100 usprawnień dla firm - pierwszy pakiet proprzedsiębiorczy ministra rozwoju

Minister rozwoju zapowiada, że pakiet to pierwsza odsłona ułatwień dla przedsiębiorców zapowiadanych w Planie na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Odpowiada na problemy, z którymi na co dzień zmagają się polskie firmy, m.in.: 

- ciągnące się w nieskończoność i sformalizowane postępowania w urzędach,

- nieadekwatne do przewinień kary administracyjne,

-  konieczność płacenia składek ZUS w stałej wysokości, przez najmniejszych przedsiębiorców,

- czasochłonne odzyskiwanie długów,

- liczne przepisy, m.in. dotyczące prowadzenia ksiąg rachunkowych, zatrudniania i BHP, które utrudniają działanie firmy i sprawiają, że przedsiębiorstwom nie opłaca się rosnąć, 

- brak rozwiązań prawnych dla innowacyjnych start-upów, 

- brak przepisów pozwalających na niezakłócone działanie firmy po śmierci właściciela.

Propozycje Ministerstwa Rozwoju wymagają zmiany wielu aktów prawnych, które wpływają na działanie przedsiębiorstw i urzędów. Rozwiązują zarówno systemowe, jak i prozaiczne problemy polskich firm, w wielu obszarach np.:

1. PRZYJAZNE RELACJE PAŃSTWO - OBYWATEL

Rozpoznawanie spraw administracyjnych trwa zbyt długo. Około 1/3 decyzji administracyjnych nie rozstrzyga spraw tylko przekazuje je do ponownego rozpoznania. Organy administracji nierzadko pracują opieszale – w 2015 r. WSA uwzględniły 1893 skargi na bezczynność/przewlekłość i wymierzyły organom łącznie ponad 200 grzywien w związku z bezczynnością lub przewlekłością. Zasady wymierzania administracyjnych kar pieniężnych są bardzo mechaniczne. Nie istnieje możliwość ich miarkowania np. ze względu na wagę i okoliczności naruszenia, wysokość osiągniętej korzyści czy warunki osobiste. Często wymiar możliwej kary oznacza się tylko przez wskazanie górnej granicy lub ram o bardzo dużej rozpiętości, np. od. 10 tys. do 1 mln zł.

Propozycje rozwiązań:

-  nowe zasady ogólne w Kodeksie Postępowania Administracyjnego, min.: rozstrzyganie wątpliwości faktycznych i prawnych na korzyść strony, dążenie organu do polubownego załatwienia sprawy, 

- wprowadzenie możliwości wykorzystania mediacji w administracji (między stronami o spornych interesach bądź między organem a stroną), 

- szybki i prosty tryb załatwiania mało skomplikowanych spraw, w tym milczące załatwienie sprawy zgodnie z żądaniem strony w określonych kategoriach spraw (przez upływ czasu lub niezgłoszenie sprzeciwu przez organ), 

- nowe, klarowne zasady stosowania kar administracyjnych (przesłanki odstąpienia od nałożenia kary, terminy, warunki udzielania ulg, rat, odroczeń, terminów przedawnienia),

- usunięcie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy i zastąpienie go skargą wprost do WSA (dotyczy decyzji wydawanych przez ministrów lub samorządowe kolegia odwoławcze),

- zaostrzenie przesłanek umożliwiających wydanie decyzji przekazującej sprawę do ponownego rozpoznania oraz szybka droga zaskarżenia takiej decyzji do WSA, 

- łatwiejsze zaskarżenie bezczynności organu do WSA, 

- brak konieczności wzywania do usunięcia naruszenia prawa w przypadku, gdy strona zamierza złożyć skargę do WSA np. na wyniki kontroli skarbowej, interpretacje podatkowe, uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego,

- skrócenie czasu rozpoznawania spraw przez sądy administracyjne (więcej spraw w trybie uproszczonym).

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

2. MNIEJ UCIĄŻLIWE KONTROLE I OCHRONA PRZED ZMIANAMI INTERPRETACJI PRAWA

Kilkadziesiąt instytucji może kontrolować działające w Polsce firmy. Są to np. Urzędy Skarbowe, ZUS, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Państwowa Inspekcja Pracy, urzędy celne. Przedsiębiorcy skarżą się na dużą uciążliwość i uznaniowość kontroli. Wielu z nich nie wie jakie kompetencje mają służby kontrolne i według jakich procedur postępują. Problemem są także zmieniające się interpretacje prawa, których dokonują urzędy. Jeśli w przeszłości przedsiębiorca zastosował się do ówczesnej interpretacji, a została ona przez urząd zmieniona, to za takie samo działanie (mimo takiego samego stanu prawnego), może zostać pociągnięty do odpowiedzialności.

Propozycje rozwiązań:

- ochrona przed odpowiedzialnością za zdarzenia przeszłe, jeśli organ kontrolny zmieni interpretację prawa,

- kontrole będą przeprowadzane nie w arbitralnie wybranych przedsiębiorstwach, ale w pierwszej kolejności tam, gdzie prawdopodobieństwo naruszenia prawa jest największe,

- informacje o procedurach kontroli znajdą się na stronach internetowych organów kontrolnych,

- przedsiębiorca będzie mógł złożyć skargę do sądu na postanowienie organu kontroli przedłużające czas trwania kontroli, 

- możliwość wspólnych kontroli różnych organów, jeśli dotyczą tego samego przedmiotu,

- zakaz ponownej kontroli (gdy ma ona dotyczyć zakresu objętego uprzednio zakończoną kontrolą).

Polecamy: Jednolity Plik Kontrolny – praktyczny poradnik (książka)

3. ZŁAGODZENIE PRZEPISÓW PRAWA PRACY WOBEC MAŁYCH PRZEDSIĘBIORCÓW

Obecne przepisy zniechęcają małe firmy do zatrudniania więcej niż 19 pracowników, gdyż wiąże się z licznymi obowiązkami – utworzeniem Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, przygotowaniem regulaminu wynagradzania i regulaminu pracy. W efekcie przedsiębiorcy unikają zwiększania zatrudnienia, stosują umowy cywilnoprawne zamiast umów o pracę lub sztucznie dzielą firmy.

Propozycje rozwiązań:

- podniesienie z 20 do 50 pracowników progów od których istniałby obowiązek tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, ustalania regulaminu wynagradzania oraz regulaminu pracy, 

- pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników, a mniej niż 50 pracowników byłby zobowiązany do utworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, ustalania regulaminu wynagradzania i regulaminu pracy, tylko jeśli zawnioskuje o to zakładowa organizacja związkowa.

4. SUKCESJA JEDNOOSOBOWYCH FIRM

Przedsiębiorstwo „umiera” wraz z właścicielem. Dzieje się tak dlatego, że przejąć można tylko majątek zmarłego, bez możliwości korzystania z innych niezbędnych elementów do funkcjonowania firmy, takich jak np. nazwa i nr NIP, decyzje administracyjne, zezwolenia, koncesje. Śmierć przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG oznacza też zasadniczo wygaśnięcie kontraktów handlowych i utratę pracy przez pracowników. Skala problemu dotyczy obecnie ok. 100 przypadków w miesiącu (taka liczba zgłoszeń o śmierci przedsiębiorcy trafia co miesiąc do CEIDG) i będzie się zwiększać w perspektywie najbliższych lat. W Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) figuruje obecnie 80 tys. przedsiębiorców powyżej 65 roku życia.

Propozycje rozwiązań:

- kontrakty cywilnoprawne, umowy o pracę, prawa i obowiązki podatkowe, decyzje administracyjne (koncesje, zezwolenia) będą mogły pozostać w mocy, 

- będzie istniała czasowa możliwość posługiwania się w obrocie i w kontaktach z urzędami firmą oraz numerami: NIP i REGON zmarłego przedsiębiorcy, 

- przedsiębiorca wpisany do CEIDG będzie mógł za życia ustanowić przedstawiciela (prokurenta), który poprowadzi firmę także po jego śmierci, 

- spadkobiercy zmarłego przedsiębiorcy (lub sąd) będą mogli powierzyć jednej osobie sprawy przedsiębiorstwa do czasu zakończenia formalności spadkowych.

5. ŁATWIEJSZE ODZYSKIWANIE DŁUGÓW – PAKIET DLA WIERZYCIELA

Sprawy gospodarcze w Polsce rozpatrywane są często latami, a kiedy już się zakończą, komornicy egzekwują mniej niż 25 proc. zgłaszanych im wierzytelności. Najbardziej uderza to w niewielkie firmy i zagraża ich płynności finansowej. W praktyce nie działają też przepisy dotyczące postępowań grupowych – od 2010 r. nie zakończyła się żadna duża sprawa.

Propozycje rozwiązań:

MR przygotowuje propozycje zmian, które w sposób kompleksowy mogłyby usprawnić dochodzenie należności. Propozycje te poddane zostaną konsultacjom ze środowiskami przedsiębiorców i praktyków oraz ekspertów. Szczegóły pakietu dla wierzyciela zostaną przedstawione w najbliższym czasie z Ministerstwem Sprawiedliwości.

Najważniejsze z rozważanych rozwiązań to: 

- zmiany w działaniu Biur Informacji Gospodarczej (m.in. poszerzenie baz danych gromadzonych przez BIG – zwiększenie możliwości kompleksowej oceny wiarygodności płatniczej kontrahenta), 

- klarowne reguły odpowiedzialności inwestora za zobowiązania wobec podwykonawcy budowlanego,

- skuteczniejsze zabezpieczenie roszczeń (wydłużenie do 2 miesięcy po wygranej sprawie terminu, w którym upada zabezpieczenie, więcej informacji o działaniach dłużnika na szkodę wierzyciela, np. o sprzedaży majątku), 

- usprawnienie procesów cywilnych, m.in. zwiększenie górnego pułapu należności, które mogą być dochodzone w postępowaniu uproszczonym, 

- umożliwienie notariuszom wystawiania nakazów zapłaty (krótszy czas, mniejsze koszty, odciążenie sądów),

- szybsze i skuteczniejsze postępowania grupowe, także dla firm.