Compliance na linii przedsiębiorca-skarbówka

Compliance, to ostatnio modne i ważne określenie. Często używane w kontekście ewentualnych kontroli fiskalnych (podatkowych i celno – skarbowych). Zgodnie ze słownikową definicją oznacza zapewnienie zgodności działalności z regulacjami prawnymi, normami, bądź zestawami zaleceń. Celem systemu compliance w organizacji jest zapewnienie zgodności działania z prawem, jak również z innymi dobrowolnie przyjętymi normami postępowania w celu zapobiegania stratom finansowym lub utracie reputacji.

Compliance w sposób zasadniczy wpływa na wzajemne relacje pomiędzy przedsiębiorcą a administracją skarbową. Z jednej strony przedsiębiorca musi podjąć skuteczne działania, by zabezpieczyć swój biznes i ograniczyć ryzyko związane ze stwierdzeniem ewentualnych nieprawidłowości w trakcie kontroli fiskalnych. Z drugiej, organy podatkowe muszą zrealizować główny cel działania, czyli obliczyć i wyegzekwować podatki na poziomie zakładającym realizacje założeń budżetowych.

Polecamy: INFORLEX Biznes

Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry

Co może zrobić fiskus

Kontrole fiskalne to skuteczne narzędzie do realizacji tego celu. Prowadzone są obecnie przez urzędy skarbowe (kontrole podatkowe) i urzędy celno – skarbowe (kontrole celno – skarbowe). Cele tych kontroli są zbieżne i zmierzają do sprawdzenia, czy kontrolowane podmioty przestrzegają przepisów prawa podatkowego.

Aparat skarbowy jest do kontroli coraz lepiej przygotowany. Przypomnę, że obecnie organy podatkowe uzyskują zautomatyzowane informacje o zakresie i rozmiarach prowadzonej działalności ze składanych plików JPK, systemu STIR (weryfikacja rachunków bankowych) i własnych systemów informatycznych, które gromadzą informacje otrzymywane od notariuszy, komorników, banków i innych instytucji finansowych.

Od początku 2019 roku wprowadzono obowiązek raportowania o schematach podatkowych (MDR), gdzie wskazane podmioty (promotorzy, korzystający i wspomagający) przekazują Szefowi KAS informacje o działaniach mogących wpłynąć na osiągnięcie korzyści podatkowej w postaci zmniejszenia wysokości podatku.

Za chwilę zacznie obowiązywać tzw. biała lista podatników (która wskaże rachunki bankowe kontrahentów, na które trzeba będzie dokonywać zapłaty za nabyte towary i usługi), centralny rejestr faktur i kasy on-line, które w rzeczywistym czasie będą przekazywać Szefowi KAS informacje o wystawionych paragonach.

Warto wspomnieć, że w każdym urzędzie skarbowym funkcjonuje komórka organizacyjna zajmująca się czynnościami analitycznymi i sprawdzającymi, do zadań której należy m. in. pozyskiwanie informacji mogących mieć wpływ na powstanie obowiązku podatkowego, w tym o wydatkach i wartości zgromadzonego mienia przez podatnika oraz typowanie podmiotów do czynności sprawdzających, kontroli podatkowej i postępowań podatkowych.

Narzędzia jakimi dysponują organy podatkowe powodują, że kontrole są coraz skuteczniejsze i mają coraz większy wymiar finansowy. Na przestrzeni ostatnich lat, kontroli przedsiębiorców jest ogółem mniej, ale znacznie zwiększyła się kwota uszczupleń podatkowych stwierdzonych w ich wyniku. W praktyce oznacza to, że kontrole coraz celniej trafiają w podmioty, które naruszają przepisy podatkowe. To z kolei przekłada się zwiększenie ustaleń podatkowych oraz lepszą efektywność kontroli (stosunek zaangażowanych środków na przeprowadzenie kontroli do kwoty stwierdzonych uszczupleń podatkowych).

Co może zrobić przedsiębiorca

Przedstawione działania i możliwości aparatu skarbowego w bezpośredni sposób wpływają na sytuację przedsiębiorcy i stawiają przed nim zupełnie nowe wyzwania. W praktyce oznacza to, że musi być w każdej chwili przygotowany na kontrolę podatkową lub celno – skarbową i na bieżąco monitorować wszystkie aspekty swojej działalności. To wymaga określenia obszarów o największym stopniu ryzyka podatkowego i zastosowaniu odpowiednich procedur w ramach systemu compliance.

Obszary ryzyka podatkowego będą kształtowały się odmiennie w zależności od branży, rozmiarów i formy organizacyjnej prowadzonej działalności. Bieżąca obserwacja i analiza działań kontrolnych organów podatkowych pozwala jednak na wskazanie zagadnień, które objęte są ich  szczególnym zainteresowaniem. Przykład może stanowić „złota dziesiątka” :

1. Stawka podatku VAT od sprzedaży nieruchomości  (budowle i budynki),
2. Dostawa maszyn z montażem,
3. Kwestionowanie ZCP (przy podziałach przez wydzielenie lub aportach – brak wyodrębnienia finansowego oraz organizacyjnego na dzień zbycia),
4. Dochowanie należytej staranności przy poborze podatku u źródła (brak kierunkowych wytycznych w zakresie koniecznych do podjęcia działań przez płatnika),
5. Podatek od przychodów z budynków (wątpliwości interpretacyjne w zakresie ustalenia wartości początkowej budynku – możliwość uwzględnienia odpisów amortyzacyjnych, określenie kwoty wolnej w grupach kapitałowych, pobór podatku od najmu incydentalnego (na godziny),
6. Definicja terenu zabudowanego/niezabudowanego (prawa do zastosowania zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT (ogrodzenie, płyty betonowe, obiekty tymczasowe – badania celu ekonomicznego (gospodarczego) transakcji, której przedmiotem jest grunt a faktyczna istnienie budowli posadowionej na gruncie),
7. Pobór podatku u źródła (należności licencyjne ukryte jest w cenie nabywanego, zagranicznego towaru a konieczność poboru podatku u źródła),
8. Rozliczanie w kosztach wydatków na samochody wykorzystywane w działalności gospodarczej,
9. Błędna wycena środków trwałych i innych składników na potrzeby ich sprzedaży np. na rzecz pracowników i związane z tym konsekwencje podatkowe,
10. Dokumentowanie nabycia usług niematerialnych.