Postępowanie mandatowe za wykroczenia skarbowe

Postępowanie mandatowe

Mandat mogą nałożyć na podatnika upoważnieni pracownicy urzędów skarbowych (a ponadto pracownicy urzędów celnych, funkcjonariusze celni oraz inspektorzy kontroli skarbowej). Postępowanie może nastąpić również mimo wszczęcia postępowania przygotowawczego.

W postępowaniu mandatowym, jeżeli Kodeks karny skarbowy nie stanowi inaczej, karę grzywny w drodze mandatu karnego nałożyć można jedynie, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej niż podwójna wysokość minimalnego wynagrodzenia (w 2016 r. będzie to kwota 2960 zł). Natomiast dolną granicą jest minimalna kara grzywny, którą można wymierzyć za wykroczenie skarbowe (w 2016 r. będzie to kwota 148 zł).

Warunkiem nałożenia kary grzywny w drodze mandatu karnego jest wyrażenie przez sprawcę wykroczenia skarbowego zgody na przyjęcie mandatu.

Nowelizacja Kodeksu karnego skarbowego od 1 stycznia 2017 r.

Upoważniony organ postępowania przygotowawczego lub jego przedstawiciel, nakładając karę grzywny w drodze mandatu karnego, obowiązany jest określić wykroczenie skarbowe zarzucane sprawcy oraz pouczyć go o warunkach dopuszczalności postępowania mandatowego, a zwłaszcza o skutkach prawnych braku zgody.

Mandat karny

W postępowaniu mandatowym można nałożyć karę grzywny w drodze mandatu karnego:

1) wydanego ukaranemu po uiszczeniu kary grzywny bezpośrednio upoważnionemu podmiotowi, który ją nałożył tj. nałożenie kary grzywny na osobę czasowo tylko przebywającą na terytorium RP lub niemającą stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca pobytu (mandat staje się prawomocny z chwilą uiszczenia kary grzywny upoważnionemu podmiotowi, który ją nałożył);

2) kredytowanego, wydawanego za potwierdzeniem odbioru ukaranemu osobom stale przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które czasowo opuszczają to terytorium (staje się prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego).

Zobacz: Sprawy karne

Tymczasowe zajęcie mienia ruchomego sprawcy w postępowaniu mandatowym

Jeżeli sprawca nie wyrazi zgody sprawa podlegać będzie rozpoznaniu w postępowaniu karnym skarbowym na zasadach ogólnych. Natomiast w sytuacji, gdy sprawca wykroczenia skarbowego przebywa stale za granicą albo gdy nie można ustalić jego miejsca zamieszkania lub pobytu w kraju, organ postępowania przygotowawczego lub jego przedstawiciel może dokonać tymczasowego zajęcia mienia ruchomego sprawcy, w szczególności przedmiotów zagrożonych przepadkiem.

Kiedy nie można dać mandatu?

Katalog przesłanek wyłączających możliwość rozpoczęcia postępowania mandatowego rozpoczyna się sytuacją, gdy w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, chyba że do chwili przyjęcia mandatu karnego wymagalna należność została w całości uiszczona. Drugą przesłanką jest zbieg przepisów, tj. sytuacja, gdy czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch albo więcej przepisach kodeksu. Ostatnią okolicznością wyłączającą możliwość wszczęcia postępowania mandatowego jest obowiązek orzeczenia przepadku przedmiotów za to wykroczenie.

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

---

Uchylenie prawomocnego mandatu karnego

Prawomocny mandat karny podlega niezwłocznie uchyleniu, jeżeli karę grzywny nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie skarbowe albo na osobę, która nie podpisała mandatu karnego lub która nie ponosi odpowiedzialności za wykroczenie skarbowe. Uchylenie następuje na wniosek ukaranego, jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego złożony nie później niż w terminie 7 dni od daty przyjęcia mandatu albo z urzędu.

Uprawniony do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania została nałożona kara grzywny. Uchylając mandat karny, nakazuje się podmiotowi, na rachunek którego pobrano grzywnę, niezwłoczny zwrot uiszczonej kwoty, chyba że czyn zarzucany sprawcy wyczerpuje znamiona przestępstwa skarbowego, przestępstwa lub wykroczenia - w takim wypadku uiszczoną kwotę zatrzymuje się do zakończenia postępowania jako zabezpieczenie majątkowe grożących mu kar, środków karnych lub innych środków oraz kosztów postępowania.

Zaniechanie ukarania sprawcy przestępstwa lub wykroczenia skarbowego

Czynny żal

Postępowania mandatowego można uniknąć stosując, zgodnie z art.16 k.k.s., czynny żal. Nie podlega karze sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Przepis ten umożliwia zaniechanie ukarania podatnika, który sam zawiadomił urząd skarbowy o popełnionym przewinieniu. Zastosowanie czynnego żalu uzależnione jest od tego, aby organ podatkowy nie miał wyraźnie udokumentowanej wiadomości o popełnieniu wykroczenia lub przestępstwa skarbowego, a sprawca uiści w całości wymaganą należność publicznoprawną wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego terminie.

Również w przypadku skutecznego złożenia korekty deklaracji (zeznania podatkowego) podatnik nie podlega karze. Warunkiem koniecznym jest, aby zapłacił należność wynikającą z korekty.

Podstawa prawna:

- Ustawa z dnia 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (ostatnia zmiana: Dz.U. z 2016 r., poz. 1228).