REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nowa Ordynacja podatkowa - czynności sprawdzające

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego.
Nowa Ordynacja podatkowa - czynności sprawdzające /Shutterstock
Nowa Ordynacja podatkowa - czynności sprawdzające /Shutterstock
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Projekt nowej Ordynacji podatkowej, znajdujący się obecnie na etapie opiniowania, określany jest jako innowacyjny. Nie wszystkie jednak propozycje są rewolucyjne. Część z nich jest jedynie drobną korektą obowiązujących przepisów, dotyczy to m.in. czynności sprawdzających.

REKLAMA

Autopromocja

Czynności sprawdzające w zakresie podatków

W pierwszej kolejności warto przypomnieć, czym są właściwie czynności sprawdzające. Według obowiązującej Ordynacji podatkowej zgodnie z art. 272 są to czynności podjęte przez organy podatkowe pierwszej instancji, których celem jest:

- sprawdzenie terminowości składania deklaracji oraz wpłacania podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów;

- sprawdzenie formalnej poprawności ww. dokumentów;

- ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami;

Dalszy ciąg materiału pod wideo

- weryfikacja poniesionych przez podatnika wydatków i uzyskanych przychodów (dochodów) opodatkowanych lub przychodów (dochodów) nieopodatkowanych – w zakresie niezbędnym do ujawnienia podstawy opodatkowania z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych;

- weryfikacja danych i dokumentów przedstawionych przez podatników dokonujących rejestracji podatkowej.

REKLAMA

Duże wątpliwości budzą uprawnienia, jakie daje organowi podatkowemu punkt 3 ww. artykułu. Czynności, których zadaniem jest ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami, stanowią tak naprawdę niemal próbę kontroli działań podatnika.

Ponadto, jeżeli w ramach prowadzonych czynności sprawdzających stwierdzono, że deklaracja zawiera błędy rachunkowe, inne oczywiste omyłki bądź została wypełniona niezgodnie z ustalonymi wymaganiami, organ albo samodzielnie koryguje deklarację (jeśli kwota w wyniku korekty nie przekracza 5000 zł), albo też wzywa podatnika do dokonania jej korekty i złożenia wyjaśnień dotyczących popełnionych błędów (art. 274 § 1). Jeśli w grę wchodzi pierwszy przypadek, organ podatkowy dostarcza podatnikowi uwierzytelnioną kopię skorygowanej deklaracji. Podatnik ma prawo w ciągu 14 dni od jej otrzymania wnieść sprzeciw na dokonaną przez organ korektę.

REKLAMA

Organ podatkowy zgodnie z art. 274a może zażądać złożenia wyjaśnień również w przypadku niezłożenia deklaracji lub sprawozdania finansowego lub wezwać do złożenia tych dokumentów, jeżeli nie zostały one złożone mimo istniejącego obowiązku. Jeśli pojawią się wątpliwości dotyczące poprawności złożonej deklaracji, organ ma prawo wezwać do udzielenia niezbędnych wyjaśnień lub uzupełnienia deklaracji przy jednoczesnym wskazaniu przyczyn poddania w wątpliwość rzetelności przedstawionych w deklaracji danych.

Ważną kwestią w kontekście czynności sprawdzających są uprawnienia organu podatkowego do wezwania również kontrahentów podatnika, którzy prowadzą działalność gospodarczą, do przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym postępowaniem lub kontrolą, aby ocenić ich prawidłowość i rzetelność, jak też do przekazania w wersji elektronicznej wyciągu z ksiąg podatkowych i dowodów księgowych. Wymienione uprawnienia organu dotyczą również podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, które uczestniczyły w dostawie tego samego towaru bądź świadczyły tę samą usługę, będąc zarówno dostawcami, jak i nabywcami biorącymi udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie towaru lub świadczeniu usługi. Tym samym organ podatkowy zyskuje prawo swoistej kontroli całego łańcucha dostaw kontrolowanego podatnika, bez oficjalnego jej wszczynania.

Poszerzenie katalogu celów

Projekt nowej Ordynacji podatkowej poszerza nieco katalog celów czynności sprawdzających prowadzonych przez organ podatkowy. Zgodnie z art. 594 § 1 pkt 6 i 7 organy podatkowe dokonujące czynności sprawdzających mogą mieć na celu „weryfikację wartości rzeczy lub praw majątkowych” oraz „weryfikację prawidłowości sporządzenia remanentu zarządzonego przez naczelnika urzędu skarbowego w trakcie roku podatkowego”. Poza tym pkt 3 ww. paragrafu pozwala organowi podatkowemu podjąć czynności sprawdzające, których celem będzie weryfikacja podstawy opodatkowania. Powyższe zapisy są tak naprawdę uzupełnieniem obowiązującego już art. 272 Ordynacji podatkowej i dają organowi podatkowemu prawo do prowadzenia de facto ukrytej kontroli podatnika.

Wyjaśnienia w razie potrzeby

Projekt nowej Ordynacji podatkowej nadaje nieco inne brzmienie obecnie obowiązującemu art. 274 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z zaproponowanym art. 595 § 1 pkt 2 w razie stwierdzenia błędów rachunkowych bądź innych omyłek organ podatkowy „zwraca się do składającego deklarację o jej skorygowanie, a w razie potrzeby również o złożenie niezbędnych wyjaśnień, wskazując przyczyny, z powodu których informacje zawarte w deklaracji podaje się w wątpliwość”. Obecnie podatnik jest zobowiązany do składania niezbędnych wyjaśnień dotyczących powstałych błędów. Wprowadzenie zasady składania wyjaśnień jedynie w sytuacjach koniecznych sprawi, że prowadzone przez organ czynności sprawdzające nie będą wymagały od podatników tłumaczenia się z błahych błędów w deklaracjach podatkowych, jak ma to miejsce obecnie. Tym samym prowadzone czynności będą mniej uciążliwe dla zobowiązanych.

Podatnik jedynie informowany

Projekt nowej Ordynacji podatkowej został uzupełniony również o zapis dotyczący spraw, których kwota nie przekracza 50 zł. Według art. 595 § 3 „(…) gdy zmiana dokonana w wyniku korekty deklaracji, o której mowa w § 1 pkt 1, nie przekracza kwoty 50 zł (…) organ podatkowy koryguje deklarację i informuje podatnika o zmianie wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku albo kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do odliczenia w następnych okresach rozliczeniowych lub wysokości straty”. Zapis ten wynika pośrednio z próby wprowadzenia przez autorów projektu zasady niewszczynania postępowań podatkowych w przypadku, kiedy wysokość daniny nie przekroczy 50 zł. Trzeba przyznać, że to rozwiązanie zaoszczędziłoby podatnikom wiele czasu, który muszą obecnie poświęcać na korekty deklaracji, w których błędy dotyczą niewielkich kwot.

Polecamy: Przewodnik po zmianach przepisów

Szybciej obowiązujące poprawki

Autorzy projektu, których celem jest również usprawnienie współpracy na linii organ podatkowy – podatnik, proponują możliwość przyspieszenia terminu zaakceptowania skorygowanej przez organ podatkowy deklaracji. Zgodnie z art. 595 § 6 podatnik może poinformować organ podatkowy o prawidłowości skorygowanej deklaracji przed upływem 14-dniowego terminu na wniesienie ewentualnego sprzeciwu. Obecnie dopiero po upływie ww. terminu uważa się skorygowaną deklarację za obowiązującą. Możliwość skrócenia tego okresu przez akceptację podatnika pozwala na przyspieszenie naprawienia powstałych omyłek.

Dowody = ukryta kontrola

W zapisach projektu nowej Ordynacji podatkowej pojawia się również uprawnienie organu podatkowego do wezwania do przedłożenia przez podatnika dowodów w razie wątpliwości co do poprawności złożonej deklaracji (art. 596 § 2). Wezwanie do przedstawienia dowodów może dotyczyć również przypadków weryfikacji poniesionych przez podatnika wydatków i uzyskanych przychodów (dochodów) opodatkowanych lub przychodów (dochodów) nieopodatkowanych w zakresie niezbędnym do ujawnienia podstawy opodatkowania z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. Przytoczone przepisy sprawią, że organ podatkowy zyska możliwość przeprowadzania tak naprawdę quasi kontroli, skoro wezwania będą mogły dotyczyć konieczności przedstawienia przez podatnika dowodów.


Nieokreślony termin

Istotna zmiana w zakresie czynności sprawdzających w proponowanym projekcie nowej Ordynacji podatkowej dotyczy również możliwości przedłużenia przez organ podatkowy terminu zwrotu podatku. Wprawdzie w aktualnie obowiązującej ustawie – zgodnie z art. 274b. § 1 – teoretycznie został określony czas, do jakiego może być przedłużony zwrot podatku: „jeżeli przeprowadzenie czynności sprawdzających zasadność zwrotu podatku wymaga przedłużenia terminu zwrotu podatku wynikającego z odrębnych przepisów, organ podatkowy może postanowić o przedłużeniu tego terminu do czasu zakończenia czynności sprawdzających”. Śledząc jednak wyroki WSA i NSA w sprawie przedłużania terminu zwrotu podatku, pojawiają się poważne wątpliwości dotyczące wyznaczania przez organ podatkowy nowego terminu zwrotu. Nagminne jest informowanie podatników o jego przedłużeniu ze znacznym opóźnieniem, tj. już po wyznaczeniu nowego terminu zwrotu. Poza tym organ podatkowy wychodzi często z założenia, że przepisy regulujące możliwość przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego umożliwiają zastosowanie zasady nieograniczonego terminu zwrotu podatku. Istotny w tym przypadku jest wyrok WSA w Łodzi z 21 marca 2018 r. (sygn. akt I FSK 83/14), w którym jasno stwierdzono, że „przedłużenie terminu zwrotu podatku wykazanego w deklaracji podatkowej może nastąpić najpóźniej do czasu zakończenia czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego. Zatem data określająca (wyznaczająca) nowy termin zwrotu podatku VAT nie może być późniejsza niż data zakończenia prowadzonych postępowań (w tym kontroli podatkowej)”. Skoro już teraz, kiedy Ordynacja podatkowa wskazuje termin, o jaki może zostać przesunięty zwrot podatku, organy podatkowe dowolnie interpretują zapisy ustawy, to sytuacja może ulec znacznemu pogorszeniu, jeśli zacznie obowiązywać projekt nowej Ordynacji podatkowej. W art. 597 § 1. projektu zapisano bowiem, że „jeżeli ocena zasadności zwrotu podatku wymaga przeprowadzenia czynności sprawdzających, a termin zwrotu podatku wynikający z odrębnych przepisów nie może zostać zachowany, organ podatkowy wskazuje nowy termin załatwienia sprawy”. Obecnie podatnicy muszą często występować na drogę sądową i udowadniać, że organ podatkowy bezprawnie przedłuża termin zwrotu podatku. Wprowadzenie „nowego terminu załatwienia sprawy” sprawi, że organ podatkowy już w pełni będzie uzurpował sobie prawo do dowolnego przesuwania terminu zwrotu nadpłaty podatku. Takie działanie jest poważnym zagrożeniem dla działalności wielu podatników. Warto pamiętać, że w przypadku części firm brak możliwości uzyskania zwrotu podatku w terminie jest tożsamy z utratą płynności finansowej. Oczywiście, podatnicy zawsze mają prawo wystąpić na drogę sądową. Jednak – jak często podkreślają autorzy projektu – jego założeniem jest przecież stworzenie prawa przyjaznego podatnikom, a nie na odwrót.

Rozwiązania korzystne dla podatnika jedynie z pozoru

Teoretycznie projekt nowej Ordynacji podatkowej nie wprowadza rewolucyjnych zmian w zakresie czynności sprawdzających. Według opinii Rady Legislacyjnej proponowane modyfikacje ograniczają się jedynie do udoskonalenia obecnie obowiązującego modelu. I chociaż mogłoby się wydawać, że jedyną zmianą jest uproszczenie niektórych czynności (np. brak konieczności wysyłania korekt w przypadku kwot poniżej 50 zł), to, wczytując się w szczegóły projektu, pojawiają się liczne wątpliwości co do tego, czy zaproponowana formuła przepisów jest rzeczywiście korzystna dla podatników. Szczególnie w kontekście wezwań dotyczących przedstawienia dowodów czy możliwości pozyskiwania informacji od podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej. Wbrew pozorom nowe przepisy pozwalają organowi podatkowemu na wiele nowych działań, wobec których podatnik nie będzie mógł wyrazić sprzeciwu. Należy także pamiętać, że obecny przepis art. 280 O.P. oraz jego opracowanie, tj. art. 603, wskazują, które przepisy dotyczące prowadzenia postępowania podatkowego należy stosować odpowiednio do czynności sprawdzających. Ordynacja podatkowa nie zalicza do nich przepisów o postępowaniu dowodowym, co powoduje, że nie można oprzeć się wrażeniu, jakoby ustawodawca zaplanował w projekcie rozszerzenie po cichu uprawnień urzędników do dokonywania w praktyce ukrytego postępowania dowodowego oraz postępowania podatkowego.

Autor: radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
JPK_KR_PD już nadchodzi – nowy obowiązek dla podatników CIT. Czy Twoja firma jest gotowa?

Nowy plik JPK_KR_PD to nie tylko kolejne wymaganie fiskusa, ale prawdziwa rewolucja w raportowaniu księgowym. Od 2025 roku obejmie duże firmy, a od 2026 wszystkich podatników CIT. Zmiany w planie kont, nowe struktury danych, testy, audyty – przygotowań jest sporo, a czasu coraz mniej. Zobacz, co musisz zrobić, by nie obudzić się z ręką w księgowym chaosie.

Kiedy członek rodziny współpracujący przy rodzinnym biznesie musi być zgłoszony do ZUS?

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nakłada obowiązek zgłoszenia do ZUS i odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność i z szeroko rozumianymi zleceniobiorcami. Podobnie czyni ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego. Analizy wymaga zatem, kto spełnia definicję takiej osoby współpracującej i czy jej sytuacja uzależniona jest od formy tej współpracy - umownej bądź bezumownej. Spory z ZUS w przedmiocie obowiązku objęcia osób współpracujących ubezpieczeniami społecznymi trafiają aż do Sądu Najwyższego, warto więc wziąć pod uwagę również aktualne orzecznictwo w tej materii.

Francuska Administracja Celna wprowadza nowy system Obligatoryjnej Koperty Logistycznej (ELO). Co muszą wiedzieć przewoźnicy? Uproszczenie procedur dla kierowców

ELO to cyfrowe rozwiązanie, które usprawni proces odprawy celnej na granicy między Francją a Wielką Brytanią. Jest to francuski odpowiednik GMR - system będzie wymagać utworzenia jednej elektronicznej „koperty logistycznej” dla każdego pojazdu, zawierającej wszystkie niezbędne dane celne oraz deklaracje bezpieczeństwa.

Stracił rodzinę w wypadku i miał zapłacić zaległy podatek. WSA kontra skarbówka

Mimo że jako dziecko stracił całą rodzinę w tragicznym wypadku, a wypłacone mu po latach odszkodowanie miało choć częściowo złagodzić tę krzywdę, organy skarbowe domagały się od Huberta zapłaty blisko 150 tys. zł podatku od odsetek. Sprawa trafiła aż do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który uznał stanowisko fiskusa za niesprawiedliwe. Teraz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie przyznał rację Rzecznikowi Praw Obywatelskich i uchylił decyzje skarbówki — choć wyrok wciąż nie jest prawomocny.

REKLAMA

Opłata skarbowa od pełnomocnictwa - zmiany od 2025 roku

Krajowa Informacja Skarbowa przypomniała w komunikacie, że od 1 stycznia 2025 r. zmianie uległy przepisy regulujące zasady wnoszenia opłaty skarbowej od pełnomocnictw składanych w formie elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Jak Ministerstwo Finansów liczy lukę VAT? Metodą odgórną (top – down)

Ministerstwo Finansów poinformowało w komunikacie z 22 maja 2025 r., że metoda liczenia luki VAT od lat pozostaje niezmienna a jej opis jest opublikowany na stronie resortu. Luka VAT liczona jest względem VAT w ujęciu rachunków narodowych publikowanych przez GUS, tj. w ujęciu memoriałowym, w którym dochody ujmowane są za okres od lutego do stycznia kolejnego roku. Szacunki luki VAT dla lat 2022-2023, pomimo uwzględnienia wpływu istotnych zmian systemowych (m.in. tarcze antyinflacyjne, rekompensaty energetyczne) wskazują na znaczący wzrost luki względem poprzedzających ich lat. W 2023 roku luka VAT wynosiła 13,5%. Obecne szacunki wskazują na zmniejszenie się luki VAT w Polsce w 2024 r. do 6,9%.

Księgowi obawiają się obowiązkowego KSeF-u. Czego najbardziej?

Już tylko niecały rok dzieli nas od wprowadzenia obowiązkowego KSeF-u, a mimo to – jak się okazuje – księgowi nadal czują się niepewnie. Czego obawiają się najbardziej? Kto się wyłamuje i już dzisiaj deklaruje gotowość na zmiany? fillup k24 we współpracy ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce opublikowali w maju 2025 r. "Barometr nastrojów polskich księgowych 2025", w którym przedstawiciele branży wypowiedzieli się w sprawach dla nich najważniejszych. Na KSeF-ie nie pozostawiono suchej nitki.

Księgowi obawiają się obowiązkowego KSeF-u. Czego najbardziej?

Już tylko niecały rok dzieli nas od wprowadzenia obowiązkowego KSeF-u, a mimo to – jak się okazuje – księgowi nadal czują się niepewnie. Czego obawiają się najbardziej? Kto się wyłamuje i już dzisiaj deklaruje gotowość na zmiany? fillup k24 we współpracy ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce opublikowali w maju 2025 r. "Barometr nastrojów polskich księgowych 2025", w którym przedstawiciele branży wypowiedzieli się w sprawach dla nich najważniejszych. Na KSeF-ie nie pozostawiono suchej nitki.

REKLAMA

Akcja jak z filmu! Polskie służby rozbiły gang od kontrabandy za 31 milionów

Akcja dosłownie jak z filmu – zatrzymania w kilku województwach, przeszukania, graniczny pościg i papierosy warte fortunę. Gang działał w Polsce, Czechach, Słowacji i Wielkiej Brytanii. Wpadło już 29 osób, a służby przejęły blisko 5 mln sztuk nielegalnych papierosów. Śledztwo nabiera tempa – są kolejne tropy.

Jak uzyskać dofinansowanie z urzędu pracy do zatrudnienia pracownika - zasady w 2025 roku

Zatrudnienie pracownika przeważnie wiążę się z dużymi kosztami. Trudno się dziwić, że przedsiębiorcy szukają oszczędności i szukają rozwiązań, aby móc zapłacić jak najmniej. Istnieją różne formy wsparcia przedsiębiorców, np. dofinansowanie na zatrudnienie pracownika z Urzędu Pracy. Jak wygląda proces ubiegania się o takie dofinansowanie? Poniżej opiszę kilka możliwych dofinansowań, o które może się starać przedsiębiorca.

REKLAMA