Odpowiedzialność członków zarządu

Transakcje z rajami podatkowymi a ceny transferowe. Od pewnego czasu polski ustawodawca wyjątkowo chętnie wykorzystuje przepisy z zakresu cen transferowych do pobierania informacji o transakcjach realizowanych z podmiotami zarejestrowanymi w rajach podatkowych. Obowiązki nakładane na polskich podatników w tym zakresie są coraz szersze i wymagają coraz większych nakładów administracyjnych. Jednocześnie, wprowadzane przepisy często są tworzone w sposób chaotyczny i nie zawsze uzasadniony.

24 czerwca 2021 r. o godz. 10:00 rozpocznie się bezpłatne webinarium (szkolenie online) poświęcone obowiązującym od 1 stycznia 2021 r. przepisom rozszerzającym obowiązki z zakresu cen transferowych dla podmiotów niepowiązanych. Za brak dopełnienia należytej staranności i nowych obowiązków dokumentacyjnych odpowiadają osobiście członkowie zarządu! Webinarium poprowadzą Artur Klęsk, Partner w Enodo Advisors oraz Jakub Beym, Senior Associate w Enodo Advisors. Portal infor.pl jest patronem medialnym tego wydarzenia.

Jak członkowie zarządu odpowiadają za niewypłacalną spółkę? Zarząd niewypłacalnej spółki ma obowiązek złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli tego nie zrobi w odpowiednim terminie, członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność cywilną i karną.

Przygotowywana w Ministerstwie Aktywów Państwowych reforma prawa holdingowego wprowadza zalecaną przez UE doktrynę, zakładającą zwolnienie z odpowiedzialności (cywilnej i karnej) członków zarządu spółek zależnych w razie wykonywania wiążących poleceń spółek dominujących - wskazują przedstawiciele MAP.

Powszechnie panuje błędne przekonanie, że w przypadku założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie trzeba przejmować się jej ewentualnymi długami czy problemami podatkowymi. Wyrażenie „ograniczonej odpowiedzialności” nawiązuje do ograniczenia odpowiedzialności wspólników takiej spółki, nie oznacza jednak w żadnym wypadku, że nikt za zobowiązania podmiotu odpowiedzialności nie poniesie. Ustawodawca zdecydował, że w przypadku bezskuteczności egzekucji odpowiedzialność taką mogą ponieść członkowie zarządu – jednak pod pewnymi warunkami i z określonymi przez prawo wyjątkami.

Jakkolwiek prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki, zarówno osobowej, jak i kapitałowej, służy ograniczeniu i podziałowi ryzyka personalnej odpowiedzialności całym majątkiem, osoby fizyczne mogą w praktyce osobiście odpowiadać za zobowiązania firmy i skutki nieumiejętnego nią zarządzania. Odpowiedzialność za długi spółki handlowej, w zależności od jej typu, grozi wspólnikom lub członkom zarządu. Mając na uwadze ryzyko pozwu cywilnego o naprawienie wyrządzonej spółce szkody, jak również sankcji karnoskarbowych, warto wiedzieć jak poradzić sobie w kryzysowej sytuacji.

W świetle art. 293 § 2 Kodeksu spółek handlowych członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności. Oznacza to, że można rozsądnie oczekiwać (i w świetle prawa wymagać), że członek zarządu będzie znał bieżącą sytuację finansową spółki, zwłaszcza wówczas, gdy grozi jej niewypłacalność.

Takie pytanie zadał pewien podatnik we wniosku o indywidualną interpretację podatkową. 22 stycznia 2020 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że mąż nie odpowiada (własnym majątkiem osobistym ani majątkiem wspólnym małżonków) za zobowiązania podatkowe swojej żony, które powstały (w wyniku solidarnej odpowiedzialności żony za zaległości podatkowe spółki z o.o.), jeśli zaległość powstała przed zawarciem małżeństwa. Stąd do majątku wspólnego małżeńskiego, a także do majątku odrębnego męża nie będzie mogła zostać skierowana egzekucja podatkowa służąca zaspokojeniu bądź zabezpieczeniu tych zobowiązań podatkowych.

Mówiąc o odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki z o.o. należy sięgnąć do przepisów Kodeksu spółek handlowych, Kodeksu cywilnego oraz orzecznictwa. W przypadku dochodzenia roszczenia na drodze sądowej jedną z podstawowych kwestii wymagających zdefiniowania jest wyznaczenie granic tego roszczenia, a także poprawne określenie wartości przedmiotu sporu.

Kwestia opodatkowania członków zarządów podatkiem od towarów i usług (dalej jako VAT) budzi wiele sporów i kontrowersji. Niezwykle istotne jest by umowa zawarta z zarządzającym spełniała łącznie wszystkie trzy warunki wynikające z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej jako ustawa VAT).

W przypadku gdy egzekucja z majątku spółki z o.o. staje się bezskuteczna, to za jej zobowiązania podatkowe całym swym majątkiem odpowiadają solidarnie członkowie jej zarządu. Jednakże, powstanie zaległości musi nastąpić w okresie pełnienia funkcji członka zarządu, a on w odpowiednim czasie nie dokonał zgłoszenia wniosku o upadłość bądź otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego.

Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wydatki na nabycie przez spółkę z o.o. polisy OC dla członków zarządu i członków rady nadzorczej nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów spółki. Wydatki te nie mają bowiem na celu osiągnięcia przychodów przez spółkę (ani zabezpieczenia jej źródła przychodów), lecz są ponoszone aby chronić od odpowiedzialności cywilnej (np. odszkodowawczej) osoby fizyczne pełniące te funkcje. Czyli są ponoszone nie w interesie spółki tylko w interesie tych członków organów spółki. Poza tym tego typu wydatki na rzecz pracowników i członków rad nadzorczych są wprost wyłączone z kosztów na podstawie ustawy o CIT.

Ordynacja podatkowa przewiduje, że za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna.

Wiele spółek w celu ułatwienia jak najsprawniejszego wykonywania obowiązków zapewnia członkom zarządu różnego rodzaju sprzęty, takie jak laptopy, telefony komórkowe, a także umożliwia korzystanie z infrastruktury biurowej. Generuje to po stronie Spółki określone koszty, które po spełnieniu pewnych warunków będą mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Warto znać nowe rozwiązania, które gwarantują organom skarbowym bardziej efektywny pobór podatku. Analizując znowelizowaną Ordynację podatkową w zakresie odpowiedzialności osób trzecich, należy odnieść się do regulacji dotyczących członków zarządu oraz likwidatorów.

Z orzecznictwa NSA wynika, że wykonywanie obowiązków członka zarządu w spółce z o.o., nawet po formalnej rezygnacji z funkcji członka zarządu, powoduje odpowiedzialność podatkową tej osoby przewidzianą w art. 116 § 2 ordynacji podatkowej.

Nowi członkowie zarządu spółki z o.o. powinni w pierwszej kolejności zapoznać się z rzeczywistą sytuacją finansową oraz prawną firmy. Muszą pamiętać, że ich odpowiedzialność za zobowiązania spółki istnieje od pierwszego dnia pełnienia funkcji i nie ma znaczenia, że nie zdążyli jeszcze przyczynić się do aktualnego stanu finansowego spółki.