Prokura - udzielenie, wykonywanie, wypowiedzenie

Prokura - pełnomocnictwo handlowe

Instytucja prokury była poprzednio uregulowana w dawnym kodeksie handlowym, obecnie jest uregulowana w przepisach  art. 109¹ – 109⁹ kodeksu cywilnego. Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie (art. 109² k.c.), nie ma przeszkód jednak, by prokura była udzielona nie w formie pisemnej, a w innej formie szczególnej (np. w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi). Zgodnie z art. 109² k.c., przy udzielaniu prokury nie ma zastosowania przepis art. 99 § 1 k.c., w konsekwencji prokurent, któremu udzielono prokury w zwykłej formie pisemnej, jest umocowany do dokonywania czynności prawnych, dla których zastrzeżona jest forma szczególna pod rygorem nieważności (np. forma aktu notarialnego). Regulacja instytucji prokury została przeniesiona z Kodeksu handlowego i kodeksu spółek handlowych do działu VI. Przedstawicielstw, Księgi I. Część ogólna Kodeksu cywilnego, art. 109¹ k.c. do art. 109⁹ k.c.

Prokury są specjalnymi rodzajami pełnomocnictw, do których udzielania wystarcza zwykła forma pisemna pod rygorem nieważności,  są udzielane tylko przez przedsiębiorców, w praktyce przeważnie tylko przez spółki prawa handlowego,  choć obejmują tylko czynności związane z prowadzeniem przedsiębiorstw, to są znacznie szersze, niż zwykłe, nieprocesowe pełnomocnictwa ogólne określone w art. 98 k.c. - art. 109 k.c., gdyż obejmują zarówno czynności pozasądowe jak i sądowe, są ujawniane w rejestrach przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego oraz korzystają z wielu zasad dotyczących rejestrów sądowych, przede wszystkim z zasady jawności wpisów sądowych oraz z zasady domniemań prawdziwości wpisów sądowych zgodnie z art. 109¹ §1 k.c.

Prokura – rozliczenie PIT, ubezpieczenia społeczne

Ewidencja księgowa prokury

Prokury powinny być  pod rygorem nieważności udzielane na piśmie zgodnie z art. 109² §1 k.c. Prokury są skuteczne czyli prokurenci mogą dokonywać wszelkich czynności w imieniu spółek od otrzymania pisemnych dokumentów udzieleń prokur, albowiem wpisy prokurentów do rejestrów sądowych mają charakter deklaratoryjny. Prokury trwają od momentu ich udzielenia, a nie dopiero od chwili ujawnienia wpisów w rejestrach sądowych. Pisemne oświadczenia o udzieleniu prokur są jedynymi dokumentami, na który mogą powoływać się prokurenci przed wpisami prokur do rejestrów sądowych, natomiast po dokonaniu wpisów prokur do rejestrów sądowych są nimi także odpisy lub wypisy z KRS  (Wyrok NSA z 10.11.2009 r., I FSK 1186/08, Legalis). Same wpisy prokur do KRS nie stanowią o ich bycie, wpisy mają bowiem charakter jedynie deklaratoryjny.

Wypełnienie przez przedsiębiorców obowiązków zgłoszeń udzieleń i odwołań prokur do sądowych rejestrów przedsiębiorców skutkuje jedynie deklaratoryjnie, skorzystaniem przez przedsiębiorców jak i przez prokurentów z domniemań wpisów do rejestrów sądowych.  Od dokonania wpisów prokur do rejestrów sądowych, prokurentom przysługują domniemania prawne wynikające z rejestrów sądowych przedsiębiorców, przede wszystkim zasada jawności danych rejestrowych skutkuje domniemaniami istnień oraz domniemaniami ważności prokur, które  mają wagę we wszelkiego typu  postępowaniach  dowodowych, ponadto wpisy mogą służyć osobom trzecim, którzy mogą zapoznać się w aktach sądowych ze sposobem reprezentacji spółek. Od dokonania wpisów prokur do rejestrów sądowych osoby trzecie mogą uzyskać informacje o tym, kto jest prokurentem danej spółki a przedsiębiorcy i  prokurenci mogą korzystać z zasady domniemania prawdziwości danych wpisanych w rejestrach sądowych oraz z możliwości skutecznego wylegitymowania się przez prokurentów odpisami lub wyciągami z rejestrów sądowych we wszelkiego typu postępowaniach dowodowych. 

Zakres prokury jest znacznie szerszy od zakresu pełnomocnictwa ogólnego, które obejmuje wyłącznie czynności zwykłego zarządu. Umocowanie prokurenta obejmuje zarówno czynności zwykłego zarządu, jak i przekraczające ten zarząd, z zastrzeżeniem, że są to czynności związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa mocodawcy. Prokurent jako pełnomocnik składa własne oświadczenie woli, ale działa w imieniu i z bezpośrednim skutkiem prawnym dla mocodawcy, co oznacza, że jego czynności wywołują skutki prawne bezpośrednio po stronie reprezentowanego. Reprezentuje on przedsiębiorcę bez konieczności uczestniczenia w dokonywanych czynnościach przez jego organy (Wyrok WSA w Warszawie z 4.6.2009 r., VII SA/Wa 486/09, Legalis)

Odmienności instytucjonalne prokur (pełnomocnictw handlowych) od pełnomocnictw ogólnych (nieprocesowych) określonych w art. 98 - art. 109 k.c.

W przeciwieństwie do pełnomocnictw ogólnych określonych w art.98 - art. 109 k.c. prokury są udzielane tylko przez przedsiębiorców będących kupcami rejestrowymi, tacy przedsiębiorcy są zobowiązani do ich zgłaszania w sądowych rejestrach przedsiębiorców, mogą być udokumentowane zarówno oświadczeniami o ich udzieleniu, odpisami postanowień KRS o ich wpisach jak i wypisami z KRS, korzystają z zasady domniemania prawdziwości wpisów zawartych w rejestrach sądowych KRS,   obejmują  także czynności sądowe w imieniu przedsiębiorców.

W przeciwieństwie do pełnomocnictw nieprocesowych (ogólnych) określonych w art. 86 - art.97 k.p.c. prokury są nie tylko pełnomocnictwami pozasądowymi (nieprocesowymi) ale także pełnomocnictwami procesowymi (sądowymi) przedsiębiorstw, choć tylko w sprawach związanych bezpośrednio ze sprawami przedsiębiorstw, prokury nie uprawniają jednak prokurentów do reprezentacji procesowej przedsiębiorstw w sprawach sądowych nie związanych z prowadzeniem przedsiębiorstw. Prokurenci mogą jednak w zastępstwie przedsiębiorców jako organy uprawnione do działania w imieniu przedsiębiorców, dokonywać  czynności procesowych w postępowaniu karnym; przed dniem 25.09.2003 r. – zgodnie z art. 51 § 1 k.p.k. w zw. z art. 61 § 1 k.h., a od 25.09.2003 r.  - zgodnie z art. 51 § 1 k.p.k. w zw. z art. 109¹ §1 k.c.  (Postanowienie SN z 26.11.2003 r., I KZP 28/03, Prok. i Pr. – wkł. 2004, Nr 1, poz. 7).

Odmienności instytucjonalne prokur (pełnomocnictw handlowych) od pełnomocnictw procesowych określonych w  art. 86 - art. 97 k.p.c.

W przeciwieństwie do pełnomocnictw procesowych określonych w art.86 - art.97 k.p.c.  prokury są pełnomocnictwami procesowymi (sądowymi) przedsiębiorstw tylko w sprawach związanych bezpośrednio ze sprawami przedsiębiorstw, stąd nie uprawniają do reprezentacji procesowej przedsiębiorstw w sprawach sądowych nie związanych z prowadzeniem przedsiębiorstw. (…) W ramach prokury samoistnej prokurent jest umocowany do zawarcia w imieniu przedsiębiorcy umowy (z ograniczeniem przewidzianym w art. 109³ k.c.), a w konsekwencji jego pełnomocnictwo, zgodnie z art. 1167 k.c., obejmuje również uprawnienie do zawarcia umowy zawierającej zapis na Sąd polubowny w zakresie sporów wynikających z tej umowy (Postanowienie SN z 30.10.2008 r., I CSK 263/08, niepubl.)

Prokurent, który chce reprezentować swojego mocodawcę w postępowaniu sądowym, musi przedłożyć dokument zawierający potwierdzenie jego statusu prokurenta. Aktualnie jedynym tego rodzaju dokumentem jest wyciąg z Krajowego Rejestru Sądowego (Wyrok SN – Izba Cywilna z 20.10.2005 r., II CK 120/05, Legalis)

Legitymacje czynne przedsiębiorców do udzielania prokur

Prokur może udzielać każda spółka handlowa - zarówno osobowa, jak i kapitałowa, o ile nie znajduje się  w stanie likwidacji. Udzielanie prokury w spółkach osobowych polega na wyrażeniu zgody w formie pisemnej uchwały wszystkich wspólników, mających prawo do reprezentacji spółki osobowej, zaś w spółkach kapitałowych  na wyrażeniu zgody w formie pisemnej uchwały zarządu spółki, chyba, że umowa spółki przewiduje inne uregulowania w tej kwestii. 

Zgodnie z art. 109¹ k.c., prokury może udzielić przedsiębiorca podlegający obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców (patrz: art. 36 KrRejSU). Prokura jest jednostronną czynnością prawną dokonywaną przez oświadczenie woli przedsiębiorcy. W przypadku osób prawnych oświadczenie składa uprawniony organ. W spółkach handlowych sposób ustanawiania prokury reguluje zwykle umowa (statut) spółki. W braku takiej regulacji zastosowanie znajdują przepisy k.s.h., i tak: dla ustanowienia prokury przez spółkę jawną i partnerską konieczna jest zgoda wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki (art. 41 oraz art. 41 w zw. z art. 89 k.s.h.); jeżeli w spółce partnerskiej powołano zarząd – konieczna jest zgoda wszystkich jego członków (art. 97 w zw. z art. 208 § 6 k.s.h.); dla ustanowienia prokury przez spółkę komandytową i komandytowo-akcyjną wymagana jest zgoda wszystkich komplementariuszy (art. 103 w zw. z art. 41 k.s.h. oraz 126 w zw. z art. 41 k.s.h.), w odniesieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej – niezbędna jest zgoda wszystkich członków zarządu (art. 208 § 6 i art. 371 § 4 k.s.h.). W praktyce udzielenie takiej zgody następuje w drodze uchwały zarządu (jednomyślnej).

Legitymacje bierne osób do przyjmowania prokur

Prokurentami mogą być jedynie osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych - prokura opiera się na stosunku osobistego zaufania pomiędzy mocodawcą a prokurentem, niemożliwe jest zaufanie do  osób prawnych, działających przez swoje organy, których skład ulega zmianom.       

Prokura może być udzielona tylko osobie fizycznej, która ma pełną zdolność do czynności prawnych (art. 109² § 2 k.c.). Prokurentem mogą być wspólnicy (akcjonariusze) spółki handlowej, z wyjątkiem: wspólnika spółki jawnej i partnerskiej czy komplementariusza w spółce komandytowej. Prokurentami nie mogą być: członkowie zarządu spółki kapitałowej i członkowie rady nadzorczej.

Zakres prokury

Przez udzielenie prokury przedsiębiorca upoważnia prokurenta do dokonywania wszystkich czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Jedynie w odniesieniu do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania oraz zbywania i obciążania nieruchomości, potrzeba szczególnego upoważnienia (art. 109³ k.c.).     

Wyłączenia podmiotowe do przyjmowania i udzielania prokur w  spółkach kapitałowych

Prokurentami w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością nie mogą być członkowie rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych, a prokurentami w spółkach akcyjnych nie mogą być członkowie rad nadzorczych.

Formy udzielenia prokur

Prokury wymagają zaledwie form pisemnych pod rygorem nieważności zgodnie z  art. 109² §1 k.c. mimo, że tak umocowani pełnomocnicy handlowi, w trakcie wykonywania swoich pełnomocnictw mogą dokonywać w imieniu przedsiębiorców czynności, które będą wymagać form pisemnych z podpisami notarialnie poświadczonymi bądź formy aktów notarialnych.

Procedury zgłaszania prokur przez przedsiębiorców do rejestrów sądowych

Obowiązek ujawnienia danych prokurenta i zakresu prokury zawierają przepisy ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym zgodnie z zasadą ochrony obrotu gospodarczego, skutkującą domniemaniem prawdziwości wpisów. Przedsiębiorcy handlowi powinni zgłaszać prokury do sądów rejestrowych w ciągu 7 dni od dnia powzięcia uchwał o ich udzieleniu. Spółki handlowe powinny zgłaszać fakty udzieleń prokur do sądowych rejestrów przedsiębiorców, załączając pisemne oświadczenia o udzielaniu prokur.  Przedsiębiorcy powinni dołączać do zgłoszeń sądowych zarówno pisemne oświadczenia o udzielaniu prokur jak i notarialne wzory podpisów prokurentów. Przedsiębiorcy winni dokonywać zgłoszeń w KRS zarówno udzieleń prokur jak i każdorazowe zmiany danych dotyczących prokurentów spółki, natomiast dane prokurentów winny być ujawniane przez sądy rejestrowe w dziale II rejestru spółki.            

W zależności od rodzaju udzielonej prokury, różne będą sposoby reprezentacji spółki przez prokurenta. Przy prokurze samoistnej, przysługiwać mu będzie prawo do samodzielnej reprezentacji, natomiast w przypadku prokury łącznej, do skutecznego występowania w imieniu spółki konieczne jest współdziałanie prokurenta z określoną przez mocodawcę liczbą innych prokurentów. Możliwe jest również ustanowienie prokury łącznej mieszanej, w której do wspólnej reprezentacji spółki osobowej uprawniony będzie prokurent wraz ze wspólnikiem, zaś spółki kapitałowej - z członkiem zarządu.

Dokonanie czynności prawnej przez jednego tylko prokurenta prokury łącznej skutkuje nieważnością czynności prawnej. W przeciwieństwie do tego, skuteczne jest jednak przyjęcie oświadczenia woli skierowanego do spółki przez tylko jednego z kilku ustanowionych wspólnie prokurentów.

Przepisy nie przewidują ograniczenia co do liczby udzielonych prokur, tak więc możliwe jest ustanowienie dowolnej liczby prokurentów.  Prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, którego udzielenie wymaga zaufania spółki do powoływanej jako prokurent osoby.

Wpis prokury do rejestru handlowego

Zgodnie z art. 109⁸ § 1 k.c., udzielenie prokury powinno być zgłoszone w celu wpisania do rejestru przedsiębiorców w terminie 7 dni od dnia dokonania tej czynności (art. 22 KrRejSU). W zgłoszeniu należy określić rodzaj prokury (samoistna czy łączna). Do zgłoszenia należy dołączyć uwierzytelniony notarialnie albo złożony przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu wzór podpisu prokurenta (art. 19a KrRejSU). Wpis prokury do rejestru przedsiębiorców podlega obowiązkowi ogłoszenia w MSiG (art. 13 KrRejSU).

Opłaty skarbowe prokury

Opłacie skarbowej w kwocie 17 zł podlega złożenie doku- mentu stwierdzającego udzielenie prokury jego odpisu, wypisu lub kopii (część IV załącznika do OpłSkU), chyba że prokurent wykazuje swoje umocowanie odpisem z KRS, jeżeli prokura została wpisana. W takiej sytuacji nie ma podstaw do uiszczania opłaty skarbowej.

Opłaty sądowe od prokur

Wniosek o wpisanie lub wykreślenie prokury w KRS podlega opłacie stałej w kwocie 250 zł (art. 55 KSCU), chyba że składany jest wraz z wnioskiem o zarejestrowanie podmiotu w rejestrze przedsiębiorców w KRS, wówczas opłata wynosi 500 zł (art. 52). Zgodnie bowiem z art. 57 KSCU, w przypadku jednoczesnego wniesienia przez tego samego wnioskodawcę, na kilku formularzach, kilku wniosków o wpis lub o dokonanie zmian w KRS pobiera się tylko jedną opłatę, z tym że jeżeli przepis przewiduje dla danego rodzaju spraw opłaty w różnych wysokościach – pobiera się opłatę wyższą. Wpis sądowy dotyczący prokury wymaga ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, opłata za ogłoszenie jest stała; w przypadku pierwszego ogłoszenia (w przypadku rejestracji podmiotu) wynosi 500 zł, za ogłoszenie kolejnych wpisów – 250 zł (§ 8 ust. 1 pkt 1 i 2 rozp. Ministra Sprawiedliwości z 15.4.1996 r. w sprawie organizacji, sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczenie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia (Dz.U. Nr 45, poz. 204 ze zm.).

Zakres prokur 

Prokurentom przysługują szerokie kompetencje, obejmujące zarówno czynności zwykłego zarządu, jak i czynności przekraczające zwykły zarząd. Czynności pozasądowe prokurentów związane z prowadzeniem przedsiębiorstw spółek handlowych obejmują m. in. kompetencje do zawierania i wypowiadania  umów w imieniu spółki, udzielania oraz odwoływania poręczeń, pełnomocnictw. Czynności sądowe prokurentów związane z prowadzeniem przedsiębiorstw spółek handlowych obejmują czynności stricte procesowe, jak występowanie w imieniu spółki przed sądem, wnoszenie pism procesowych, zawieranie ugód czy też ustanowienie pełnomocników procesowych, ale także wszelkie inne czynności podejmowane przed innymi organami administracyjnymi.

Przedsiębiorcy nie mogą umownie ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej zgodnie z  art. 109¹ § 1 i nast. k.c.

Przepisy k.s.h. jak i postanowienia umów założycielskich czy statutów spółek nie wyłączają ustanowienia przez spółkę prokury samoistnej lub łącznej i nie ograniczają praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze  zgodnie z art. 205 § 3 oraz 373 § 3 k.s.h.

Postanowienia umowy lub statutu spółki przewidujące zasady reprezentacji spółki  nie mogą w żaden sposób ograniczać i wpływać na zakres i sposób wykonywania prokury. Reprezentacja spółki z prokurentem łącznym możliwa jest albo przez dwóch członków zarządu działających łącznie bądź też członka zarządu działającego łącznie z prokurentem, bądź też możliwa jest reprezentacja spółki przez członka zarządu lub przez samodzielnie działającego prokurenta samoistnego; możliwa jest większa swoboda prokurenta samoistnego w zawieraniu umów, niż  członka zarządu, który może reprezentować spółkę tylko we współdziałaniu z prokurentem niesamoistnym lub z innym członkiem zarządu.

Umowa zawierana przez prokurenta musi pozostawać w związku z prowadzoną przez spółkę działalnością, które to ograniczenie nie dotyczy członków zarządu spółki.
Stanowiska powyższe wyraził Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 27.04.2001 roku (sygn. akt III CZP 6/01), stąd prokurent: nie ma prawa do podejmowania w imieniu spółki czynności niezwiązanych z bieżącą działalnością spółki np. prokurent nie ma prawa podejmować za spółkę i zarząd czynności, które mogłyby zmierzać do zakończenia jej działalności czyli zmierzających do jej likwidacji czy zbywania majątku; prawnie niedopuszczalne jest rozporządzenie przez prokurenta bez szczególnego pełnomocnictwa przedsiębiorstwem spółki, natomiast zbycie poszczególnych składników majątku może być ważną i skuteczną czynnością prawną; prokurent nie ma prawa   sprzedać lub obciążyć przedsiębiorstwo spółki w drodze kolejnych kilku transakcji mających za przedmiot poszczególne składniki majątku spółki.

Prokurent nie może podpisać sprawozdania finansowego spółki - ustawa o rachunkowości przewiduje bowiem to uprawnienie dla kierownika jednostki, której dotyczy bilans. Niemożliwe jest również udzielenie przez prokurenta innej osobie prokury, co wynika z zakazu przenoszenia prokury oraz z definicji tej instytucji, stanowiącej, iż prokury udziela przedsiębiorca. Prokurent może jednak ustanowić pełnomocnika do konkretnej czynności, bądź też czynności danego rodzaju.

Oczywiście nie zawsze można jednoznacznie stwierdzić, czy dana czynność ma związek z prowadzeniem przedsiębiorstwa czy też nie. Każdą taka sytuację trzeba oceniać indywidualnie, mając na względzie przede wszystkim interes spółki. Każda czynność podejmowana przez prokurenta powinna bowiem pozostawać w bezpośrednim związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa oraz odnosić się do rodzaju i charakteru prowadzonej przez spółkę działalności.

Cztery rodzaje prokury:

1. Prokura samoistna udzielana każdej osobie oddzielnie zgodnie z art. 109⁴ §1 in fine k.c.,

2. prokura łączna czyli prokura udzielana przez przedsiębiorstwo kilku prokurentom łącznie zgodnie z art. 109⁴ §1 in principio k.c.,

3.  prokura łączna niewłaściwa, czyli prokura łączna do działania prokurenta tylko łącznie z członkiem zarządu lub wspólnikiem. oraz wykształcona najpierw przez zwyczaj, a następnie przez orzecznictwo wraz z doktryną  zgodnie z art. 109⁴ §1 in principio k.c. oraz

4. prokura oddziałowa czyli prokura ograniczona do zakresu spraw związanych z prowadzeniem oddziału przedsiębiorstwa zgodnie z art. 109⁵ k.c.

Prokury samoistne

Prokurenci samoistni mogą ważnie i skutecznie reprezentować spółki, nawet jeśli członkowie ich zarządów mogą je reprezentować tylko łącznie lub tylko łącnzie z innymi prokurentami niesamoistnymi. Prokurenci łączni mogą natomiast działać tylko wspólnie ze sobą lub też łącznie z członkiem zarządu (jeśli taki sposób reprezentacji przewiduje umowa spółki/statut). Czynność prokurenta będzie jednak ważna tylko wtedy, gdy będzie pozostawała w zakresie bieżącej działalności spółki oraz nie będzie miała za przedmiot czynności, o których mowa w art. 1093 § 1 k.c. O ile nie jest dopuszczalne ograniczenie kompetencji prokurenta wobec osób trzecich, to może ono zostać ustanowione w stosunkach wewnętrznych. W takim wypadku, naruszenie tych ustaleń nie ma żadnego wpływu na ważność bądź skuteczność czynności dokonanej przez prokurenta, ale stanowi podstawę jego odpowiedzialności wobec spółki.

Prokura samoistna - Umowa spółki kapitałowej - Sposób reprezentacji:

"Do składania oświadczeń woli i do zaciągania zobowiązań w imieniu Spółki uprawnieni są członek zarządu [każdy jeden spośród jednego, dwóch, trzech, czterech itd.  -przypisek autora] samodzielnie oraz prokurent samodzielnie.

Oświadczenie o udzieleniu prokury samoistnej - wzór

Oświadczenie o udzieleniu prokury samoistnej

Spółka ......................................................... z siedzibą w ............................................ przy ul. ............................................. wpisana do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy w .......................................... Sąd Gospodarczy ......................... Wydział Krajowego Rejestru Sądowego pod Nr .........................., reprezentowana przez ........................................................................................... udziela prokury Panu/Pani .................................. ................................................................. . Prokura jest prokurą jednoosobową i samodzielną.

            ........................................ .                                        .......................................................

            [miejscowość, data]                                            [podpisy osób uprawnionych do reprezentacji]

---

 Reprezentacja spółek i sprawy wewnętrzne spółek handlowych zastrzeżone tylko dla wspólników spółek osobowych oraz dla zarządów spółek kapitałowych

Prokurenci są „tylko” pełnomocnikami spółek, natomiast wspólnicy repezentujący spółki osobowe oraz zarządy spółek kapitałowych są głównym i nadrzędnym organami decyzyjnymi, zarządczym i wykonawczymi spółek nad prokurentami.

Ustawowymi ograniczeniami czynności prokurentów są czynności będące wyłącznymi kompetencjami zarządów:

- prawo reprezentacji spółki z o.o. w organizacji przysługuje jedynie zarządowi lub pełnomocnikowi powołanemu uchwałą wspólników zgodnie z art. 161 § 2 k.s.h.;

- prawo złożenia oświadczenia o wniesieniu wkładów na kapitał zakładowy spółki oraz o uiszczeniu wpłat na akcję przysługuje tylko zarządom spółek i to w pełnym składzie  zgodnie z art. 167 § 1 pkt 2 oraz art. 320 § 1 pkt 3 k.s.h.;

- prawo złożenia podpisów pod listami wspólników czy na dokumencie akcji przysługuje tylko zarządom spółek kapitałowych może zgodnie z art. 167 § 2 oraz art. 328 § 2 k.s.h.;

- prawo prowadzenia ksiąg udziałowych czy ksiąg akcyjnych przysługuje tylko zarządom spółek kapitałowych  zgodnie z art. 188 §1 k.s.h. oraz art. 341 § 1 k.s.h.;

- obowiązek sporządzenia, podpisania i przedłożenia wspólnikom lub akcjonariuszom do zatwierdzenia sprawozdań finansowych oraz sprawozdań z działalności spoczywa tylko na zarządach spółek kapitałowych zgodnie z przepisami art. 228 pkt oraz art.393 pkt 1 k.s.h. oraz z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości.

Wyłączenia ustawowe prokurentów od podejmowania istotnych spraw przedsiębiorstw

Do zbycia przedsiębiorstwa, do oddania go do czasowego korzystania oraz do zbywania i obciążania nieruchomości, wymagane jest pełnomocnictwo do poszczególnej czynności zgodnie z art. 109³ k.c.  Jeśli prokurenci w imieniu spółek mają dokonać czynności związanych z rozporządzeniami przedsiębiorstwami lub nieruchomościami, to do skuteczności tych czynności wymagane są pełnomocnictwa szczególne, uprawniające prokurentów do dokonania właśnie tych czynności zgodnie z art. 109³ §1 k.c.

Ustawowe zakazy umownych ograniczeń prokur przez przedsiębiorców handlowych

Przedsiębiorstwa handlowe nie mogą umownie ograniczać zakresów prokur wobec osób trzecich zgodnie z art. 109¹ § 2 k.c. Przekroczenia przez prokurentów nadanych im uprawnień przy czynnościach dokonywanych z osobami trzecimi, nawet jeśli  spółki ograniczyły aktami wewnętrznymi zakresy działań prokurentów do określonych działań  nie skutkują nieważnościami czynności, nawet jeśli osoby trzecie wiedziały o istnieniu umownych ograniczeń  zakresów prokur.

Odwołanie prokur

Prawa do odwołań prokur, ze względu na wymaganą jednomyślność wspólników  uprawnionych do reprezentacji spółek osobowych lub zarządów spółek kapitałowych przy ich udzielaniu, przysługują w każdym czasie każdemu ze wspólników mających prawo do prowadzenia spraw spółek oraz każdemu z członków zarządów spółek kapitałowych.

Odwołanie prokur skutkują ich wygaśnięciami; istnieją jednak kodeksowe przesłanki  powodujące wygaśnięcie prokur z mocy prawa takie jak wykreślenia spółek handlowych z rejestrów sądowych, ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji, przekształcenia spółek handlowych. Stosunek prokury nie jest ponadto dziedziczny, a więc wygasa on również z momentem śmierci prokurenta. Przedsiębiorcy powinni zgłaszać wygaśnięcia prokur do sądowych rejestrów przedsiębiorców w terminach 7 dni od zaistnienia owych faktów prawnych.

Odwołanie prokury (każdej) - wzór

Oświadczenie o odwołaniu prokury

..................................................

   [miejscowość, data]

           Pan/Pani

.............................................................

Prokurę udzieloną Panu/Pani w dniu .................... przez Zarząd Spółki „...........................” z siedzibą w ................................. przy ul. ........................................ wpisanej do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy w .................................... Wydział Krajowego Rejestru Sądowego pod Nr ..............................., reprezentowaną przez .................................................................................. odwołuję ze skutkiem natychmiastowym.

.......................................................

     [podpis członka zarządu]