Zwolnienie z długu poręczyciela wekslowego a PIT

Taką interpretację potwierdził niedawno Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 27 lutego 2017 r. (1061-IPTPB3.4511.13.2017.1.MS). To utrwalona od lat linia interpretacyjna organów podatkowych.

Z wnioskiem o interpretację wystąpił poręczyciel weksla in blanco dla pewnej spółki z o.o. w spółce tej poręczyciel nie miał udziałów. Weksel ten zabezpieczał kredyt udzielony tej spółce. Poręczyciel nie był stroną tej umowy kredytowej. Spółka niestety zaprzestała spłacania kredytu i co gorsza wystąpiła o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej. Bank wystąpił do poręczyciela o spłatę długu wekslowego. Jednak bank najprawdopodobniej zgodzi się zwolnić poręczyciela z części długu w zamian za zapłatę pewnej kwoty.

W tym stanie faktycznym poręczyciel zapytał Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi czy w przypadku zwolnienia go z długu przez bank, powstanie u niego obowiązek podatkowy w PIT.

Organ podatkowy zgodził się z poręczycielem, że w tej sytuacji nie będzie musiał płacić podatku dochodowego.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Dyrektor IS w Łodzi zauważył, że co do zasady zwolnienie z długu może powodować powstanie przychodu nie tylko u osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, ale również u osób fizycznych takiej działalności nieprowadzących. Bowiem o przychodzie opodatkowanym PIT można mówić zawsze, gdy dochodzi do określonego przyrostu (przysporzenia) majątkowego o charakterze definitywnym (bezzwrotnym) -  o ile nie został wyraźnie zwolniony, czy też wyłączony od opodatkowania lub od którego nie zaniechano poboru podatku. Może być to więc zarówno zwiększenie aktywów podatnika, jak i zmniejszenie jego pasywów.

By ocenić, czy w sytuacji zwolnienia poręczyciela wekslowego z długu, poręczyciel ten osiągnął jakieś przysporzenie majątkowe, trzeba też sięgnąć do Prawa wekslowego i Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 32 ustawy z 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej. Poręczyciel wekslowy, który zapłacił weksel, nabywa prawa, wynikające z weksla, przeciw osobie, za którą poręczył, i przeciw tym, którzy wobec tej osoby odpowiadają z weksla.

Natomiast zgodnie z art. 876 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Poręczenie stanowi postać zabezpieczenia typu osobistego, poprzez umocnienie pozycji prawnej wierzyciela, który może szukać zaspokojenia swojej wierzytelności także z majątku poręczyciela. Podstawową cechą poręczenia jest jego akcesoryjność. Zobowiązanie poręczyciela pozostaje w stosunku zależności do zobowiązania dłużnika głównego i zasadniczo dzieli jego los. W przypadku zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika lub przez osobę trzecią albo w przypadku wygaśnięcia wierzytelności z innych tytułów wygasa również zobowiązanie poręczyciela.

Odpowiedzialność poręczyciela jest zatem uzależniona od istnienia ważnego zobowiązania dłużnika, którego poręczyciel dług poręczył. O akcesoryjności poręczenia przesądza także zależność między zakresem odpowiedzialności poręczyciela a rozmiarem zobowiązania dłużnika, co przekłada się na odpowiedzialność poręczyciela także za wszelkie dodatkowe zobowiązania przewidziane zobowiązaniem głównym (np. odsetki, koszty postępowania).

W tym stanie faktycznym i prawnym Dyrektor IS w Łodzi uznał, że u poręczyciela wekslowego nie następuje jakiekolwiek przysporzenie majątkowe na skutek zwolnienia z długu, bowiem poręczyciel nie korzystał ze środków finansowych pochodzących z udzielonego kredytu, którego spłatę poręczył.