Czy mąż odpowiada za zaległości podatkowe żony powstałe przed zawarciem małżeństwa?

Małżeństwo z byłym członkiem zarządu

Pewien podatnik zawarł w 2017 roku małżeństwo. Małżonkowie nie podpisywali intercyzy więc z chwilą zawarcia małżeństwa powstała między nimi tzw. wspólność majątkowa małżeńska zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Kro). Do tej wspólności należy m.in. mieszkanie kupione przez małżonków już po zawarciu małżeństwa. Żona podatnika była w latach 2014-2015 r. członkiem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Okazało się, że właśnie w tym czasie (lata 2014-2015 r.) spółka miała zaległości podatkowe z tytułu VAT. W październiku 2019 r. wszczęto wobec żony dwa postępowania podatkowe w przedmiocie orzeczenia jej solidarnej odpowiedzialności podatkowej, jako osoby trzeciej (byłego członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością). Podstawą prawną ustalenia solidarnej odpowiedzialności jest m.in. art. 116 § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej. Postępowania te w chwili składania wniosku o niniejszą interpretację podatkową jeszcze trwały. W listopadzie 2019 r. małżonkowie zawarli notarialną umowę intercyzy (rozdzielności majątkowej).

W tym stanie faktycznym podatnik (mąż) wystąpił z wnioskiem o interpretację podatkową z pytaniem, czy będzie odpowiadał za ww. zobowiązania podatkowe swojej żony (z tytułu solidarnej odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z o.o.) swoim własnym majątkiem osobistym oraz majątkiem wspólnym, powstałych po zawarciu związku małżeńskiego?

Mąż nie odpowiada za zaległości podatkowe żony powstałe przed zawarciem małżeństwa

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej 22 stycznia 2020 r. w indywidualnej interpretacji podatkowej zgodził się z podatnikiem (mężem), że tej odpowiedzialności nie poniesie:
Mając na uwadze przedstawiony stan prawny i opis sprawy należy stwierdzić, że Wnioskodawca nie będzie odpowiadał za zobowiązania podatkowe swojej żony własnym majątkiem osobistym oraz majątkiem wspólnym, które powstały w wyniku solidarnej odpowiedzialności żony za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jeśli zaległość powstała przed zawarciem przez Wnioskodawcę małżeństwa. Oznacza to, że do przedmiotów majątkowych i praw należących do majątku wspólnego małżeńskiego Wnioskodawcy i jego żony nie będzie mogła zostać skierowana egzekucja służąca zaspokojeniu bądź zabezpieczeniu zobowiązań podatkowych obciążających jego żonę z tytułu solidarnej odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Dyrektor KIS wskazał w szczególności, że zgodnie z art. 26 Ordynacji podatkowej (Op) podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za podatki wynikające ze zobowiązań podatkowych (a także inne należności publicznoprawne, np. składki na ubezpieczenia społeczne). W myśl art. 29 § 1 Ordynacji podatkowej, w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność, o której mowa w art. 26, obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Zaś na podstawie art. 29 § 2 Ordynacji podatkowej, skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:

1. zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej;
2. zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu;
3. ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka;
4. uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.

W tym stanie prawnym trzeba rozróżniać:

- przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową w rozumieniu art. 31 Kro, które należą do majątku osobistego podatnika, który odpowiada nimi za wynikające z zobowiązań podatkowych podatki na zasadzie art. 26 Ordynacji podatkowej oraz
- przedmioty majątkowe wchodzące w skład majątku wspólnego (dorobkowego) podatnika i jego małżonka, którymi wraz z podatnikiem odpowiada małżonek podatnika.

Z tych przepisów Ordynacji podatkowej nie wynika, że współmałżonek podatnika jest podatnikiem (w odniesieniu do niezapłaconych podatków małżonka). Współmałżonek tylko odpowiada majątkiem wspólnym za podatki wynikające ze zobowiązań podatkowych swojego małżonka podatki. Jego odpowiedzialność wynika z długu małżonka-podatnika i ograniczona jest do wysokości majątku wspólnego.

Ponadto w art. 111 § 1 Ordynacji podatkowej uregulowano odpowiedzialność członków rodziny podatnika. Zgodnie z tym przepisem członek rodziny podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współdziałał z podatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności. Za członków rodziny podatnika uważa się zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, małżonków zstępnych, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu (art. 111 § 3 Op). Przepis art. 111 § 1 Ordynacji podatkowej stosuje się również do małżonków, którzy zawarli umowę o ograniczeniu lub wyłączeniu wspólności majątkowej, których wspólność majątkowa została zniesiona przez sąd, oraz małżonków pozostających w separacji (art. 111 § 4 Op).

Jednak z żadnego z tych przepisów (ani z żadnych innych) nie wynika odpowiedzialność małżonka za zaległości podatkowe współmałżonka powstałe przed zawarciem małżeństwa. Dotyczy to także zobowiązań powstałych z tytułu solidarnej odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. określonej w art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej.

Taką interpretacji potwierdza m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2016 r. (sygn. II UK 364/16), w którym SN odnosząc się do ww. art. 26 i art. 29 Ordynacji podatkowej stwierdził, że:

"(...) wszelkie modyfikacje ustroju majątkowego małżonków są skuteczne w stosunku do zobowiązań podatkowych (składkowych) w przypadkach enumeratywnie wymienionych w art. 29 § 2 Ordynacji podatkowej. A zatem odpowiedzialność małżonka podatnika majątkiem wspólnym obejmuje tylko podatki wynikłe ze zobowiązań podatkowych powstałych po powstaniu wspólności majątkowej oraz przed zawarciem umów o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej. Odpowiedzialność podatkowa osób pozostających w związku małżeńskim za zobowiązania powstałe przed zawarciem umów o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej kształtuje się tak, jakby do zawarcia tych umów nie doszło."

Źródło: indywidualna interpretacja podatkowa Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 stycznia 2020 r. (sygn.  0111-KDIB3-1.4017.11.2019.1.KO).

Polecamy: PIT 2020. Komentarz

Polecamy: Przedsiębiorca przed sądem