Przychody ze służebności przesyłu bez zwolnienia z PIT

Tak w wydanej 1 kwietnia 2014 r. indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego uznał Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu.

Ustanowienie odpłatnej służebności

Na podstawie postanowienia sądu rejonowego ustanowiona została odpłatnie i na czas nieokreślony służebność przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego. Ów służebność polega na korzystaniu z nieruchomości stanowiącej jedynie działkę. Znaczną część wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu stanowi odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości.  

W związku z zaistniałą sytuacją pojawiły się wątpliwości co do tego, czy odpłatne ustanowienie służebności przesyłu jest zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Organ podatkowy stwierdził, że ów odpłatne ustanowienie służebności przesyłu (w odróżnieniu od odpłatnego ustanowienia służebności gruntowej) nie podlega zwolnieniu podatkowemu, stąd wynagrodzenie uzyskane z tego tytułu stanowi podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wynagrodzenie ze służebności jako inne źródło przychodu w PIT

Rodzaje źródeł przychodów branych pod uwagę przy opodatkowaniu PIT wymienione są w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.). Wśród nich w punkcie 9 wymieniono „inne źródła”.

Przepis art. 20 ust. 1 zawiera definicję ów pojęcia. W definicji zostało użyte sformułowanie „w szczególności”, co oznacza, że ma ona charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do kategorii innych źródeł dochodu zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Oznacza to, że z przychodem z innych źródeł mamy do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Z analizy stanu faktycznego wynika, że znaczną cześć wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu stanowi odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości. Stanowi ono zatem przychód.

PIT-11 w 2015 r. w formie papierowej - składany do 31 stycznia

Deklaracje PIT i CIT wyłącznie przez internet od 2015 roku

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Opodatkowanie służebności gruntowej a  przesyłu

Stosownie do regulacji zawartej w art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o PIT, wolne od podatku dochodowego są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego,  między innymi z tytułu ustanowienia służebności gruntowej. Należy jednak zauważyć, że owo przedmiotowe zwolnienie podatkowe nie obejmuje wynagrodzenia otrzymanego z tytułu ustanowienia służebności przesyłu.

Istotnie, w orzecznictwie sądów administracyjnych prezentowany jest pogląd, w myśl którego ów zwolnienie podatkowe ma zastosowanie także do wynagrodzenia otrzymywanego w związku z ustanowieniem służebności przesyłu (np. NSA w wyroku z dnia 1 czerwca 2011 r. sygn. akt II FSK 88/10 oraz z dnia 29 września 2011 r. sygn. akt II FSK 654/10).

Takie stanowisko jest jednak krytykowane zarówno przez organy podatkowe, a także doktrynę i Ministerstwo Sprawiedliwości. Krytyczne głosy podkreślają, że na gruncie prawa cywilnego służebność przesyłu nie jest ani służebnością gruntową, ani służebnością osobistą, lecz stanowi odrębny od nich rodzaj służebności. Dlatego też brak jest podstaw do uznania, że w ustawie podatkowej pojęcie służebności gruntowej i pojęcie służebności przesyłu jest tożsame. 

Mając na uwadze powyższe należy także wskazać na jedną z zasad wykładni przepisów prawa: expressio unius, zgodnie z którą jeśli ustawodawca wymienia w przepisie jeden z elementów należący do określonego zbioru, to z zakresu normy prawnej wyłącza tym samym pozostałe, niewymienione elementy.

Oznacza to, że odpłatne ustanowienie służebności przesyłu w jakikolwiek sposób (nawet w drodze orzeczenia sądu) nie podlega zwolnieniu podatkowemu. Zatem wynagrodzenie uzyskane z tego tytułu jest objęte podatkiem PIT. Zwolnieniu takiemu podlega – co wprost wynika z ustawy – wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności gruntowej.

Źródło: indywidualna interpretacja przepisów prawa podatkowego Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 1 kwietnia 2014 roku (ILPB2/415-22/14-4/ES).

Opracowała Magda Dubiel