Odpisy aktualizujące a umorzenie, przedawnienie lub odpisanie wierzytelności jako nieściągalnej

Zgodnie z art. 12 ust.1 pkt 4d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT) przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności wartość należności umorzonych, przedawnionych lub odpisanych jako nieściągalne w tej części, od której dokonane odpisy aktualizujące zostały uprzednio zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Co za tym idzie, na podatniku spoczywa obowiązek wykazania przychodu w momencie umorzenia, przedawnienia lub definitywnego odpisania wierzytelności jako nieściągalnej, w części w jakiej dokonane odpisy aktualizujące zostały uprzednio zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Obowiązek ten podyktowany jest faktem, że umorzenie wierzytelności lub odpisanie jej jako nieściągalnej nie stanowi samo w sobie podstawy zaliczenia wartości wierzytelności do kosztów uzyskania przychodu. 

Aby bowiem wartość wierzytelności definitywnie została zaliczona do kosztów uzyskania przychodu, konieczne jest  udokumentowanie nieściągalności zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy o CIT na podstawie:

1. postanowienia o nieściągalności, uznanego przez wierzyciela jako odpowiadającego stanowi faktycznemu, wydanego przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo

2. postanowienia sądu o:

a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, lub

b) umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność wymieniona pod lit. a), lub

c) ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, albo

3. protokołu sporządzonego przez podatnika, stwierdzającego, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od tej kwoty.

Odpisane wierzytelności jako przedawnionej nie mieści się w powyższym katalogu.

Jak uzyskać umorzenie zaległych składek ZUS

Zmiany w podatkach dochodowych od 1 stycznia 2014 r.

W sytuacji jednak, gdy na daną wierzytelność podmiot dokona odpisu aktualizującego i zaliczy go do kosztów dla celów podatkowych zgodnie z przepisami ustawy o CIT, a następnie będzie w stanie udokumentować nieściągalność wierzytelności w sposób wskazany powyżej (na podstawie art. 16 ust. 2 ustawy o CIT np. postanowieniem sądu o ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku), wówczas:

a) wartość odpisanej wierzytelności w części zaliczonej uprzednio do przychodów należnych podlegać będzie zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a ustawy o CIT,