Strata wynikła z upadłości kontrahenta może być kosztem podatkowym

Upadłość kontrahentów - straty spółki

Sprawa dotyczyła spółki budowlanej świadczącej usługi dla spółek, które później ogłosiły upadłość. Przy podpisywaniu z nimi umów spółka zobowiązała się do wpłacenia kaucji gwarancyjnych na zabezpieczenie wykonania ewentualnych napraw gwarancyjnych. Kaucje te były potrącane z wynagrodzenia należnego spółce za wykonanie usług budowlanych i miały być zwrócone po upływie okresu gwarancyjnego, tj. w terminie 3 lat od dnia wykonania usługi. Tak się jednak nie stało, bo ogłoszono upadłość kontrahentów. Nie mają oni majątku, z którego kaucje mogłyby zostać zwrócone.

Spółka uważała, że może je więc zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy był jednak innego zdania. Stwierdził, że kaucja ma charakter zwrotny i w związku z tym nie stanowi ani przychodu, ani kosztu. Jest neutralna podatkowo.

Organ uznał również, że niekorzystne rozporządzenie pieniędzmi nie jest stratą, którą można by zaliczyć do kosztów podatkowych.

Tego samego zdania był WSA w Białymstoku. Orzekł, że wpłacone kaucje nie mogły służyć uzyskaniu przychodów ani zachowaniu lub zabezpieczeniu ich źródła. Stanowiły jedynie wydatek z tytułu zabezpieczenia interesów kontrahentów.

Zobacz również:

Nie zgodził się z tym Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 13 maja 2016 r. (sygn. akt II FSK 880/14). Wyjaśnił, że stratę należy zawsze indywidualnie oceniać pod kątem jej kwalifikacji podatkowej. W sytuacji, gdy powstała ona niezależnie od podatnika i nie wynikała z braku dochowania należytej staranności, można ją zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Sąd powołał się również na uchwałę NSA z 25 czerwca 2012 r. (sygn. akt II FPS 2/12). Wynikało z niej, że strata odpowiadająca niezamortyzowanej wartości początkowej inwestycji w obcym środku trwałym, niespełniająca przesłanek z art. 16 ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT, może zostać zaliczona do kosztów, jeżeli jej powstanie wynika z działań podatnika podjętych dla realizacji celu określonego w art. 15 ust. 1 tej ustawy, czyli dla uzyskania przychodów albo zachowania lub zabezpieczenia ich źródła

NSA uznał, że opisana w uchwale sytuacja miała analogiczny przebieg jak w sprawie spółki budowlanej, która również działała racjonalnie i w celu zabezpieczenia źródła przychodu.

Sąd podkreślił także, że alternatywą do kaucji gwarancyjnej byłaby polisa ubezpieczeniowa, której wykupienie wiązałoby się z poniesieniem kosztu. Skoro więc zakup polisy stanowiłby koszt uzyskania przychodu, to takim samym kosztem może być również strata z tytułu niezwróconych kaucji gwarancyjnych w przypadku upadłości kontrahenta – uznał NSA.

Przy kosztach istotny jest brak winy

Patrycja Lutak - doradca podatkowy współpracujący z kancelarią podatkową Paczuski Taudul

Biorąc pod uwagę częste w ostatnich latach przypadki upadłości w branży budowlanej, należy stwierdzić, że brak możliwości odliczenia straty z tytułu niezwróconych kaucji gwarancyjnych z pewnością był bolączką wielu przedsiębiorców. NSA nie odrzucił z góry prawa podatnika do zaliczenia takiej straty do kosztów podatkowych, wskazał na konieczność analizowania każdego przypadku. Zaakceptował, że podatnik, wpłacając kaucję umożliwiającą mu zawarcie umowy na wykonanie usług budowlanych, działał w celu uzyskania przychodów w przyszłości. Upadłość kontrahenta nie sprawia, ż e podatnikowi można przypisać winę.