Ulga za złe długi 2015 / 2016

Korekta dokonywana przez wierzyciela

Na mocy art. 89 ust. 1 ustawy o VAT podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Przy czym, nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze (art. 89 ust. 1a ww. ustawy).

Co istotne, wierzyciel może skorzystać z ulgi za złe długi, jeśli sprzedaż została dokonana przez niego na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny (art. 89a ust. 2 ustawy o VAT). Przy czym, ustawa o VAT wymaga, aby nabywca (dłużnik) nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji zarówno na moment dokonywania sprzedaży, jak i na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, o której mowa wyżej. Warunkiem obniżenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego przez wierzyciela jest również posiadanie rejestracji przez wierzyciela i dłużnika na dzień poprzedzający dzień złożenia wspomnianej deklaracji podatkowej. Co więcej, ulga za złe długi ma zastosowanie tylko wtedy gdy od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Biuletyn VAT

VAT po zmianach od 1 lipca 2015 r.

Obowiązki dłużnika

W przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze (art. 89b ust. 1 ustawy o VAT). Powyższe oznacza, że dłużnik (w przeciwieństwie do wierzyciela, który ma wybór), musi dokonać stosownej korekty podatku naliczonego w przypadku gdy nie opłacił należności w terminie.

Zmiany w zakresie korekty dokonywanej przez wierzyciela

Na podstawie art. 89a ust. 7 ustawy o VAT obowiązującego do końca czerwca 2015 r. ulga na złe długi nie miała zastosowania w przypadku, gdy między wierzycielem a dłużnikiem istniał związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2–4 (czyli gdy sprzedawca i dłużnik stanowili tzw. podmioty powiązane).

A zatem, na gruncie obowiązujących przed 1 lipca b.r. przepisów wierzyciel nie mógł skorzystać z ulgi za złe długi, jeśli łączyły go z dłużnikiem powiązania m.in. o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy (chodzi tu o powiązania między kontrahentami, jak również między osobami pełniącymi u kontrahentów funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne). Jednocześnie, dłużnik był (i nadal pozostaje) zobligowany - w przypadku spełnienia przesłanek z art. 89b ust. 1 ustawy o VAT - do dokonania korekty podatku naliczonego. W celu usunięcia tej rozbieżności, z dniem 1 lipca 2015 r. uchylono przepis art. 89a ust. 7, co oznacza, że wspomniane powiązania między kontrahentami nie będą już stanowiły przeszkody do obniżenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego przez wierzyciela.

Polecamy: 500 pytań o VAT odpowiedzi na trudne pytania z interpretacjami Ministerstwa Finansów (PDF)

Polecamy: Przewodnik po zmianach w ustawie o rachunkowości 2015/2016 (PDF)

Nowelizacja przepisów dot. korekty dokonywanej przez dłużnika

Na mocy przepisów obowiązujących do końca czerwca b.r. wierzyciel nie mógł skorzystać z ulgi za złe długi, gdy dłużnik był w trakcie postępowania lub likwidacji. Jednocześnie przepisy ustawy o VAT przed 1 lipca 2015 r. nie wykluczały wprost obowiązku dokonywania korekty przez dłużnika będącego w takiej sytuacji. Problem, który pojawił się na tym gruncie w praktyce został jednak rozwiązany na mocy ww. ustawy zmieniającej.

Od 1 lipca zaczął bowiem obowiązywać art. 89b ust. 1a ustawy o VAT, zgodnie z którym przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku, gdy dłużnik w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 150 dzień od dnia upływu terminu płatności, jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. W ten sposób dłużnik zostanie zwolniony z obowiązku dokonywania korekty odliczenia w ramach instytucji ulgi za złe długi, jeżeli jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Przepis przejściowy

Co istotne, na mocy art. 5 ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych do wierzytelności powstałych przed dniem 1 lipca 2015 r., których nieściągalność zgodnie z art. 89a ust. 1a ustawy wymienionej w art. 1 została uprawdopodobniona po dniu 31 grudnia 2012 r., mogą mieć zastosowanie przepisy art. 89a i art. 89b ustawy wymienionej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Zgodnie zatem z cyt. przepisem przejściowym zarówno dłużnik, jak i wierzyciel będzie mógł dokonać korekty na podstawie znowelizowanych przepisów w stosunku do wierzytelności powstałych przed wejściem w życie ustawy zmieniającej (tj. przed 1 lipca 2015 r.), o ile ich nieściągalność została uprawdopodobniona 1 stycznia 2013 r. lub później.

Ewelina Kalita, Młodszy konsultant podatkowy w ECDDP Sp. z o.o.

Paweł Barnik, Kierownik Zespołu ds. Podatku VAT w ECDDP Sp. z o.o.