Czy podział spółki w drodze wydzielenia podlega PCC

Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 15 kwietnia 2016 r., nr IBPB-2-1/4514-119/16/PM.

W rozpatrywanej przez organ podatkowy sprawie chodziło o spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (Wnioskodawcę) z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Udziałowcami spółki są osoby fizyczne, których miejsce zamieszkania znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Osoby fizyczne podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Wnioskodawca wyjaśnił, że będzie uczestniczył jako Spółka przejmująca w planowanej operacji podziału Z.U.T.P. Sp. z o.o. (dalej: „Spółka dzielona”). Planowana operacja podziału Spółki dzielonej będzie przeprowadzona w trybie art. 529 § 1 pkt 4 ustawy Kodeks spółek handlowych, to jest przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na inną istniejącą spółkę (podział przez wydzielenie).

Kiedy umowy sprzedaży nie są objęte PCC

Udziałowcami Spółki dzielonej są osoby fizyczne, których miejsce zamieszkania znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Osoby fizyczne podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wspólnikami Spółki dzielonej są te same osoby fizyczne, które są również Wspólnikami Wnioskodawcy. Struktura udziału w kapitale zakładowym Spółki dzielonej oraz struktura udziału w kapitale zakładowym Wnioskodawcy jest taka sama. Planowana operacja podziału Spółki dzielonej i wydzielenie dwóch zorganizowanych części przedsiębiorstwa (ZCP) zostanie przeprowadzona z przyczyn ekonomicznych. Wyodrębnienie jednostek w postaci ZCP – Wydział Produkcyjny i ZCP – Wydział Nieruchomości pozwoli na oddzielenie podstawowej działalności operacyjnej od działalności związanej z zarządzaniem nieruchomościami. Zmiany organizacyjne pozwolą na uzyskanie wymiernych korzyści biznesowych wynikających z faktu optymalizacji procedur kalkulacji i analizy kosztów produkcji wyrobów. Planowane zmiany pozwolą również na zwiększenie efektywności w zakresie wykorzystania posiadanych powierzchni produkcyjnych, magazynowych i biurowych.

Zakłada się, że Wydział Produkcyjny będzie dążył do minimalizacji kosztów związanych z dzierżawą powierzchni produkcyjnych, magazynowych i biurowych, co powinno przełożyć się na obniżenie jednostkowych kosztów produkcji. Optymalizacja kosztów produkcji pozwoli na urealnienie cen sprzedaży produktów. W dalszej perspektywie, wyodrębnienie jednostki zajmującej się tylko działalnością produkcyjną pozwoli na podjęcie działań związanych z poszukiwaniem strategicznego inwestora, który byłby zainteresowany dokapitalizowaniem Wydziału Produkcyjnego. Dokapitalizowanie Wydziału Produkcyjnego umożliwi finansowanie dalszych prac badawczo-rozwojowych w zakresie innowacyjnych wyrobów.

Przyjmuje się ponadto, że Wydział Nieruchomości będzie dążył do maksymalnego wykorzystania powierzchni produkcyjnych, magazynowych i biurowych przez różnych najemców.

W ramach podziału Spółki dzielonej przez wydzielenie, zespół składników materialnych i niematerialnych Spółki dzielonej składający się na Wydział Nieruchomości zostanie przeniesiony na Wnioskodawcę. W planie podziału Spółce przejmującej zostaną przypisane także zobowiązania związane z działalnością prowadzoną przez Spółkę dzieloną w ramach Wydziału Nieruchomości. W zamian za część majątku Spółki dzielonej, która została przypisana do Wydziału Nieruchomości w ramach podziału przez wydzielenie na Spółkę przejmującą (Wnioskodawcę) Spółka przejmująca podwyższy kapitał poprzez ustanowienie nowych udziałów. Udziały w podwyższonym kapitale zakładowym zostaną objęte przez dotychczasowych Wspólników Spółki przejmującej w proporcji do już posiadanych udziałów.

Umowa spółki cichej nie podlega PCC

Pozostała część majątku (przedsiębiorstwa) Spółki dzielonej, przy pomocy której Spółka dzielona prowadzi działalność produkcyjną w ramach Wydziału Produkcyjnego, pozostanie w ramach podziału w strukturach przedsiębiorstwa Spółki dzielonej. W wyniku podziału i jego rozliczenia nastąpi częściowe obniżenie kapitału zakładowego, które zostanie przeprowadzone na drodze unicestwienia części udziałów posiadanych przez Wspólników Spółki dzielonej. Unicestwienie udziałów w kapitale zakładowym Spółki dzielonej zostanie przeprowadzone w proporcji do posiadanych udziałów przez każdego ze Wspólników.

Wnioskodawca zaznacza, iż planowany podział Spółki dzielonej przez przejęcie będzie przeprowadzony z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, a jego głównym bądź jednym z głównych celów nie będzie uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy podwyższenie kapitału zakładowego Wnioskodawcy w związku z planowanym podziałem Spółki dzielonej przez wydzielenie w okolicznościach przedstawionych w opisie zdarzenia przyszłego nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

W opinii Wnioskodawcy, w przypadku przeprowadzenia planowanego podziału Spółki dzielonej przez wydzielenie w okolicznościach przedstawionych w opisie zdarzenia przyszłego, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Katalog enumeratywnie wymienionych czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych został wskazany w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wnioskodawca przywołując treść art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k), art. 1 ust. 2 pkt 1, art. 1 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wskazał, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych jako zmianę umowy spółki podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych wskazuje przekształcenie oraz łączenie spółek, pomija natomiast inną kategorię czynności restrukturyzacyjnych uregulowaną przepisami Kodeksu spółek handlowych, tzn. podział spółki.

Brak wskazania podziału spółki w art. 1 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jest wynikiem nowelizacji ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych dokonanej ustawą z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 209, poz. 1319), która weszła w życie dnia 1 stycznia 2009 r. („ustawa nowelizująca”).

Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy nowelizującej (Druk nr 748 Sejmu RP VI Kadencji), w celu zapewnienia zgodności polskich przepisów z prawem Unii Europejskiej, projekt realizuje zasadę jednokrotnego opodatkowania kapitału w spółkach kapitałowych.

Uzasadnienie wymienia również kluczowe zmiany dokonywane w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych na mocy ustawy nowelizującej, którymi są:

1. zawężenie katalogu czynności objętych podatkiem jako zmiana umowy spółki kapitałowej,
2. wyłączenie z opodatkowania czynności związanych z przenoszeniem aktywów i pasywów w spółkach kapitałowych, będących w świetle dyrektywy działaniami restrukturyzacyjnymi obligatoryjnie niepodlegającymi podatkowi kapitałowemu.

Uzasadnienie projektu ustawy nowelizującej wyraźnie wskazuje ponadto, że projekt przewiduje zniesienie opodatkowania podziału spółek jako czynności restrukturyzacyjnych w świetle Dyrektywy. Uzasadnienie projektu ustawy nowelizującej pozwala zatem jednoznacznie stwierdzić, że zamiarem ustawodawcy było wyłączenie z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych podziału spółek.

Przejęcie długu związanego z darowizną przedsiębiorstwa a PCC

Końcowo należy nadmienić, że podwyższenie kapitału zakładowego spółki przejmującej dokonywane w wyniku podziału nie może być kwalifikowane jako zmiana umowy spółki w rozumieniu art. 1 ust. 3 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, tj. podwyższenie kapitału zakładowego z wkładów lub ze środków spółki. W związku z podziałem nie dochodzi bowiem do wniesienia wkładu do spółki przejmującej przez jej udziałowca (wspólnika albo akcjonariusza). Podwyższenie takie nie jest również finansowane ze środków spółki. W przypadku podziału spółki do podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej dochodzi bowiem wskutek przeniesienia na nią – bezpośrednio ze spółki dzielonej – majątku spółki dzielonej. W związku z powyższym, mając na uwadze treść ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz treść ustawy nowelizującej i brzmienie uzasadnienia jej projektu należy stwierdzić, że działanie restrukturyzacyjne polegające na podziale spółki nie może skutkować opodatkowaniem podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W konsekwencji trzeba uznać, że podwyższenie kapitału zakładowego Wnioskodawcy w związku z planowanym podziałem Spółki dzielonej przez przejęcie, w wyniku którego na Wnioskodawcę przejdzie część majątku Spółki dzielonej, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał za prawidłowe, wyjaśniając co następuje:

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k) i pkt 2 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 223) podatkowi temu podlegają umowy spółki oraz ich zmiany, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Stosownie do art. 1 ust. 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku umowy spółki za zmianę umowy uważa się:

1. przy spółce osobowej – wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania;
2. przy spółce kapitałowej – podwyższenie kapitału zakładowego z wkładów lub ze środków spółki oraz dopłaty;
3. przekształcenie lub łączenie spółek, jeżeli ich wynikiem jest zwiększenie majątku spółki osobowej lub podwyższenie kapitału zakładowego spółki kapitałowej;
4. przeniesienie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim:
   1. rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej, jeżeli jej siedziba nie znajduje się na terytorium państwa członkowskiego,
   2. siedziby spółki kapitałowej, jeżeli jej rzeczywisty ośrodek zarządzania nie znajduje się na terytorium państwa członkowskiego

- także wtedy, gdy czynność ta nie powoduje podwyższenia kapitału zakładowego.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) będzie uczestniczył jako Spółka przejmująca w planowanej operacji podziału Z.U.T.P. Sp. z o.o. (Spółki dzielonej). Planowana operacja podziału Spółki dzielonej będzie przeprowadzona w trybie art. 529 § 1 pkt 4 ustawy Kodeks spółek handlowych, to jest przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na inną istniejącą spółkę (podział przez wydzielenie).

Planowana operacja podziału Spółki dzielonej i wydzielenie dwóch zorganizowanych części przedsiębiorstwa (ZCP) – Wydział Produkcyjny i Wydział Nieruchomości – pozwoli na oddzielenie podstawowej działalności operacyjnej od działalności związanej z zarządzaniem nieruchomościami.

W ramach podziału Spółki dzielonej przez wydzielenie, zespół składników materialnych i niematerialnych Spółki dzielonej składający się na Wydział Nieruchomości zostanie przeniesiony na Wnioskodawcę. W planie podziału Spółce przejmującej zostaną przypisane także zobowiązania związane z działalnością prowadzoną przez Spółkę dzieloną w ramach Wydziału Nieruchomości. W zamian za część majątku Spółki dzielonej, która została przypisana do Wydziału Nieruchomości w ramach podziału przez wydzielenie na Spółkę przejmującą (Wnioskodawcę) Spółka przejmująca podwyższy kapitał poprzez ustanowienie nowych udziałów. Udziały w podwyższonym kapitale zakładowym zostaną objęte przez dotychczasowych Wspólników Spółki przejmującej w proporcji do już posiadanych udziałów. W wyniku podziału i jego rozliczenia nastąpi częściowe obniżenie kapitału zakładowego, które zostanie przeprowadzone na drodze unicestwienia części udziałów posiadanych przez Wspólników Spółki dzielonej. Unicestwienie udziałów w kapitale zakładowym Spółki dzielonej zostanie przeprowadzone w proporcji do posiadanych udziałów przez każdego ze Wspólników.

Opodatkowanie PCC przy przekształceniu spółki z o.o. w spółkę osobową

Z treści cyt. przepisów jednoznacznie wynika, iż w zakresie umowy spółki i jej zmiany opodatkowaniu podlegają wyłącznie te czynności, które zostały wymienione wprost w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych. Do zakresu wskazanych czynności nie należy podział spółek przez wydzielenie.

Stosownie do art. 529 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1030, ze zm.) podział może być dokonany przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub spółkę nowo zawiązaną (podział przez wydzielenie).

Jak już wcześniej wskazano, opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie podlegają czynności podziału spółki przez wydzielenie.

Stwierdzić należy więc, że wskazany we wniosku planowany podział spółki kapitałowej poprzez wydzielenie z niej części majątku stanowiącego zespół składników materialnych i niematerialnych i wniesienie go do spółki przejmującej (Wnioskodawcy), nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.