym samym okresie dla UE wyniosła 1,43 EUR/L, a oleju napędowego 1,34 EUR/L. Taka sama sytuacja ma miejsce w przypadku udziału podatków w cenach paliw - w przypadku ON udział podatków w cenie tego paliwa w Polsce wynosi obecnie 46%, a w przypadku benzyn silnikowych 52%. Dla porównania średni udział podatków w UE w cenie benzyny wynosi 60%, a w cenie oleju napędowego 53%.

Polski rynek paliw ma charakter otwarty opierający się na zasadach wolnej konkurencji pomiędzy podmiotami na nim funkcjonującymi. Zarówno koncerny prowadzące stacje paliw, jak i właściciele indywidualnych stacji paliw stosują zróżnicowane ceny detaliczne weryfikowane i kształtowane w relacji do wyników codziennych obserwacji mikrorynku, charakterystycznego dla danej stacji. Należy mieć na uwadze, że zarówno ceny ropy naftowej jaki i paliw gotowych, w tym także LPG, ulegają znacznym wahaniom, nawet w krótkim okresie, co powoduje również zmiany cen hurtowych na rynku polskim, a w efekcie konieczność uwzględnienia ich w kalkulacji cen detalicznych. Polityka cenowa stacji paliw ma z natury bardzo dynamiczny charakter. Ponadto, poza cenotwórczymi czynnikami makroekonomicznymi, na które składają się giełdowe notowania gotowych produktów paliwowych, ceny ropy oraz kursów walut wspomniane już powyżej, finalnie detaliczne ceny paliw kształtują warunki lokalne, w których funkcjonuje dana stacja paliw - czyli jej lokalizacja, koszty utrzymania, potencjał sprzedażowy czy relacje rynkowe popytu i podaży oraz bezpośrednie otoczenie konkurencyjne. Ostatecznie cena paliwa na danej stacji paliw jest więc pochodną wielu czynników makroekonomicznych, które są trudne do przewidzenia w dłuższej perspektywie czasowej oraz warunków lokalnych specyficznych dla danego obiektu.

Opłata emisyjna została ustalona na takim poziomie, aby mogła być zintegrowana w kosztach bez zasadniczego wpływu na poziom finalnej ceny paliwa. Ceny paliw silnikowych w Polsce różnią się w zależności od lokalizacji miejsca sprzedaży. W 2017 roku różnice ceny benzyny w zależności od lokalizacji sprzedaży wynosiły średnio ok. 9 gr/l, natomiast w cenie oleju napędowego ok. 12 gr/l. Różnice te świadczą o pewnej elastyczności w zakresie ustalania ceny detalicznej, przy zapewnieniu odpowiedniej marży. Trzeba także zwrócić uwagę na fakt, iż różnice lokalne w cenie paliwa są średnio większe niż proponowana stawka opłaty emisyjnej. Opłata emisyjna została ustalona na poziomie równoważącym z jednej strony potrzeby finansowe związane z rozwiązaniem problemu zanieczyszczenia powietrza, z drugiej - ograniczenie wpływu jej wprowadzenia na poziom cen paliw w Polsce i konkurencyjność polskiej gospodarki.

Z informacji przekazanych przez Ministerstwo Energii wynika, że obecnie nie są planowane inicjatywy legislacyjne, które mają na celu wycofanie opłaty emisyjnej oraz opłat za wjazd do stref czystego transportu. Resort energii analizuje na bieżąco wpływ wprowadzonych regulacji i jeśli zaistnieje taka konieczność przygotuje odpowiednie zmiany w prawie.