Na korzyść podatnika, czy fiskusa?

Nowelizacja wprowadza do przepisów Ordynacji podatkowej, wyrażoną expressis verbis zasadę, że niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika. Rozwiązanie to ma w swym założeniu wzmocnić ochronę praw podatników i pewność obrotu gospodarczego. Ustawa w tym zakresie wydaje się brzmieć przychylnie dla podatnika, ale w rzeczywistości nic w jego sytuacji nie zmieni. Od dawna bowiem taka zasada obowiązuje, bo jest wywodzona z przepisów Konstytucji RP, a i tak urzędnicy zdają się jej nie stosować.

Od 2016 r. wątpliwości rozstrzygane będą na korzyść podatników

Należy zwrócić uwagę, że w okresie kampanii wyborczej jest przejmowana ogromna ilość zmian prawnych, które bywają nie do końca przemyślane. Politycy zachwalają swoje projekty, nie zawsze jednak zasadnie. Stąd zapewne w mediach pojawiła się informacja, jakoby w Ordynacji podatkowej miał znaleźć się wyraźny nakaz rozstrzygania wszelkich wątpliwości na korzyść podatnika. Jednak faktycznie zapis wprowadzany od 2016 r. do Ordynacji podatkowej brzmi: niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika. Zdaniem specjalistów nie istnieją takie wątpliwości, których nie dało by się usunąć. Należy zwrócić uwagę, że pracownicy organów podatkowych w swych decyzjach w praktyce nie znajdują żadnych niedających się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego, wszystkie takie wątpliwości samodzielnie usuwają, dokonując odpowiedniej interpretacji, zazwyczaj na korzyść fiskusa. Przykładowo Minister Finansów, rozpatrując kilkadziesiąt tysięcy spraw w ciągu roku, nigdy nie stwierdził, że ma wątpliwość co do treści przepisu prawa podatkowego. Potwierdza to m.in. ekspertyza dla Sejmu przygotowana przez prof. dr hab. Andrzeja Gomułowicza. Nowy przepis może więc okazać się martwy albo, co gorsza, zawęzić sposób interpretacji konstytucyjnej zasady in dubio pro tributario, która dotyczy wszelkich wątpliwości na tle regulacji podatkowych.

Polecamy: IFK Platforma Księgowych i Kadrowych

Podkreślić bowiem należy, że tzw. zasada in dubio pro tributario już obecnie obowiązuje, gdyż jest wywodzona z Konstytucji RP, nakazując rozstrzyganie wątpliwości interpretacyjnych na tle przepisów ustawowych dotyczących podatków rozstrzygać na korzyść podatnika. Przyjmuje się bowiem powszechnie, jako dyrektywę wykładni ze względu na wyniki, zakaz stosowania wykładni rozszerzającej w prawie podatkowym (podobnie jak w prawie karnym) – w tym sensie, że stosowanie prawa nie może kreować dla podatnika ciężarów, które nie mają swego źródła w ustawach. Wszelkie zaś niejasności, jakie w tym zakresie powstają, zwłaszcza przy określaniu granic podmiotowych i przedmiotowych opodatkowania, powinny być – zgodnie z zasadą in dubio pro tributario – rozstrzygane na korzyść podatnika (przy czym ową „korzyść podatnika” należałoby rozumieć w odniesieniu do określonej sytuacji podatnika). W związku z tym piśmiennictwie podatkowym przeważa stanowisko, że sąd krajowy, dokonując interpretacji przepisów krajowych, nie może wybrać wyniku wykładni prowadzącego do obciążenia finansowego obywateli. Nie jest bowiem możliwe przełamanie wyniku wykładni językowej pozajęzykowymi metodami wykładni m.in. w przypadkach, gdy miałoby to prowadzić do obciążenia obywateli. Ponadto jest to niedopuszczalne również wówczas, gdy pozajęzykowe metody wykładni służą do wyboru i umocnienia takiego wyniku wykładni, który jest „wątpliwy językowo” albo wydaje się znacznie mniej uzasadniony na tle wykładni językowej niż inny konkurencyjny wynik wykładni. Fundamentalną zasadą prawa podatkowego w demokratycznym państwie prawnym jest bowiem to, że zakres przedmiotu opodatkowania musi być precyzyjnie określony w ustawie podatkowej, a interpretacja jej przepisów nie może być rozszerzająca (tak: wyrok NSA z dnia 22 czerwca 2006 r., sygn. akt I FSK 664/05, ONSAiWSA 2007/1 poz. 25; wyrok SN z dnia 22 lipca 1992 r., sygn. akt III ARN 50/92).

Nowa ustawa uchyla przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy o podatku dochodowym osób prawnych dotyczące kasowego rozliczenia „przeterminowanych” faktur w podatkach dochodowych. Zgodnie z tymi przepisami (obowiązującymi od 1 stycznia 2013 r.), w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwot wynikających z faktury lub innego dokumentu i nieuregulowania tych kwot w terminie 30 dni od daty upływu terminu płatności, podatnik jest zobowiązany do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów, o kwotę wynikająca z tych dokumentów.

Autopromocja

Konferencja: Kongres KSeF. Cyfrowa rewolucja w fakturowaniu

Sprawdź

Zawieszenie biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego

Ustawa zmienia zasady dokonywania kontroli przedsiębiorcy na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - w kierunku ich złagodzenia. Zmiany w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej przewidują, że będzie je można przeprowadzać nie tylko w siedzibie firmy lub miejscu wykonywania działalności, ale także w miejscu przechowywania dokumentacji, w tym ksiąg podatkowych. Wprowadza więc możliwość przeprowadzenia kontroli, za zgodą lub na wniosek kontrolowanego, w miejscu przechowywania dokumentacji, innym niż siedziba i miejsce wykonywania działalności kontrolowanego. Nowelizacja wskazuje także, że w przypadku, gdy dokumentacja jest prowadzona bądź przechowywana poza siedzibą kontrolowanego, kontrolowany na żądanie kontrolującego jest obowiązany zapewnić dostęp do dokumentacji w swojej siedzibie albo w miejscu jej prowadzenia lub przechowywania, jeśli udostępnienie jej w siedzibie może w znacznym stopniu utrudnić wykonywanie przez kontrolowanego działalności gospodarczej.

Nowe przepisy wejdą w życie z początkiem przyszłego roku.

A. Jeleńska

Autopromocja

Webinar:
KSeF w małym biurze rachunkowym

Sprawdź

Forum Doradców Podatkowych

Praktyczne publikacje dla przedsiębiorców, księgowych, doradców podatkowych i kandydatów na doradców podatkowych.

Podyskutuj o tym na naszym FORUM