Małżeńska wspólność majątkowa

Jednym z najczęstszych sposobów na obniżenie podatku dochodowego jest wspólne rozliczenie małżonków. Wspólne rozliczenie się z małżonkiem może przynieść wymierne korzyści finansowe i jest też korzystne ze względu na ograniczoną liczbę formalności. Kto może z niego skorzystać?

Wspólne rozliczenie PIT małżonków jest preferencją podatkową w podatku dochodowym, z której korzyść mogą mieć małżonkowie, których dochody roczne znacznie się różnią (znajdują się w różnych progach podatkowych), w tym zwłaszcza jeżeli jeden z małżonków nie osiągnął dochodu w danym roku. Kiedy małżonkowie mogą rozliczyć się wspólnie? Na czym polega wspólne rozliczenie PIT małżonków? Jaki jest termin złożenia wniosku o wspólne rozliczenie małżonków? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie ze zmarłym małżonkiem, po rozwodzie i w separacji? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie małżonków w przypadku uzyskiwania przychodów z najmu prywatnego, działalności rolniczej, kapitałów pieniężnych, działalności nierejestrowanej? Jakie formy opodatkowania wykluczają wspólne rozliczenie małżonków?

Takie pytanie zadał pewien podatnik we wniosku o indywidualną interpretację podatkową. 22 stycznia 2020 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że mąż nie odpowiada (własnym majątkiem osobistym ani majątkiem wspólnym małżonków) za zobowiązania podatkowe swojej żony, które powstały (w wyniku solidarnej odpowiedzialności żony za zaległości podatkowe spółki z o.o.), jeśli zaległość powstała przed zawarciem małżeństwa. Stąd do majątku wspólnego małżeńskiego, a także do majątku odrębnego męża nie będzie mogła zostać skierowana egzekucja podatkowa służąca zaspokojeniu bądź zabezpieczeniu tych zobowiązań podatkowych.

W świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), dotyczących opodatkowania odpłatnego zbycia nieruchomości (lub praw majątkowych) nabytych przez małżonka w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków, datą nabycia lub wybudowania takich nieruchomości (lub praw majątkowych) jest dzień nabycia (wybudowania) tych nieruchomości i praw majątkowych do majątku wspólnego małżonków. Oznacza to, że pięcioletniego okresu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT nie liczy się od daty podziału wspólnego majątku małżeńskiego a od daty nabycia danej nieruchomości (czy prawa majątkowego) do majątku wspólnego.

Małżonkowie, między którymi istnieje wspólność majątkowa, dochody z najmu składników majątku wspólnego rozliczają podatkowo po połowie, zarówno w przypadku opodatkowania według skali, jak i ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Mogą jednak złożyć do urzędu skarbowego oświadczenie, że dochody/przychody te będzie rozliczać tylko jeden z małżonków.

Podział majątku wspólnego związany z rozwodem kończy się często przyznaniem jednej ze stron części aktywów nabytych w trakcie trwania małżeństwa. Zdarza się i tak, że jednej ze stron przyznana zostaje nieruchomość, która może być następnie zbyta. Jeśli jej zbycie ma miejsce przed upływem pięciu lat od podziału majątku powstaje pytanie, czy ta czynność jest objęta podatkiem dochodowym?

W ostatnich latach sądy administracyjne i organy podatkowe wypracowały wspólny (korzystny dla podatników) pogląd, że rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej poprzez włączenie do majątku wspólnego nieruchomości wchodzącej uprzednio w skład majątku osobistego jednego z małżonków, nie stanowi nabycia tej nieruchomości przez drugiego z małżonków w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT. Ma to zasadnicze znaczenie dla uniknięcia obowiązku zapłaty podatku dochodowego przy sprzedaży takich nieruchomości.

Odpowiedzialność męża lub żony za drugiego współmałżonka (podatnika) z tytułu podatków i składek na ubezpieczenie społeczne w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą jest szersza niż z innych tytułów. Odpowiedzialność ta obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka nawet wtedy, gdy małżonek nieprowadzący działalności gospodarczej nie wiedział o zaległościach podatkowych, czy zaległych składkach..

Podział majątku wspólnego, nawet jeśli był on wykorzystywany w działalności gospodarczej przez jedno lub oboje małżonków, nie rodzi skutków podatkowych – wynika z interpretacji podatkowej. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się bowiem do przychodów wynikających z takiego podziału.