Odpowiedzialność za zaległości podatkowe w spółkach kapitałowych

Kontynuując analizę przepisów w zakresie odpowiedzialności osób trzecich w kontekście rozwiązań wprowadzonych na podstawie znowelizowanej Ordynacji podatkowej, należy odnieść się także do regulacji dotyczących członków zarządu oraz likwidatorów.

Autopromocja

W pierwszej kolejności trzeba zwrócić uwagę na zmianę przesłanki egzoneracyjnej dotyczącej postępowania upadłościowego. Zgodnie, z obecnym brzmieniem art. 116 § 1 lit. a Ordynacji członkowie zarządu odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe spółki kapitałowej oraz spółki kapitałowej w organizacji, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykazał, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy  – Prawo restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ww. ustawie.

Konfiskata rozszerzona także za przestępstwa podatkowe osób trzecich - poważne zagrożenie dla przedsiębiorców

Druga przesłanka pozostała bez zmian, zatem powyższa zasada odpowiedzialności będzie skuteczna/miała zastosowanie nadal w sytuacji, gdy niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez winy członka zarządu [116 § 1 lit. b) Ordynacji]. Komentując wskazaną zmianę należy zauważyć, iż głównie wynika ona ze zmiany terminologii i systematyki prawa upadłościowego. W następstwie wprowadzenia ustawy Prawo Restrukturyzacyjne dotychczasowe postępowanie upadłościowe z opcją likwidacji pozostało w strukturach prawa upadłościowego, a kwestie naprawcze i postępowanie z opcją układową wyłączono do prawa restrukturyzacyjnego.

Autopromocja

Szkolenie: CIT estoński
warsztat dla księgowych

Sprawdź

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Polecamy: Jednolity Plik Kontrolny – praktyczny poradnik (książka)

Stąd, wobec technicznego charakteru omawianej zmiany nadal aktualne pozostaje stanowisko judykatury, iż przesłanka ta będzie spełniona wyłącznie wtedy, gdy wszczęte zostanie jedno z postępowań wskazanych w analizowanym przepisie  (Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 8 grudnia 2015 r.; sygn. akt: II UK 435/14,). Ponadto, w omawianej sytuacji nie ulegają zmianie  wypracowane przez judykaturę zasady ponoszenia odpowiedzialności przez członków zarządu . Zatem, warto przypomnieć, że dla wyłączenia odpowiedzialności członków zarządu spółki nie ma znaczenia, który z nich zgłosił stosowny wniosek lub wszczął odpowiednie postępowanie, pod warunkiem, że dokonał tego w terminie(wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 listopada 2001 r., sygn. akt: I SA/KA 1734/00).

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

W związku z powyższym, wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić samodzielnie każdy członek zarządu, niezależnie od przyjętych w spółce zasad jej reprezentacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2012 r., sygn. akt: II UK 121/11). Ponadto, dla wyłączenia odpowiedzialności członków zarządu spółki nie jest konieczne, by w konkretnym przypadku rzeczywiście doszło do ogłoszenia upadłości spółki, ponieważ przepis mówi tylko o zgłoszeniu wniosku w tym przedmiocie (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 listopada 2002 r., sygn. akt: SA/Sz 1856/00,). Jednakże, trzeba pamiętać, że nie jest spełniona przesłanka wyłączenia odpowiedzialności członka zarządu wówczas, gdy nie nastąpiło skuteczne zgłoszenie, to znaczy gdy wniosek został zwrócony (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 czerwca 2005 r., sygn. akt: III SA/Wa 629/04, ).

Poza tym, wprowadzono rozwiązanie zgodnie z którym, jeżeli obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał i istniał wyłącznie w czasie, gdy prowadzona była egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, uznaje się, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez winy członka zarządu (art. 116 § 1a Ordynacji). Jest to rozwiązanie niejako doprecyzowujące przesłankę wyłączenia winy, a nadto logiczne, z uwagi na brak realnego wpływu członka zarządu na kierowanie spółką w powołanych sytuacjach.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Ponadto, wprowadzono kolejne zasady odpowiedzialności członków zarządu, analogiczne jak w przypadku wspólników spółek osobowych. Stąd, obecne rozwiązanie przewiduje odpowiedzialność danego członka zarządu za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez niego obowiązków członka zarządu, oraz za zaległości wymienione w art. 52 oraz 52 a Ordynacji (dotyczą one m.in. wynagrodzenia płatników lub inkasentów pobranego nienależnie lub w wysokości większej od należnej), powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.

Zgodnie, z dodanym do art. 116 Ordynacji § 2a, za zobowiązania podatkowe powstałe na podstawie odrębnych przepisów po likwidacji spółki, za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po likwidacji spółki, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe po likwidacji spółki, odpowiadają osoby pełniące obowiązki członka zarządu w momencie likwidacji spółki.

Nawet 8 lat pozbawienia wolności za składanie fałszywych zeznań oraz oświadczeń – także w sprawach podatkowych

Dodatkowo, w omawianej sytuacji rozstrzygnięcie w kwestii odpowiedzialności członka zarządu następuje w drodze decyzji orzekającej o odpowiedzialności, co znacznie upraszcza postępowanie.

Celem, dopełnienia katalogu podmiotów ponoszących odpowiedzialność, dodano zapisy regulujące zasady jej ponoszenia przez likwidatorów. Odnosząc się do nich trzeba podkreślić, że nie dotyczą one likwidatorów ustanowionych przez sąd i obejmują zaległości podatkowe powstałe w czasie likwidacji. Nadto, poprzez odesłanie znajdą tu zastosowanie także przepisy dotyczące m.in. przesłanek egzoneracyjnych, czy też wydawania wobec nich decyzji orzekających o odpowiedzialności.

Na podstawie analizy znowelizowanych przepisów można dojść do wniosku, iż nie tylko poszerzają one krąg podmiotów odpowiedzialnych, ale także poprzez zasady – jak na przykład – odpowiedzialności byłych członków zarządu, niejako „uszczelniają” katalog sytuacji w których omawiana odpowiedzialność ma miejsce. Niewątpliwie, zmiany te również realizują cele uproszenia egzekucji i zwiększenia jej efektywności. Zatem, dla  posiadania pełnej świadomości w zakresie skutków omawianych przepisów, niezbędne jest zapoznanie się również z uprzednio wprowadzonymi rozwiązaniami w prawie upadłościowym i restrukturyzacyjnym. Nadto, wobec licznych przepisów regulujących odpowiedzialność członka zarządu, a także konsekwencji jej ponoszenia, niewątpliwie warto korzystać z profesjonalnych form kształcenia w tym zakresie i aktualizować swoją wiedzę, gdyż omawiana odpowiedzialność może przełożyć się także na sferę majątku osobistego takiej osoby.