Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania podatkowe spółki

Z regulacji zawartej w art. 116 § 1 ordynacji podatkowej (o.p.) wynika, że ustalenie odpowiedzialności członka zarządu spółki za zaległości podatkowe spółki powinno dotyczyć nie tylko wykazania bezskuteczności egzekucji za zaległości podatkowe, powstanie zobowiązania w okresie pełnienia funkcji członka zarządu, ale także wykazania, że nie zachodzą przesłanki wyłączające tę odpowiedzialność.

Członek zarządu, aby nie ponosić odpowiedzialności z tego tytułu musi wykazać, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości spółki, zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne bądź też, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie nastąpiło z jego winy. Ponadto  powyższa regulacja nie będzie miała zastosowanie, jeżeli członek zarządu wskaże mienie spółki z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych w znacznej części.

Odnosząc się do regulacji odpowiedzialności solidarnej ujętej w ordynacji podatkowej należy wskazać na podobieństwo odpowiedzialności członków zarządu w tym zakresie wynikające z art. 299 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) Z przywołanej podstawy prawnej wynika, że jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.

W tym przypadku członek zarządu także może się uwolnić od odpowiedzialności z tego tytułu, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Oczywiście mowa jest tutaj o odpowiedzialności członków zarządów spółek za zobowiązania spółek, którzy zajmowali to stanowisko w okresie powstania zobowiązań.

Analogicznie, jeżeli zaległość podatkowa powstała w okresie pełnienia funkcji danego członka zarządu odpowiada on solidarnie całym swoim majątkiem, chyba że uwolni się od odpowiedzialności wskazując na okoliczności, o których mowa była wyżej.

Należy podkreślić, że z regulacji zawartych w art. 116 §1 o.p. oraz art. 299 § 2 k.s.h. wynika domniemanie szkody w wysokości niewyegzekwowanej kwoty zobowiązania spółki a także związek przyczynowy między szkodą wierzyciela z niezłożeniem we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania zapobiegającego upadłości. Tym samym istnienie zawinienia członka zarządu w zakresie niezgłoszenia przez niego wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania zapobiegającego upadłości.

Członek zarządu spółki kapitałowej na gruncie prawa podatkowego ponosi odpowiedzialność za własne działanie. Przesłanką warunkującą wydanie decyzji o odpowiedzialności członka zarządu jest bezskuteczność egzekucji, ze względu na fakt, iż nie zachodzi żadna możliwość zaspokojenia egzekwowanej wierzytelności z jakiegokolwiek majątku spółki. Nie ujawnienie przez członka zarządu w toku postępowania egzekucyjnego żadnych ruchomości lub nieruchomości z których możliwa byłaby egzekucja. Wyłączenie odpowiedzialności członka, ze względu na brak jego wiedzy o stanie zobowiązań nie ma znaczenia. Jedynie w przypadku, gdy członek zarządu wskazał mienie z którego egzekucja była faktycznie możliwa, realna do przeprowadzenia, skutkująca zaspokojeniem wierzyciela, nie odpowiada on za długi spółki.

Wskazane mienie spółki musi zaspokajać znaczną części zaległości podatkowej a egzekucja jest możliwa do przeprowadzenia. Za majątek w tym rozumieniu nie mogą być uznane wierzytelności sporne, które są kwestionowane przez dłużnika (wyrok NSA z 15 lipca 2011 r., sygn. akt I FSK 899/10).

Ciężar dowodu w zakresie wykazania okoliczności uwalniających od odpowiedzialności w omawianym zakresie spoczywa na członku zarządu spółki kapitałowej.

Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry

Okoliczności wyłączające odpowiedzialność członka zarządu muszą być oceniane indywidualnie, w szczególności przesłanki braku winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości spółki we właściwym terminie (wyrok NSA z dnia 7 lipca 2009 r. sygn. akt II FSK 372/08).

Ordynacja podatkowa, w art. 92, przewiduje, że jeżeli zgodnie z ustawami podatkowymi podatnicy ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe, a zobowiązania te powstają w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 2, odpowiedzialnymi solidarnie są podatnicy, którym doręczono decyzję ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego. Do solidarnej odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki kapitałowej stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dla zobowiązań cywilnoprawnych (art. 91 o.p.).