Polski Ład 2.0 – z ryczałtu na skalę podatkową. Czy to się opłaca?

Polski (nie)Ład - jakie zmiany weszły w życie od 1 lipca 2022 r.?

Jedną z najważniejszych zmian obowiązujących od lipca tego roku jest obniżenie stawki PIT z 17 % do 12% dla podatników opodatkowanych według skali podatkowej. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 27 ust. 1 ustawy o PIT:

Podstawa obliczenia podatku w złotych		Podatek wynosi
ponad Autopromocja Konferencja: Podatki 2025 przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku Sprawdź	do
	120 000 zł. Autopromocja Sprawozdanie finansowe 2024 Przykłady, schematy, tabele, wzory Sprawdź	12% minus kwota zmniejszająca podatek 3 600 zł.
120 000 zł. Autopromocja Jak przygotować się do zmian 2025. Podatki. Rachunkowość. ZUS Sprawdź		10 800 zł. + 32% nadwyżki ponad 120 000 zł.

Tabela nr. 1

Co do zasady nowa stawka podatku ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. U wielu przedsiębiorców, którzy zapłacili zaliczki od dochodów za miesiące styczeń – czerwiec 2022 według stawki 17% powstanie więc nadpłata, którą będzie można odzyskać w rozliczeniu rocznym.

Warto zwrócić uwagę, że jeśli uwzględnimy wskazaną w tabeli kwotę zmniejszającą podatek to podatnicy, którzy zarobią rocznie 120 000 zł., zapłacą 10 800 zł. Podatku - a więc efektywnie 9%. Im mniejsza kwota dochodu, tym niższa rzeczywista stopa procentowa podatku. Przy kwocie 72 000 zł. (6 000 miesięcznie) wynosi ona 7%, by osiągnąć 0 przy kwocie 30 000 zł. Z kolei efektywną stawkę podatku w wysokości 17% zapłacą podatnicy, którzy rocznie zarobią ok. 180 tysięcy zł. (10 800 + 32% z 60 000. = 30 000 zł. podatku. 30 000/180 000 = 16,66%).

Bez ulgi dla klasy średniej

Ze zmian istotnych dla przedsiębiorców opodatkowanych według skali ważna jest też likwidacja osławionej już tzw. ulgi dla klasy średniej. Przepisy zostają uchylone i wszelkie problemy związane ze stosowaniem i obliczaniem tej ulgi zostają w ten sposób rozwiązane. Bez zmian pozostają natomiast zasady odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Składka zdrowotna wynosi 9%, podstawą jej obliczenia jest dochód w rozumieniu ustawy o PIT, a możliwość jej zaliczenia w koszty uzyskania przychodu albo odliczenia od dochodu jest wyłączona.

Ze względu na zmiany wprowadzane w trakcie roku, naczelnicy urzędów skarbowych będą dokonywali obliczenia hipotetycznego podatku należnego, przez który należy rozumieć podatek za 2022 r. obliczony według stawki obowiązującej do dnia 30 czerwca (tj. 17%) oraz z uwzględnieniem ulgi dla klasy średniej. Jeżeli więc korzystniejsze dla podatnika okaże się rozliczenie dokonane według hipotetycznego podatku należnego (a więc na starych zasadach), wówczas naczelnik urzędu skarbowego zwróci różnicę między nim a podatkiem wynikającym z właściwej deklaracji. Wprowadzenie tej zmiany w istotny sposób służy podatnikom.

Podatek liniowy i ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Dla podatników liniowych oraz ryczałtowców stawki podatku nie ulegną zmianie, zmienią się natomiast zasady rozliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Składka dla podatników liniowych nadal wynosi 4,9%, jednakże zgodnie ze znowelizowanym przepisem, podatnik opodatkowany podatkiem liniowym może zaliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne do kosztów uzyskania przychodów w łącznej wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym 8 700 złotych.

Jeśli chodzi o podatników ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, to w ich przypadku zmiany przewidują prawo do odliczenia 50% składki zdrowotnej od przychodów z działalności gospodarczej. Przypomnijmy, że w przypadku ryczałtu, podstawę składki zdrowotnej stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", przy czym:

1. do przychodów nie przekraczających 60 000 zł., podstawę składki zdrowotnej stanowi 60% tego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, co w tym roku przekłada się na kwotę 336 zł./mc
2. dla przychodów powyżej 60 000 zł., ale nie przekraczających 300 000 zł., podstawą jest kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, co w tym roku przekłada się na kwotę 556 zł./mc
3. dla przychodów przekraczających 300 000 zł. podstawą jest 180% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, co w tym roku przekłada się na kwotę 1008zł./mc

Zatem podatnik, który osiągnął 120 000 zł. przychodu, zapłacił składkę zdrowotną w rocznej wysokości 6 672 zł. Połowę tej kwoty odliczy od przychodu będącego podstawą opodatkowania. Przed zmianą jego podatek – przy stawce 8,5% - wynosił więc 10 200 zł., po zmianach będzie to 9 916 zł. Różnica wynosi więc  zaledwie 284 zł.

Zmiana formy opodatkowania przedsiębiorców

W związku z nowelizacja przepisów Polskiego Ładu  wprowadzona została także możliwość dokonania ponownego wyboru formy opodatkowania. Ustawa wprowadza możliwość ponownego wyboru rozliczenia na skali podatkowej przez tych przedsiębiorców, którzy wybrali podatek liniowy lub ryczałt. Podatnicy ci będą mogli wybrać opodatkowanie dochodów osiągniętych w 2022 r. z pozarolniczej działalności gospodarczej według skali podatkowej, jeżeli zawiadomią o tym wyborze właściwego naczelnika urzędu skarbowego w zeznaniu rocznym.

W przypadku ryczałtu istnieje również drugi wariant zmiany formy opodatkowania na skalę podatkową od lipca 2022 r., jeżeli w terminie do 22 sierpnia 2022 r. złożone zostanie na piśmie oświadczenie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego o rezygnacji z opodatkowania przychodów osiągniętych w okresie od dnia 1 lipca 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W  przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej i jawnej, oświadczenie to składają wszyscy wspólnicy. Powyższe oświadczenie obowiązuje również latach następnych, chyba że podatnik ponownie zmieni formę opodatkowania.

Warto zwrócić uwagę, że w przypadku pierwszego wariantu - czyli poinformowaniu o rezygnacji z ryczałtu w zeznaniu rocznym i przejściu na skalę podatkową „po zakończonym roku” - zdarzenie to nie będzie oznaczać, że również w kolejnych latach taki podatnik będzie opodatkowany według skali podatkowej. Jeżeli zamiarem podatnika od 2023 r. jest przejście na skalę podatkową to należy fakt ten zgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie do 20 stycznia 2023 r.

Porównanie - ryczałt czy skala podatkowa. Jaką formę opodatkowania wybrać?

Próbując wybrać najbardziej opłacalną formę opodatkowania działalności gospodarczej, należy brać pod uwagę trzy zasadnicze czynniki:

1. stawki podatku,
2. wysokość składki zdrowotnej,
3. wysokość ponoszonych kosztów i ich udział w osiąganych przychodach.

Zasady dotyczące składek na ubezpieczenie społeczne są takie same dla wszystkich przedsiębiorców, nie są więc czynnikiem istotnym przy wyborze formy opodatkowania i w poniższych wyliczeniach będą ignorowane.

Rozważmy przypadek przedsiębiorcy, który osiąga przychody w wysokości 120 000 zł rocznie, a jego koszty to 20 000 zł.

	Podatek	Składka zdrowotna	Łączne obciążenia[1]
Skala podatkowa	8 400 zł.	9 000 zł.	17 400 zł. = 17,4%
Ryczałt 8,5 proc	9 916 zł.	6 672 zł.	16 588 zł. = 16,59%
Ryczałt 12 proc.	14 000 zł.	6 672 zł.	20 672 zł. = 20,67%

Tabela nr. 2 – przychody 120 000 zł., koszty 20 000 zł.

W tym wariancie, jak widać, najkorzystniej wygląda opodatkowanie ryczałtem - pod warunkiem, że można zastosować stawkę 8,5%. Warto przypomnieć, że stawka 8,5% jest domyślna dla ryczałtu – tzn., jeżeli ustawa nie przypisuje przychodów z danej działalności do innej stawki podatkowej wyrażonej w ustawie, zastosowanie znajdzie stawka 8,5%.

Z kolei stawka 12% stosowana jest do przychodów ze świadczenia usług:

• związanych z wydawaniem:

- pakietów gier komputerowych (PKWiU ex 58.21.10.0), z wyłączeniem publikowania gier komputerowych w trybie on-line,

- pakietów oprogramowania systemowego (PKWiU 58.29.1),

- pakietów oprogramowania użytkowego (PKWiU 58.29.2),

- oprogramowania komputerowego pobieranego z Internetu (PKWiU ex 58.29.3), z wyłączeniem pobierania oprogramowania w trybie on-line,

• związanych z doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego (PKWiU 62.02.10.0), związanych z oprogramowaniem (PKWiU ex 62.01.1), objętych grupowaniem „Oryginały oprogramowania komputerowego” (PKWiU 62.01.2), związanych z doradztwem w zakresie oprogramowania (PKWiU ex 62.02), w zakresie instalowania oprogramowania (PKWiU ex 62.09.20.0), związanych z zarządzaniem siecią i systemami informatycznymi (PKWiU 62.03.1).

Jeżeli zatem podatnik był opodatkowany ryczałtem 12% lub wyższym, to na podstawie powyższych założeń skala podatkowa staje się dla niego bardziej opłacalna. Jeżeli jednak zwiększymy udział kosztów w przychodach i założymy, że podatnik nadal osiąga dochód 100 000 zł., ale jego przychód wynosi 150 000 zł. sytuacja ulega zmianie:

	Podatek	Składka zdrowotna	Łączne obciążenia
Skala podatkowa	8 400 zł.	9 000 zł.	17 400 zł. = 17,4%
Ryczałt 8,5 proc	12 466 zł.	6 672 zł.	19 138 zł. = 19,14%
Ryczałt 12 proc.	17 600 zł.	6 672 zł.	24 271 zł. = 24,27%

Tabela nr. 3 – Przychody 150 000 zł., koszty 50 000 zł.

Przy takich założeniach również ryczałt 8,5% staje się mniej korzystny niż skala podatkowa.

Rozważyć także warto przypadki osób więcej zarabiających; przyjmijmy przychody w kwocie 350 000 zł. i koszty w wysokości 50 000 zł.:

	Podatek	Składka zdrowotna	Łączne obciążenia
Skala podatkowa	68 400 zł.	27 000 zł.	95 400 zł. = 31,8%
Ryczałt 8,5 proc	29 236 zł.	12 096 zł.	41 332 zł. = 13,78%
Ryczałt 12 proc.	41 274 zł.	12 096 zł.	53 370 zł. = 17,79%
Ryczałt 15 proc	51 593 zł.	12 096 zł.	63 689 zł. = 21,29%

Tabela nr. 4 – przychody 350 000 zł., koszty 50 000 zł.

Przy takich założeniach sprawa wygląda zupełnie inaczej. Ma to związek przede wszystkim z tym, że przy skali podatkowej od znacznej części dochodu (280 000 zł.) należy zapłacić podatek według drugiego progu, czyli 32%. Natomiast jeśli chodzi o ryczałt, to zwiększa się podstawa obliczenia składki do 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Warto zwrócić uwagę, że w takim przypadku przychód może być obniżony o 6 048 zł. (połowa wysokości składki zdrowotnej), czyli zaledwie 2%. Jak widać, w tym wariancie, także ryczałt według stawki 15% jest bardziej korzystny niż opodatkowanie według ustawy o PIT.

Różnica w opodatkowaniu jest tak duża, że nawet zwiększenie udziału kosztów w przychodach do poziomu 50% nie zmienia sytuacji na korzyść skali podatkowej.

	Podatek	Składka zdrowotna	Łączne obciążenia
Skala podatkowa	68 400 zł.	27 000 zł.	95 400 zł. = 31,8%
Ryczałt 8,5 proc	51 000 zł.	12 096 zł.	63 096 zł. = 21,03%
Ryczałt 12 proc.	72 000 zł.	12 096 zł.	84 096 zł. = 28,03%
Ryczałt 15 proc	90 000 zł.	12 096 zł.	102 096 zł. = 34,03%

Tabela nr. 5 – przychody 600 000 zł., koszty 300 000 zł.

W tym wariancie jedynie 15%-owy ryczałt „przegrywa” ze skalą podatkową, ale jeśli istnieje możliwość wyboru niższej stawki, to nadal będzie to optymalny sposób opodatkowania.

Jak więc widać, kluczowa jest okoliczność przekroczenia drugiego progu skali podatkowej. Jeżeli podatnik w znacznym stopniu przekracza 120 000 zł. dochodu w ciągu roku, skala podatkowa praktycznie nigdy nie będzie dla niego dobrym rozwiązaniem. Oczywiście, obliczając dochód roczny, należy wziąć także pod uwagę przepisy o wspólnym opodatkowaniu małżonków – w razie skorzystania z tej preferencji rzeczywisty próg wynosi 240 000 zł. na łączne dochody obojga małżonków. Przy tym poziomie dochodów, konkurencyjny może się też okazać podatek liniowy.

W przypadku niższych zarobków, mieszczących się w pierwszym progu, istotna wciąż pozostaje kwestia wysokości kosztów, jakie podatnik ponosi w swojej działalności. Im te koszty wyższe, tym mniej opłacalny staje się ryczałt. Dzieje się tak przede wszystkim za sprawą 12%-owej stawki PIT oraz możliwości skorzystania z kwoty wolnej od podatku, która nie występuje przy opodatkowaniu ryczałtem. Warto także wziąć pod uwagę dodatkowe okoliczności, które mogą być istotne, takie jak możliwość rozliczania ulg podatkowych (m.in. ulgi na dzieci), które są dostępne tylko dla podatników rozliczanych według skali.

Na koniec należy  wspomnieć o tym, że podatnicy mogą także utworzyć spółki, które są podatnikami podatku CIT. W niektórych przypadkach – np. dla spółek komandytowych lub spółek opodatkowanych według tzw. estońskiego CIT – takie rozwiązanie może wyglądać najkorzystniej podatkowo.

Autor: Radosław Urban, doradca podatkowy w kancelarii “KWKR Konieczny Wierzbicki i Partnerzy”, specjalizujący się w podatku CIT i PIT oraz opodatkowaniu międzynarodowym.