Rozliczenie straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 z późn. zm. – dalej „updof”), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30c, art. 30e, art. 30f oraz art. 44 ust. 7e i 7f suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów (art. 9 ust. 1a updof).

W myśl art. 9 ust. 2 updof, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Na mocy art. 9 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty.

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 updof. Wśród nich ustawodawca wyodrębnił w puncie 7 ww. przepisu źródło: kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c. Źródło to nie jest jednorodne obejmuje przychody z kapitałów pieniężnych wymienione w art. 17 ust. 1 ustawy oraz przychody z praw majątkowych, w tym ich odpłatnego zbycia, do których odnosi się art. 18 ustawy.

Nie wszystkie przychody pochodzące ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 updof podlegają temu samemu reżimowi opodatkowania podatkiem dochodowym. W szczególności, w odniesieniu do poszczególnych rodzajów przychodów z kapitałów pieniężnych wymienionych w art. 17 ust. 1 updof, są opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym w trybie art. 30a updof albo opodatkowane w trybie art. 30b updof. Regulacje art. 30a i art. 30b updof mają charakter szczególny w stosunku do ogólnej reguły ustalania podstawy opodatkowania wynikającej z art. 9 ust. 1a, ust. 2 i ust. 3 updof.

Przykładem dochodu ze źródła z art. 10 ust 1 pkt 7, z którym nie rozliczymy straty z tego samego źródła, jest dywidenda. Spółka dokonująca wypłaty dywidendy ma obowiązek poboru 19% zryczałtowanego podatku dochodowego od wypłacanej dywidendy (bez pomniejszania przychodów z dywidendy o koszty uzyskania przychodu) i przekazać go do właściwego urzędu skarbowego. Przepisy normujące obowiązki płatnika w związku z wypłatą dywidendy nie przewidują natomiast możliwości pomniejszania podstawy opodatkowania dywidendy o straty podatników z tego samego źródła, z lat ubiegłych. Wynika to z systemu opodatkowania dywidend określonego w art. 30a updof,  opodatkowaniu podlega każda pojedyncza wypłata dywidendy, niezależnie od sytuacji podatkowej podatnika w ramach źródła kapitały pieniężne i prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 45 ust. 1 updof, podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, z zastrzeżeniem ust. 1aa, 7 i 8.

Zgodnie natomiast z art. 45 ust. 1a ustawy, w terminie określonym w ust. 1 podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym odrębne zeznania, według ustalonych wzorów, o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty) z:

• kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b;
• pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30c;
• odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30e.

Stosownie do art. 45 ust. 3 updof,  podatnicy nie zostali objęci obowiązkiem składania zeznań dotyczących dochodów opodatkowanych zgodnie z art. 29-30a, z zastrzeżeniem, że podatnicy są obowiązani złożyć zeznanie dotyczące dochodów (przychodów) określonych w art. 30a ust. 1 pkt 2, 4 lub 5, od których podatek został pobrany zgodnie z art. 30a ust. 2a updof, czyli na rzecz podatników uprawnionych z papierów wartościowych zapisanych na rachunkach zbiorczych, których tożsamość nie została płatnikowi ujawniona w trybie przewidzianym w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1768, z późn. zm.).

Skoro podatek pobierany przez płatnika jest zryczałtowany, a ponadto jest obliczany od konkretnego wypłacanego dochodu, podstawą opodatkowania jest kwota wypłaconego podatnikowi przychodu, a nie suma przychodów lub kosztów z określonych tytułów osiągniętych w danym okresie), podatnik nie ma ani podstawy prawnej ani technicznej możliwości ujęcia ewentualnych strat podatkowych z lat ubiegłych dla celów rozliczenia jego podatku od dochodów opodatkowanych zgodnie z art. 29-30a.

Polecamy: PIT 2019. Komentarz

Jak wynika z art. 9 ust. 1a updof, przychody (dochody) o których mowa w art. 30a updof nie podlegają regule sumowania jako dochód ze źródła przychodu w celu ustalenia przedmiotu opodatkowania, o którym mowa w art. 9 ust. 1a updof. Jednocześnie, przychody (dochody), o których mowa w art. 30a ustawy nie podlegają sumowaniu z innymi przychodami z tego samego źródła w celu ustalenia dochodu (straty) ze źródła przychodów, o których mowa w art. 9 ust. 2 updof. Wobec powyższego, przychody (dochody), o których mowa w art. 30a updof nie mogą być źródłem straty w rozumieniu art. 9 ust. 2 updof ani podlegać pomniejszeniu o taką stratę na zasadach określonych w art. 9 ust. 3 omawianej ustawy.

Możliwość rozliczenia straty ze źródła przychodów, jakim są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, ma zastosowanie do strat z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółce, udziałów w spółdzielni, papierów wartościowych, w tym z odpłatnego zbycia papierów wartościowych na rynku regulowanym w ramach krótkiej sprzedaży i odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, a także z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni, w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

Należy także uwzględnić, że niektóre wydatki nie stanowią koszty uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia. Przykładowo, zgodnie z art. 23 ust 1 pkt 38 updof nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia albo umorzenia tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 3e.

Jak wskazał  Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, w Interpretacji indywidualnej z dnia 21.05.2018, sygn. 0115-KDIT2-1.4011.58.2018.2.MT: „Nadwyżka wydatków poniesionych na objęcie obligacji nad świadczeniami uzyskanymi przez obligatariuszy z tytułu realizacji praw z obligacji nie jest stratą, o której mowa w art. 9 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”, strata na Obligacjach poniesiona przez Obligatariusza w związku z upadłością Emitenta nie jest stratą podatkową, czyli stratą ze źródła przychodów, o której mowa w art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie może więc pomniejszać dochodów uzyskanych w przyszłych latach podatkowych z tego samego źródła na zasadach określonych w art. 9 ust. 3 updof.

Autor: Izabela Żurkowska-Mróz, doradca podatkowy