Opodatkowanie darowizn otrzymanych w trakcie zbiórki internetowej

Pieniężne zbiórki internetowe (np. charytatywne) a podatek

Wiele osób organizuje (dla siebie lub innych) internetowe zbiórki publiczne pieniędzy na różne cele. Są to najczęściej cele charytatywne ale też cele inwestycyjne. Zbiórki te są organizowane prywatnie, często przy pomocy wyspecjalizowanych serwisów internetowych (zrzutka.pl, patronite.pl i inne), a także z udziałem organizacji charytatywnych.
Obdarowani w takich zbiórkach (bez względu na to, czy zbierają dla siebie, czy dla kogoś) nie muszą płacić od tych darowizn podatku dochodowego (PIT).

Natomiast w niektórych wypadkach może powstać obowiązek w podatku od spadków i darowizn, na zasadach określonych w ustawie z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.
Temu podatkowi podlegają osoby fizyczne, które w szczególności otrzymały na terytorium Polski darowizny pieniędzy, rzeczy lub praw majątkowych.

Jak zorganizować zbiórkę publiczną na nowych zasadach?

Czym jest darowizna?

Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Czyli chodzi o takie świadczenia, w zamian za które darczyńca niczego nie żąda ani nie oczekuje, zarówno w chwili darowizny ani w przyszłości.

Kto i kiedy płaci podatek od darowizny? Kwoty wolne od podatku

Stosownie do art. 5 i 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy rzeczy i praw majątkowych - czyli, w przypadku darowizny, na obdarowanym. A obowiązek ten powstaje:

- z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego,

- z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia (jeżeli nie zawierano wcześniej aktu notarialnego).

Zatem przy darowiznach pieniężnych, co do zasady obowiązek podatkowy powstaje w momencie przekazania (wręczenia, przelania) pieniędzy obdarowanemu.

Jednak nie każda darowizna rodzi od razu obowiązek podatkowy. Ustawa o podatku od spadków i darowizn przewiduje 3 kwoty wolne w zależności od grupy podatkowej z której wywodzi się obdarowany (nabywca darowizny).

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

9.637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;

7.276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;

4.902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

W myśl art. 14 ust. 3 ww. ustawy do poszczególnych grup podatkowych w podatku od spadków i darowizn zalicza się:

do grupy I – małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itd.), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;

do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;

do grupy III – innych nabywców.

Do tych kwot wolnych trzeba stosować jeszcze ważną zasadę. Otóż jeżeli ten sam darczyńca obdarował tą samą osobę wielokrotnie, to licząc kwotę wolną obdarowany ma obowiązek dodać wartość wszystkich darowizn od tego samego darczyńcy, które otrzymał w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym miała miejsce ostatnia darowizna.

Zatem osoby przyjmujące darowizny od całkiem obcych osób (III grupa podatkowa) w trakcie zbiórek internetowych nie będą musiały płacić podatku od tych darowizn, jeżeli żaden z darczyńców nie wpłacił (jednorazowo albo wielorazowo w ciągu 5 lat poprzedzających ostatnią darowiznę) więcej niż 4.902 zł.

Ile wynosi podatek od darowizny?

Jeżeli ten limit zostanie przekroczony trzeba będzie zapłacić podatek na podstawie art. 15 ust. 1 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn.  Podatek ten podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania (tu wartości darowizny) ponad kwotę wolną od podatku. Podatek naliczany jest zależnie od wartości otrzymanej darowizny, według tabeli określonej w tym przepisie.

Dla nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej (czyli dla osób niespokrewnionych ani niespowinowaconych z darczyńcą) stawka podatku wynosi:

12% dla darowizn do kwoty 10.278 zł,

1.233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10.278 zł dla darowizn w przedziale od 10.278 zł do 20.556 zł,

2.877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20.556 zł dla darowizn o wartości przekraczającej 20.556 zł.

Zeznanie podatkowe

Obdarowany, u którego powstał obowiązek podatkowy musi złożyć zeznanie podatkowe (SD-3) w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego (tj. otrzymania darowizny przekraczającej kwotę wolną od podatku), właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.

Trzeba wiedzieć, kto dokonał darowizny i zbierać dane darczyńców

W celu dokumentowania darowizn w kontekście obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn trzeba pamiętać, żeby zbierać dane darczyńców (imię, nazwisko, adres PESEL, NIP) w powiązaniu z kwotami ich wpłat, tak by:

- móc wykazać nabycie określonych sum pieniędzy w formie darowizny;

- móc ewentualnie sumować darowizny od tych samych darczyńców.

Organizator zbiórki na rzecz osób trzecich nie płaci podatku od darowizn

Ponadto osoby, które organizują zbiórki na rzecz innych osób powinny zadbać, by z ogłoszenia o zbiórce i wpłat darczyńców wyraźnie wynikało kto jest obdarowanym, a kto jedynie technicznie organizuje zbiórkę i gromadzi środki a następnie przekazuje je obdarowanym.
W innym przypadku może powstać sytuacja, że osoby organizujące zbiórki darowizn na rzecz innych osób po pierwsze same mogą mieć obowiązek zapłacić podatek od otrzymanych darowizn, a następnie (przekazując całą sumę ze zbiórki obdarowanemu) mogą spowodować powstanie obowiązku podatkowego u tego obdarowanego. A może się to łatwo zdarzyć, gdy suma zbiórki jest znaczna a organizatorzy nie są najbliższą rodziną obdarowanego.
Bowiem warto wiedzieć, że darowizny pieniężne od najbliższej rodziny (tj. od małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy) korzystają z pełnego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn o ile są dokonane bezgotówkowo i zostanie złożone zgłoszenie SD-Z2.

W indywidualnej interpretacji podatkowej z 12 września 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej rozpatrywał wniosek osoby poszkodowanej w wypadku, na rzecz której osoba trzecia ("znajomy znajomego") zorganizowała zbiórkę pieniężną na portalu internetowym. Zebrane w ramach tej zbiórki pieniądze zostały wpłacone na konto organizatora zbiórki, a potem organizator zbiórki przelał te pieniądze na konto osoby poszkodowanej w wypadku. Żadna z pojedynczych wpłat ani łączna kwota zebrana nie przekroczyła 4902 zł. 

Zdaniem Dyrektora KIS:

1) Stosunek prawny pomiędzy osobą poszkodowaną w wypadku, która ostatecznie otrzymała pieniądze ze zbiórki internetowej a osobami trzecimi, które przekazały środki pieniężne za pośrednictwem portalu internetowego, jest umową darowizny. Darczyńcą w tym przypadku jest każda osoba trzecia, przekazująca jakiekolwiek środki pieniężne w ramach tej zbiórki internetowej - a nie założyciel (organizator) zbiórki. Zdaniem organu podatkowego bez znaczenia w tej sytuacji pozostaje sposób przekazania zebranych pieniędzy (tzn. najpierw na konto założyciela zbiórki, a później na konto osoby poszkodowanej w wypadku).

2) Jeżeli kwoty darowizn od poszczególnych darczyńców nie przekroczyły tzw. kwot wolnych określonych dla poszczególnych grup podatkowych w art. 9 ust. 1 (przy uwzględnieniu zasady kumulacji określonej w art. 9 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn), to darowizny te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

3) Gdyby kwota darowizn od jednego darczyńcy przekroczyła kwotę wolną, która przykładowo dla III grupy podatkowej wynosi 4.902 zł, to obdarowany jest zobowiązany do składania zeznania podatkowego z tytułu otrzymanej darowizny, w terminie miesiąca od dnia, w którym powstał obowiązek podatkowy, czyli od dnia otrzymania darowizny. Zeznanie podatkowe należy zatem składać w każdej sytuacji, w której kwota otrzymana od jednej osoby przekroczy kwotę wolną jednorazowo, lub też sumarycznie w ciągu 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie.

Czy darowizna pieniężna dla najbliższych zawsze musi być przelana na konto obdarowanego, aby była zwolniona z podatku?

Podstawa prawna i źródła:

Ustawa z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn;

Indywidualna interpretacja podatkowa Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 września 2022 r. (sygn. 0111-KDIB2-2.4015.90.2022.2.MM);

Indywidualna interpretacja podatkowa Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 10 kwietnia 2017 r. (sygn. 2461-IBPB-2-1.4515.12.2017.2.JKu);

Indywidualna interpretacja podatkowa Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 19 września 2017 r. (sygn. 0111-KDIB4.4015.119.2017.1.MCZ).