NIK apeluje o wprowadzanie rozwiązań do zwalczania oszustw w VAT

O działaniach Najwyższej Izby Kontroli zmierzających do ograniczenia zjawiska szarej strefy w Polsce mówił na konferencji w Ministerstwie Rozwoju prezes NIK, Krzysztof Kwiatkowski. Jak zaznaczył, w kontrolach Izba zajmuje się zarówno rozwiązaniami systemowymi, których wprowadzenie w istotny sposób zmniejszyłoby zagrożenia występujące dla gromadzenia dochodów podatkowych, jak i skutecznością oraz prawidłowością działania służb podległych Ministrowi Finansów.

Podczas spotkania Prezes NIK omówił kontrole przeprowadzone w latach 2013-2015, w których Izba wskazywała na potrzebę wprowadzenia nowych rozwiązań systemowych w celu ograniczenia szarej strefy w gospodarce. Przedstawił wnioski z kontroli na temat zwalczania oszustw w podatku od towarów i usług, a następnie z kontroli nadzoru organów podatkowych i organów kontroli skarbowej nad prawidłowością rozliczeń z budżetem państwa podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego, oraz egzekwowania przepisów prawa wobec podmiotów prowadzących działalność w zakresie zakładów wzajemnych.

Wyłudzenia podatku VAT - transakcje karuzelowe

W każdej z tych kontroli Izba wskazywała na niewystarczająco skuteczne przeciwdziałanie oszustwom podatkowym. Kierowała do Ministra Finansów wnioski o szybsze wprowadzanie rozwiązań ułatwiających zwalczanie oszustw w gospodarce.

Po kontroli VAT, NIK skierowała do Ministra Finansów wniosek o szybsze wprowadzanie rozwiązań ułatwiających zwalczanie oszustw w VAT, które sprawdziły się w innych krajach^[1], w tym rozważenie przyspieszenia prac nad wprowadzeniem w Polsce modelu hurtowni danych VAT^[2] opartych na Jednolitym Pliku Audytowym.

Działania zmierzające do wprowadzenia koncepcji OECD zostały zapoczątkowane, nowelizacją ustawy Ordynacja podatkowa z dnia 10 września 2015 r. wprowadzone zostały przepisy wprowadzające obowiązek przesyłania przez podatnika, na żądanie organu podatkowego, całości lub części ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych w ustalonym formacie i jednolitej strukturze. Przekazywanie tych ksiąg oraz dowodów księgowych w postaci elektronicznej o ustalonej strukturze zmierza do wprowadzenia koncepcji Jednolitego Pliku Kontrolnego opracowanego przez OECD.

Zastosowanie tych rozwiązań, chociaż rozłożone w czasie, także powinno stopniowo przyczynić się do ograniczenia rozmiarów szarej strefy, co rozpocznie się w 2016 r.

Polecamy: Podatki 2016 - komplet żółtych książek

Po kontroli „Nadzór organów podatkowych i organów kontroli skarbowej nad prawidłowością rozliczeń z budżetem państwa podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego” NIK stwierdziła, że urzędy kontroli skarbowej oraz urzędy skarbowe nie przeprowadziły wystarczających i skutecznych działań mających na celu zapobieganie uchylaniu się od opodatkowania przez podmioty z udziałem kapitału zagranicznego, poprzez transferowanie dochodów poza polski system podatkowy.

Organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej były niedostatecznie przygotowane do prowadzenia kontroli prawidłowości rozliczeń z budżetem państwa podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. Przeprowadzono nieliczne kontrole mające na celu weryfikację legalności transferu dochodów przez podmioty gospodarcze.

W ocenie NIK Minister Finansów w latach 2012-2014 nie dysponował skutecznymi narzędziami prawnymi zapewniającymi szczelność systemu podatkowego w tym obszarze.

________________

^[1] Komisja Europejska od kilku lat wskazuje na potrzebę stworzenia systemu podatku VAT, który cechowałby się odpornością na nadużycia. W dniu 1 grudniu 2010 r. ogłosiła „Zieloną księgę w sprawie przyszłości podatku VAT. W stronę prostszego, solidniejszego i wydajniejszego systemu podatku VAT” (KOM (2010) 695), a w grudniu 2011 r. kolejny raport w tej sprawie (KOM (2011) 851). Z czterech rozważanych przez Komisję jeszcze w 2010 r. rozwiązań dotyczących weryfikacji sposobu poboru i kontroli VAT, w kolejnym komunikacie znalazły odzwierciedlenie dwa z nich: model hurtowni danych VAT oraz model dzielonych płatności. W 2016 r. KE ma ogłosić kolejny raport. 

^[2] Standard Audit File for TAX (SAF-T), rozwiązanie opracowane przez OECD jako standard w relacjach podmiot gospodarczy - organy podatkowe. Model, w ramach którego podatnik przekazuje w uzgodnionym formacie z góry określone dane na temat transakcji do prowadzonej przez siebie hurtowni danych VAT, do której dostęp miałyby organy podatkowe.