Kontrola podatkowa i skarbowa – prawa i obowiązki kontrolowanych oraz kontrolujących

W zakresie wynikającym z upoważnienia kontrolujący upoważniony jest w szczególności do:

Wszczęcia z urzędu ustawowo nazwanej kontroli podatkowej, co do zasady przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie legitymacji służbowej

282 i 284 OP

Wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego

286 § 1 pkt 1 OP

Wstępu do lokali mieszkalnych, w przypadku gdy jest tam powadzona działalność gospodarcza

286 § 1 pkt 2 OP

Żądania okazania majątku podlegającego kontroli oraz do dokonania jego oględzin

286 § 1 pkt 3 OP

Żądania udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków

i udokumentowanego pobierania danych w formie elektronicznej

286 § 1 pkt 4 OP

Zbierania innych niezbędnych materiałów w zakresie objętym kontrolą

286 § 1 pkt 5 OP

Zabezpieczania zebranych dowodów

286 § 1 pkt 6 OP

Legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli

286 § 1 pkt 7 OP

Żądania przeprowadzenia spisu z natury

286 § 1 pkt 8 OP

Przesłuchiwania świadków, kontrolowanego oraz osób upoważnionych do jego reprezentowania czy prowadzenia jego spraw, a także pracowników i współdziałających z kontrolowanym

286 § 1 pkt 9 OP

Zasięgania opinii biegłych

286 § 1 pkt 10 OP

Zażądania wydania na czas trwania kontroli innych przedmiotów i dokumentów niezbędnych dla kontroli; dotyczy to zwłaszcza próbek towarów oraz akt, ksiąg i dokumentów, związanych

z przedmiotem kontroli

286 § 2 OP

Przeglądania akt postępowania przygotowawczego i sądowego, akt spraw sądowych, a także dokumentów zawierających tajemnicę państwową, służbową lub zawodową; może również sporządzać z nich odpisy i notatki, z zachowaniem odpowiednich przepisów dotyczących tajemnicy państwowej oraz urzędowania sądów

286 § 3 OP

Wezwania w razie uzasadnionej potrzeby, na pomoc organu policji, straży granicznej lub straży miejskiej (gminnej), jeżeli trafi na opór uniemożliwiający lub utrudniający przeprowadzenie czynności kontrolnych, albo zwrócenia się o ich asystę, gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że na taki opór natrafi.

286a § 1 OP

Do podstawowych obowiązków kontrolującego, którym odpowiadają stosowne uprawnienia kontrolowanego należą w szczególności

Okazanie kontrolowanemu upoważnienia do kontroli oraz legitymacji służbowej (tylko wyjątkowo kontrola może być wszczęta bez upoważnienia)

284 § 1 OP

Dokonywanie czynności kontrolnych w obecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika

285 § 1 OP

Sporządzenie odpowiedniego protokołu kontroli

290 OP

Doręczenie protokołu kontrolowanemu

290 § 6 OP

Informowanie kontrolowanego o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków, opinii biegłych lub oględzin

289 § 1 OP

Rozpatrzenie wyjaśnień i zastrzeżeń kontrolowanego w terminie 14 dni od dnia ich doręczenia

291 OP

Pouczenie kontrolowanego o przysługujących mu prawach i ciążących na nim obowiązkach

283 § 2 OP

Dokonywanie odpowiednich wpisów w książce kontroli, prowadzonej przez przedsiębiorcę (art. 81 ust. 2 oraz art. 83 ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) – w przypadku kontroli podatkowej.

Najważniejszym uprawnieniem kontrolowanego jest jego prawo do czynnego udziału w przeprowadzanej kontroli. Ma on w szczególności

Prawo żądania od kontrolującego okazania upoważnienia do przeprowadzenia kontroli i legitymacji służbowej

284 § 1 OP

Prawo udziału w czynności przesłuchania świadka, dokonywania oględzin i dowodu z biegłego

289 § 1 OP

Prawo do składania wyjaśnień z własnej inicjatywy i wnoszenia dowodów

188 OP

Prawo do przeglądania akt, sporządzania ich odpisów, kopii i notatek

178 OP

Prawo do żądania wyłączenia pracownika organu kontroli z postępowania kontrolnego (warunki określa art. 130 OP)

130 OP

Prawo do złożenia wyjaśnień i zastrzeżeń do protokołu kontroli

291 OP

Kontrolowany (lub odpowiednia osoba upoważniona) obowiązany jest umożliwić dokonanie czynności kontrolnych. Przede wszystkim obowiązany jest do:

Udzielania wszelkich wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli

287 § 3 OP

Dostarczania żądanych dokumentów

287 § 3 OP

Zawiadomienia o każdej zmianie adresu, w tym adresu elektronicznego

146 OP

Umożliwienia (nieodpłatnie) utrwalania informacji (czyli filmowania, fotografowania oraz utrwalania na innych nośnikach), jeżeli takie utrwalenie może stanowić dowód lub przyczynić się do utrwalenia dowodu

287 § 1 OP

Przedstawienia (nieodpłatnie i na żądanie kontrolującego) tłumaczenia na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji dotyczącej spraw będących przedmiotem kontroli

287 § 1 OP

Przekazania, za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznym nośniku danych wyciągu z ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych, jeżeli kontrolowany prowadzi księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych

287 § 1 OP

Zapewnienia kontrolującemu warunków do pracy, w tym w miarę możliwości samodzielnego pomieszczenia i miejsca do przechowywania dokumentów

287 § 3 OP

Wydania (na żądanie kontrolującego) akt, ksiąg i dokumentów na czas trwania kontroli,

w przypadku gdy kontrolowany nie może wywiązać się z obowiązku, o którym mowa w punkcie powyżej

286 § 2 pkt 2 OP

Złożenia oświadczenia o stanie majątkowym na określony dzień (art. 285a, jeżeli kontrolowany jest osobą fizyczną)

285a OP

Wskazania pełnomocnika na wypadek jego nieobecności w trakcie kontroli

284 § 1 OP

Prowadzenia i przechowywania w swojej siedzibie książki kontroli (art. 81 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) – w przypadku kontroli podatkowej

81 usdg

Dokonywania wpisów do książki kontroli informujących o wykonaniu (bądź uchyleniu) zaleceń pokontrolnych (art. 81 ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) – w przypadku kontroli podatkowej

81 ust. 3 usdg