Umowa o pracę, umowa zlecenia a działalność gospodarcza – różnice

Główne różnice i stan prawny

Największą różnicą pomiędzy umową o pracę, a umową zlecenia jest rodzaj tego stosunku prawnego.

Umowa o pracę została zakwalifikowana jako umowa podlegająca Kodeksowi pracy i na tej podstawie charakteryzuje się innymi prawami i obowiązkami stron, niż inne umowy.

Umowa zlecenia jest natomiast tak zwanym stosunkiem cywilnoprawnym, czyli podobnie jak inne umowy (np. umowa sprzedaży, leasingu) podlega przepisom kodeksu cywilnego.

Co ważne, zakwalifikowanie umowy do danej grupy, zależy od faktycznej współpracy pomiędzy stronami, czyli określeniu ich praw i obowiązków. Nieprawidłowym jest więc myślenie, że na rodzaj umowy wpływa samo jej formalne nazwanie umową taką, czy taką. W praktyce oznacza to, że nawet jeżeli dwie strony podpiszą umowę zlecenie, a podczas kontroli wykryte zostanie, że faktyczny stosunek pomiędzy stronami wyczerpuje warunki umowy o pracę, organy mają prawo zakwalifikować umowę jako stosunek pracy podlegający Kodeksowi Pracy. Co więcej - w ramach dochodzenia swoich praw osoba wykonująca zlecenie, jeżeli jest przekonana, iż poza nazwą umowy zatrudniona była jak pracownik, to może swoich praw dochodzić w sądzie.

Większe różnice wykazuje natomiast tak zwana współpraca B2B (business to business), czyli pomiędzy dwoma przedsiębiorcami. W tym przypadku, jeżeli obydwa podmioty prowadzą działalność gospodarczą, mają możliwość podpisania odpowiedniej umowy współpracy pomiędzy sobą.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Polecamy: INFORLEX Biznes

Umowa o pracę – wady sformalizowanego stosunku pracy

Umowa o pracę charakteryzuje się największym sformalizowaniem. Na pracodawcę zostały nałożone określone obowiązki prawne, między innymi takie jak kwota minimalnego wynagrodzenia (w 2018 roku jest to 2100 zł brutto), uregulowania dotyczące wymiaru pracy, urlopów, w tym zwolnienia chorobowego itp., ochrony kobiet w ciąży, pracowników przed emeryturą itd. Ten rodzaj współpracy ma też określone minimalne okresy wypowiedzenia. Te elementy są wymieniane, jako największe zalety umowy o pracę. Należy jednak pamiętać, że elastyczność została zmniejszona zarówno dla pracodawców, jak i dla pracowników. Umowa o pracę może więc mieć swoje minusy, również dla pracowników – takie jak na przykład: mniejsza wolność w rozwiązaniu umowy, konieczność wykonywania określonych obowiązków pracowniczych itp.

Umowa zlecenia – nowa przewaga elastycznego rodzaju współpracy

Umowa zlecenia, w ramach przeprowadzonych reform mających na celu tak zwaną „likwidację śmieciówek”, została również objęta pewnym rodzajem ochrony ustawodawcy. Można to zauważyć, przede wszystkim we wprowadzeniu minimalnej kwoty wynagrodzenia godzinowego (w 2018 roku na poziomie 13,70 zł brutto), poniżej którego nie można zlecać pracy. Co więcej, w przypadku jeżeli umowa zlecenie jest jedynym rodzajem współpracy (czy pracy), należy pamiętać, że zleceniodawca podobnie jak w przypadku umowy o pracę, będzie odprowadzać odpowiednie składki do ZUS, a nawet przesyłać zleceniobiorcom informację PIT-11. Nie można jednak powiedzieć, że umowa zlecenia nie ma żadnych zalet. Po pierwsze warto zauważyć, że w przypadku np. studentów, dzięki temu rodzajowi umowy, możliwe jest otrzymywanie faktycznie większego wynagrodzenia „na rękę”. Wynika to z faktu, że zleceniodawca jest zwolniony z konieczności płacenia składek. Po drugie, umowa zlecenia charakteryzuje się dużo większą elastycznością w zakresie podjęcia współpracy oraz możliwości jej zakończenia. Z założenia - zleceniobiorca jest również bardziej samodzielny w wykonywaniu swoich zadań.

Własna działalność gospodarcza – elastyczność i finanse

Trzecią opcją współpracy, jest możliwość podjęcia realizacji zadania w ramach własnej działalności gospodarczej. Otworzenie swojej firmy wiąże się jednak z koniecznością dopełnienia określonych formalności, zapoznania się z kwestiami podatkowymi itp. Warto pamiętać, że będąc „na swoim”, mamy większe możliwości działania. Prowadząc nawet jednoosobową działalność gospodarczą możemy obsługiwać więcej niż jednego klienta, nie uzależniając swoich dochodów wyłącznie od jednego pracodawcy – co jest bardzo ważne na obecnie niestabilnym rynku pracy. Co ciekawe, minimalna stawka godzinowa (w 2018 roku 13,70 zł) dotyczy również osób samozatrudnionych, świadczących usługi. Co więcej, prowadząc własną działalność gospodarczą zwalniamy drugi podmiot z konieczności prowadzenia odpowiednich działań i zgłoszeń do organów, w tym ZUS. W związku z tym, niejednokrotnie możliwe jest wynegocjowanie dużo lepszych warunków finansowych niż w przypadku umowy zlecenia. Oczywiście przedsiębiorca będzie musiał sam zapłacić składki ZUS, jednak w przypadku podmiotów rozpoczynających działalność, przez pierwsze 24 miesiące mają one prawo do skorzystania z tak zwanego „małego ZUS’u” – czyli dużo niższych składek (w 2018 roku razem z chorobowym 519,28 zł, zamiast 1228,70 zł).

Przykład praktyczny

Nie można jednoznacznie określić, która z form współpracy jest najbardziej opłacalna dla Stron. Każdy wypadek należy przeanalizować indywidualnie, biorąc pod uwagę po pierwsze rodzaj planowanej współpracy, po drugie jej charakter oraz zakres, a także potrzebne narzędzia i inne dodatkowe uwarunkowania. Co więcej składki oraz podatki zmieniają się w zależności od przekraczania określonych progów, oraz mogą być różne dla różnych rodzajów działalności. Poniżej podano uproszczony przykład porównania tych trzech form zatrudnienia, biorąc pod uwagę założenia najpopularniejszych rozwiązań oraz wysokości zobowiązań podatkowych w Polsce.

Przykład

Pani Marta Kowalska chce rozpocząć współpracę z podmiotem XYZ, strony są elastyczne wobec współpracy. Pani Marta zastanawia się w jaki sposób ułożyć współpracę, aby najwięcej zarobić. Proponowana kwota brutto to 5 000 zł.

Umowa o pracę	Umowa zlecenia (obliczenia dla osoby bez innego zatrudnienia)	Własna działalność gospodarcza
ZUS: 685,50 zł Ubezpieczenie zdrowotne: 388,31 zł Zaliczka na podatek: 376 zł	ZUS: 685, 50 zł Ubezpieczenie Zdrowotne: 388,31 zł Zaliczka na podatek: 287 zł	ZUS: 519,28 zł podatek dochodowy: 18% VAT: 23 %
Netto: 3550,19 zł	Netto: 3639,19 zł	Zależne od generowanych kosztów działalności własnej, możliwe uznanie w kosztach rzeczy takich jak telefon służbowy, zakup sprzętu, paliwo itp.
	Możliwość zwolnienia ze składek dla niektórych grup np. studentów.	ZUS dla nowych przedsiębiorców „mały ZUS” Podatek oraz VAT – informacje uproszczone

Powyższy przykład jest bardzo mocno uproszczony i zastosowano konieczne skróty jednak już z niego widać, że przy obecnych przepisach chroniących również osoby współpracujące w ramach umowy zlecenia różnica pomiędzy kosztami pracownika, a zleceniobiorcy została praktycznie zlikwidowana. A kosztowo obie współprace kształtują się bardzo podobnie. Te zmiany miały na celu zachęcenie pracodawców oraz pracowników do podpisywania większej liczby umów o pracę. Możliwości zwolnień oraz zmniejszenia zobowiązań dla młodych przedsiębiorców mają natomiast zachęcać do otwierania własnych działalności gospodarczych oraz kreowania dla siebie nowych miejsc pracy w ramach samozatrudnienia.

---

Podsumowanie i rekomendacje

Jak widać, z bardzo z krótkiego porównania można zauważyć, że ogólne pojęcie, iż umowa o pracę jest najlepszą formą prawną współpracy w Polsce, może okazać się błędne. Bezspornie ma ona swoje zalety, jednak nie każda osoba znajduje się w takiej samej sytuacji zawodowej, czy życiowej. Część podmiotów może bowiem bardziej niż stałość i możliwość korzystania ze zwolnień, czy urlopów, cenić sobie elastyczność i możliwość zmian.

Coraz ciekawszym rozwiązaniem, szczególnie dla osób przedsiębiorczych i odważnych, może być również prowadzenie własnej działalności gospodarczej. W każdym przypadku należy jednak pamiętać, że nie tytuł umowy świadczy o jej rodzaju, ale faktycznie wykonywana współpraca – dlatego podpisywana umowa, powinna być zgodna z prawdą i aktualnymi przepisami.