Czy nierzetelność pkpir pozwala fiskusowi oszacować dochody podatnika

Na podstawie art. 23 § 1 Ordynacji podatkowej organ podatkowy określa podstawę opodatkowania w drodze oszacowania. Na podstawie tego przepisu są trzy sytuacje, kiedy można zastosować oszacowanie.

Autopromocja

Sytuacja 1: Brak jest ksiąg podatkowych lub innych danych niezbędnych do jej określenia.

Sytuacja 2: Dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie podstawy opodatkowania - dane te mogą być niekompletne lub niewiarygodne, co uniemożliwia ich  wykorzystanie w ustaleniu podstawy opodatkowania. Księgi nierzetelne, jak również wadliwe,  nie są traktowane jako dowód w postępowaniu.

Sytuacja 3: Podatnik naruszył warunki uprawniające do korzystania ze zryczałtowanej formy opodatkowania.

Autopromocja

Nowelizacja VAT 2025.
Praktyczny webinar INFORAKADEMII

Sprawdź

Organ podatkowy odstępuje od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli dane wynikające z ksiąg podatkowych, uzupełnione dowodami uzyskanymi w toku postępowania, pozwalają jednak na określenie podstawy opodatkowania.

Polecamy: serwis VAT

Podstawę opodatkowania określa się w drodze oszacowania, stosując następujące metody:

• porównawczą wewnętrzną - polegającą na porównaniu wysokości obrotów w tym samym przedsiębiorstwie za poprzednie okresy, w których znana jest wysokość obrotu;

• porównawczą zewnętrzną - polegającą na porównaniu wysokości obrotów w innych przedsiębiorstwach prowadzących działalność o podobnym zakresie i w podobnych warunkach;

• remanentową - polegającą na porównaniu wartości majątku przedsiębiorstwa na początku i na końcu okresu, z uwzględnieniem wskaźnika szybkości obrotu;

• produkcyjną - polegającą na ustaleniu zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa;

• kosztową - polegającą na ustaleniu wysokości obrotu na podstawie wysokości kosztów poniesionych przez przedsiębiorstwo, z uwzględnieniem wskaźnika udziałów tych kosztów w obrocie;

• udziału dochodu w obrocie - polegającą na ustaleniu wysokości dochodów ze sprzedaży określonych towarów i wykonywania określonych usług, z uwzględnieniem wysokości udziału tej sprzedaży (wykonanych usług) w całym obrocie.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

W szczególnie uzasadnionych przypadkach, gdy nie można zastosować ww. metod organ podatkowy może w inny sposób oszacować podstawę opodatkowania.

Określenie podstawy opodatkowania w drodze oszacowania powinno zmierzać do określenia jej w wysokości zbliżonej do rzeczywistej podstawy opodatkowania. Organ podatkowy, określając podstawę opodatkowania w drodze oszacowania, uzasadnia wybór metody oszacowania.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

W wyroku z 27 października 2009 r. WSA w Poznaniu (sygn. akt I SA/Po 694/09) sąd stwierdził, że szacowanie dochodów będzie możliwe w szczególności, gdy księgi podatkowe, jak w niniejszej sprawie, zostaną odrzucone jako dowód w postępowaniu podatkowym. Jest to warunek konieczny, aczkolwiek niewystarczający dla możliwości ustalenia dochodu w drodze oszacowania. Możliwa jest bowiem sytuacja taka, w której nawet nierzetelna księga może dostarczyć stosownych danych, które, uzupełnione innymi dowodami, pozwolą na ustalenie podstawy opodatkowania.

Przy czym w przypadku wyrzucenia z kosztów uzyskania przychodu wszystkich faktur nie dokumentujących rzeczywistego obrotu szacowanie dochodów u stanowiłoby zalegalizowanie nielegalnych działań podatnika.

Polecamy: serwis Urząd skarbowy

WSA w Poznaniu stwierdził również:
„W sytuacji, gdy na podstawie dokumentacji rachunkowej prowadzonej przez skarżącego nie można było stwierdzić, że towar, którego dotyczyły nierzetelne faktury został faktycznie kupiony, wprowadzony na stan magazynu, a następnie sprzedany i uzyskanych z tego tytułu przychód ujawniony w księdze rachunkowej, brak jest przesłanek do ewentualnego szacowania kosztów zakupu towarów, a logiczne w tym momencie i uzasadnione prawnie (art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f) byłoby pominięcie wykazanych w ten sposób kosztów w kosztach uzyskania przychodów.”

Przepis art. 24b ust. 1 ustawy o PIT stanowi, że jeżeli ustalenie dochodu (straty) w sposób przewidziany w art. 24 i 24a ustawy o PIT nie jest możliwe, dochód (stratę) ustala się w drodze oszacowania.