Podatek od czynności cywilnoprawnych bez tajemnic - PORADNIK
Kiedy trzeba zapłacić PCC
Najczęstszymi zdarzeniami powodującymi, że będziesz musiał zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych są:
1) zawarcie umowy sprzedaży i zamiany (np. kupno samochodu),
2) zawarcie umowy pożyczki,
3) ustanowienie hipoteki,
4) zawarcie umowy spółki (akty założycielskie).
Prócz nich podatkowi podlegają także:
1) umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
2) umowy dożywocia,
3) umowy o podziale spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
4) ustanowienie odpłatnego użytkowania, również użytkowania nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności,
5) umowy depozytu nieprawidłowego.
Stawki podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC)
Przy zmianie powyższych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania, również zapłacisz podatek. Wymienione czynności są także opodatkowane, jeżeli dochodzi do nich na skutek orzeczenia sądu (lub ugody), co ma najczęściej miejsce w przypadku umowy o podziale spadku.
Kto płaci PCC
Podatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych są:
1) osoby fizyczne,
2) osoby prawne (np. spółka z o.o., spółdzielnia)
3) jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej (np. wspólnota mieszkaniowa), będące stronami czynności cywilnoprawnych.
W zależności od tego, jaka czynność cywilnoprawna jest zawierana, podatnikiem jest przy:
1) umowie sprzedaży – kupujący,
2) umowie pożyczki – biorący pożyczkę,
3) ustanowieniu hipoteki – składający oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki,
4) umowie spółki cywilnej – wspólnicy, a przy pozostałych umowach spółki – spółka,
5) przy umowie zamiany - obie strony umowy solidarnie.
Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry
W pozostałych przypadkach podatek płaci przy:
1) umowie darowizny – obdarowany,
2) umowie dożywocia – nabywca własności nieruchomości,
3) umowie o podziale spadku lub o zniesienie współwłasności – osoba nabywająca rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności,
4) ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności – użytkownik lub nabywający prawo służebności,
5) umowie depozytu nieprawidłowego – przechowawca.
Jakie są stawki PCC
Aby obliczyć wysokość PCC, trzeba co do zasady pomnożyć stawkę dla danej czynności przez wartość podstawy opodatkowania
Stawki PCC wynoszą:
1) od umowy sprzedaży
a) nieruchomości (np. mieszkań), rzeczy ruchomych (np. samochodów, dzieł sztuki) - 2 %
b) innych praw majątkowych (np. kwot mlecznych) - 1 %
2) od umowy pożyczki - 2 %
3) od ustanowienia hipoteki
a) na zabezpieczenie wierzytelności istniejących - od kwoty zabezpieczonej wierzytelności (hipoteka zwykła) - 0,1 %
b) na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej (hipoteka kaucyjna) - 19 zł
4) od umowy spółki - 0,5 %
5) od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny
a) przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2 %
b) przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych - 1 %
6) od umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności - 1 %
7) od depozytu nieprawidłowego - 2 %
Podstawą opodatkowania przy umowie sprzedaży jest wartość rynkowa rzeczy lub praw majątkowych (z wyłączeniem sytuacji, gdy nabywcą jest nierezydent).
Przy umowie sprzedaży podstawę opodatkowania ustalasz o wartość rynkową, która nie zawsze pokrywa się z wartością określoną w umowie.
Pan Jan Nowak zakupił od swojego szwagra samochód Mercedes CL 500 Coupe rocznik 2007 r. za bardzo atrakcyjną kwotę 100 000 zł. Wartość rynkowa tego samochodu (czyli jeżeli Pan Jan Nowak pojechałby na giełdę i tam go zakupił już bez żadnych preferencji) wynosi 450 000 zł. Podatek od czynności cywilnoprawnych jest liczony od wartości rynkowej, zatem w powyższym przypadku od wyższej kwoty 450 000 zł i wyniesie on 9 000 zł.
W pozostałych przypadkach podstawę opodatkowania stanowi:
1) przy umowie pożyczki - kwota pożyczki,
2) przy umowie spółki
a) przy zawarciu umowy - wartość wkładów wniesionych do majątku spółki albo wartość kapitału zakładowego,
b) przy zmianie umowy - wartość wkładów powiększających majątek spółki albo wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy,
c) przy dopłatach - kwota dopłat,
d) przy pożyczce udzielonej spółce przez wspólnika lub akcjonariusza - kwota lub wartość pożyczki,
e) przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania - roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4 % wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania,
f) przy przekształceniu, podziale lub łączeniu spółek - wartość majątku wniesionego do spółki albo wartość kapitału zakładowego,
g) przy przeniesieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej lub jej siedziby - wartość kapitału zakładowego,
3) przy ustanowieniu hipoteki - kwota zabezpieczonej wierzytelności
4) przy umowie zamiany
a) lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal lub prawo do lokalu - różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali,
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata
b) w pozostałych przypadkach - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek,
5) przy umowie darowizny - wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego,
6) przy umowie dożywocia - wartość rynkowa nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego,
7) przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku,
8) przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności - wartość świadczeń użytkownika bądź osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione,
9) przy umowie depozytu nieprawidłowego - kwota lub wartość depozytu.
Polecamy: Jak rozliczać koszty w czasie
Jakie masz obowiązki z tytułu zawarcia czynności objętej PCC
Po zawarciu czynności cywilnoprawnej do Twoich obowiązków będzie należało:
1) pobranie deklaracji podatkowej,
2) poprawne wypełnienie druku,
3) złożenie deklaracji w urzędzie skarbowym,
4) wpłacenie podatku wynikającego z formularza podatkowego, bez odrębnego wezwania.
Krok 1 - Pobierz deklarację podatkową
Deklaracje możesz pobrać bezpłatnie w każdym urzędzie skarbowym, bądź na stronie Ministerstwa Finansów. Obowiązującymi formularzami są:
1) deklaracja w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych PCC-3
2) informacja o pozostałych podatnikach PCC-3/A
Krok 2 - Wypełnij poprawnie deklarację
Zapoznaj się z treścią formularza, przeczytaj uważnie wszystkie pola i wypełnij te, które dotyczą Ciebie. Możesz skorzystać z poniższego wzoru.
Sprawdź, czy nie popełniłeś błędów, którymi najczęściej są:
wpisanie w pozycji nr 4 daty wypełnienia deklaracji, a nie daty powstania obowiązku podatkowego (np. zawarcia umowy sprzedaży),
brak wypełnienia wszystkich pól w części B (Twoich danych) i w części C,
błędne obliczenie kwoty podatku w części D,
brak przepisanie kwoty podatku w poz. 54,
brak podpisu w pozycji nr 68.
Przykłady wypełnionych deklaracji
PCC-3 – umowa sprzedaży (zakup auta)
PCC-3/A – ustanowienie hipoteki
Krok 3 - Złóż wypełniony formularz w urzędzie skarbowym
Deklarację składasz w urzędzie skarbowym w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego (np. daty zawarcia umowy sprzedaży), na którego też konto wpłacasz wyliczoną kwotę podatku.
Wybór urzędu skarbowego, do którego musisz złożyć deklarację jest uzależniony od przedmiotu czynności cywilnoprawnej. Jeżeli wskutek umowy doszło do:
1) przeniesienia własności rzeczy ruchomych (np. samochodu) właściwym urzędem będzie urząd ze względu na Twoje miejsce zamieszkania,
2) przeniesienia własności nieruchomości (np. mieszkania) właściwym urzędem będzie urząd ze względu miejsce położenia nieruchomości – lecz w tym przypadku regułą jest, że podatek pobierze płatnik (notariusz),
3) zawarcia umowy spółki właściwym urzędem będzie urząd ze względu na siedzibę spółki.
Do deklaracji nie dołączasz żadnych dokumentów.
Zgłoszenie możesz wysłać pocztą (wówczas o dotrzymaniu 14 dniowego terminu decydować będzie data nadania przesyłki w urzędzie pocztowym).
Jeżeli złożysz zgłoszenie (lub je prześlesz) do niewłaściwego urzędu skarbowego, organ podatkowy niezwłocznie przekaże go organowi właściwemu, zawiadamiając Cię o tym.
Weź potwierdzenie złożenia formularza w urzędzie. Mogą Cię o niego poprosić na przykład w banku na rzecz, którego ustanowiłeś hipotekę.
Krok 4 - Nie zapomnij wpłacić podatku.
Twoim ostatnim obowiązkiem jest wpłacenie na rachunek urzędu skarbowego podatku wynikającego z formularza podatkowego.
W urzędzie skarbowym co do zasady funkcjonują cztery rachunki bankowe, na które wpłacasz różne należności podatkowe. Upewnij się, czy numer rachunku na który zamierzasz wpłacić pieniądze jest właściwy dla podatku od czynności cywilnoprawnych.
Jak może zachować się urząd skarbowy po tych 4 krokach
Jeżeli właściwie wypełniłeś formularz, w którym zadeklarowałeś prawidłową wysokość podstawy opodatkowania i należycie obliczyłeś kwotę podatku oraz zapłaciłeś go, nie dostaniesz z urzędu żadnych pism informujących Cię o załatwieniu sprawy.
Zachowaj druk polecenia zapłaty z banku (lub poczty), w niektórych sytuacjach będziesz musiał go okazać (np. przy przerejestrowywaniu samochodu).
Gdy zadeklarowana przez Ciebie podstawa opodatkowania, według organu podatkowego nie odpowiada wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego, wszczęte zostanie w stosunku do Ciebie postępowanie podatkowe i zostaniesz wezwany do jej podwyższenia w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania.
Nie musisz wyrażać zgody na podwyższenie wartości rzeczy lub prawa majątkowego. W przypadku sporu wartość ustali biegły, za którego wycenę nie zapłacisz pod warunkiem, że wartość określona z uwzględnieniem jego opinii nie będzie się różniła się od Twojej o więcej niż 33 %.
Po przeprowadzeniu postępowania podatkowego i ustaleniu rzeczywistej wartości rynkowej rzeczy lub praw majątkowych otrzymasz od organu podatkowego decyzję, w której będzie określony podatek w prawidłowej wysokości (ewentualnie postępowanie podatkowe zostanie umorzone, gdy podałeś realną wartość).
Kiedy nie trzeba płacić PCC
Ustawa o PCC zawiera szereg zwolnień (art. 2):
1) podmiotowych (np. podatku nie płacą jednostki samorządu terytorialnego oraz osoby nabywające na własne potrzeby sprzęt rehabilitacyjny lub wózki inwalidzkie) i
2) przedmiotowych (np. sprzedaż towarów giełdowych na giełdach towarowych).
Jednak najczęściej zwolnienie ma miejsce w sytuacji, w której przynajmniej jedna ze stron czynności cywilnoprawnej z tytułu dokonania tej czynności jestopodatkowana podatkiem od towarów i usług (VAT). Wtedy nie płaci się PCC bo płacony jest VAT.
Pan Jan Nowak zakupił na własne potrzeby samochód na przetargu organizowanym przez firmę Bit-Pol, która jako czynny podatnik VAT, udokumentowała transakcję fakturą. Ponieważ jedna ze stron umowy sprzedaży z tytułu dokonania powyższej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług – nabywca Pan Jan Nowak nie musi zapłacić podatku od czynności cywilnoprawnych.
Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z poźn. zmianami)
2. Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2007 Nr 68, poz. 450 z późn. zmianami),
3. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie sposobu pobierania i zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 243, poz.1764).
Leszek Syguła
ekspert podatkowy, prawnik,
doktorant Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze