Organy i podatnicy gotowi na kontrolę JPK?

Na taką sytuację składa się kilka czynników. Istotnym utrudnieniem był krótki okres na dostosowanie się do regulacji JPK. Finalne schemy JPK zostały opublikowane dopiero w marcu, więc podatnicy mieli na to niecałe 4 miesiące. W międzyczasie okazało się, że pliki JPK_VAT będzie trzeba przesyłać obligatoryjnie począwszy od rozliczenia za lipiec 2016 r. Duzi podatnicy skoncentrowali siły na dostosowaniu systemów do składania comiesięcznych raportów JPK_VAT kosztem przygotowania pozostałych schem.

Ponadto, struktury JPK znacząco odbiegają od standardu opracowanego wcześniej przez OECD (tzw. SAF-T). Dostawcy systemów ERP nie mogli więc w tym zakresie skorzystać z gotowych rozwiązań stosowanych z powodzeniem w innych krajach, lecz musieli opracować nowe funkcjonalności obejmujące specyfikę polskich plików JPK.

Wątpliwości interpretacyjne

Niewielka ilość żądań przygotowania danych w formacie JPK może być przejawem świadomości Ministerstwa Finansów występowania problemów interpretacyjnych.  Podstawowym źródłem wykładni zapisów schem są publikowane przez Ministerstwo odpowiedzi na pytania podatników. Trudno jednak uznać je za wiążące źródło prawa. Co więcej, analizując kolejne partie odpowiedzi, można zauważyć, że podejście Ministerstwa do niektórych kwestii ewoluuje. Częstokroć z korzyścią dla podatników, ale każda taka zmiana oznacza konieczność odpowiedniej modyfikacji procedury generowania plików JPK.

Przykładu zamieszania interpretacyjnego dostarcza historia struktury dla faktur JPK_FA. Od momentu jej opublikowania Ministerstwo Finansów twierdziło, że trzeba objąć nią faktury sprzedażowe i zakupowe. Podatnicy stanęli przed poważnym problemem, jak spełnić wymagania dotyczące raportowania w pliku JPK_FA każdej pozycji pojedynczej z faktur zakupowych. Dopiero w sierpniu Ministerstwo wycofało się z wymogu ujmowania ich w JPK_FA, pozostając jedynie przy fakturach sprzedażowych. Problem został rozwiązany, ale niepewność prawa pozostała.

Przydatność z perspektywy podatków

Warto zauważyć, że tylko schemy JPK_VAT i JPK_FA zawierają dane stricte podatkowe. Struktura dla ksiąg rachunkowych JPK_KR nie nadaje się do bezpośredniego wykorzystania w weryfikacji rozliczeń CIT. Przekazywane w niej dane mają charakter typowo rachunkowy. Nie przewidują w szczególności wyodrębnienia kosztów oraz przychodów podatkowych i niepodatkowych czy momentu ujęcia ich w kalkulacji CIT.

Przydatność w postępowaniu lub kontroli struktury JPK_WB dla wyciągów bankowych również wydaje się być ograniczona. Jeżeli podatnik ma wdrożony system tzw. jednoznacznej weryfikacji płatności z fakturą, to na podstawie JPK_WB rzeczywiście można będzie zweryfikować, czy i w jakiej części zostały opłacone poszczególne faktury. Sytuacja taka nie jest jednak regułą. Samo przygotowanie tej struktury także może sprawiać problemy. Zazwyczaj głównym źródłem informacji jest wyciąg bankowy w ujednoliconym formacie MT940. Wykazuje on jednak pewne braki w określeniu stron transakcji i tytułu płatności. W efekcie, odpowiadając na zapotrzebowanie swoich klientów, banki zaczynają odpłatnie świadczyć usługę przygotowania plików JPK_WB.

Polecamy: Jednolity Plik Kontrolny - Ewidencja VAT od 1 stycznia 2017

Pomocnicze znaczenie dla kontroli podatków ma także schema magazynowa JPK_MAG. Zawiera ona dane dotyczące wewnętrznych i zewnętrznych ruchów magazynowych. W praktyce pojawiają się duże wątpliwości, jak klasyfikować ruchy magazynowe do jednej z 4 kategorii dokumentów składających się na JPK_MAG: PZ, WZ, RW i MM. Dodatkowo, nie ma nawet pewności, którzy podatnicy mogą otrzymać żądanie przygotowania pliku JPK_MAG, szczególnie w kontekście przedsiębiorstw niekorzystających z modułu magazynowego w ramach systemu ERP. Odpowiadając na pytania podatników, dotychczas Ministerstwo Finansów chyba najrzadziej odnosiło się do plików JPK_MAG.

Narzędzia analityczne w budowie

Jak przyznaje Ministerstwo Finansów, trwają jeszcze prace nad opracowaniem narzędzia umożliwiającego zautomatyzowaną analizę danych uzyskiwanych w formie JPK. Priorytetowo potraktowano budowę narzędzi do automatycznej analizy i weryfikacji danych zawartych w systemie teleinformatycznym Repozytorium JPK z danymi z deklaracji VAT-7/7K/7D i VAT-UE oraz informacjami o podmiotach stanowiących potencjalne zagrożenie dla systemu podatkowego. Narzędzie to ma zostać dostarczone 8 lutego 2017 r.

Pierwsze z pozostałych narzędzi analitycznych, służących do weryfikacji dodatkowych schem JPK, ma być dostarczone do dnia 30 kwietnia 2017 r. Prace nad pierwszą wersją Centralnego Rejestru Faktur mają zostać zakończone z końcem czerwca 2017 r., a dalsza rozbudowa narzędzi będzie następowała etapowo do końca sierpnia 2018 r.

Oznacza to, że pełnej gotowości do analizy plików JPK można się spodziewać dopiero 2 lata po wprowadzeniu obowiązku raportowania danych w tej formie przez podatników. Niemniej, jeśli harmonogram przedstawiony przez Ministerstwo Finansów zostanie spełniony, już w 2017 r. skala wykorzystania JPK w kontrolach i postępowaniach podatkowych powinna w sposób istotny wzrosnąć i utrzymać tendencję wzrostową w kolejnych latach. Podobną tendencję można było zaobserwować po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, kiedy to po kilkunastu miesiącach obowiązywania nowych regulacji podatkowych znacznie zwiększyła się częstotliwość kontroli rozliczeń VAT za poszczególne okresy przypadające od maja 2004 roku. 

Autor:

Tomasz Stankiewicz

Starszy Menedżer

Tax Management Consulting

Deloitte Doradztwo Podatkowe