Przedsiębiorcy chcą zmian w przepisach o split payment

Uwagi do ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 653, druki sejmowe nr 1864, 1962 i 1962-A) został przygotowany przez Konfederację Lewiatan.

Potrzebne są zmiany uwzględniające interes mikroprzedsiębiorców

Uchwalona w dniu 9 listopada 2017 r. ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadza tzw. system podzielonej płatności (Split Payment). System ten, jak podkreśla Konfederacja Lewiatan, zakłada pozbawienie sprzedawców możliwości swobodnego dysponowania kwotą podatku VAT pobieraną od nabywcy. Środki, które trafią na konto VAT, podatnik będzie mógł wykorzystać wyłączenie do zapłaty VAT-u na konto VAT kontrahenta oraz do wpłaty podatku należnego na rachunek urzędu skarbowego. Decyzję o zastosowaniu systemu podzielonej płatności, a zarazem decyzję o tym, czy sprzedawca będzie swobodnie dysponować kwotą podatku, podejmować będzie nabywca.

Taka sytuacja może mieć szczególnie negatywne znaczenie dla mikroprzedsiębiorców. W Polsce funkcjonuje aktywnych 1,76 mln mikroprzedsiębiorców (dane PARP 2017), a wg danych Ministerstwa Finansów od 1 stycznia 2018 r. obowiązek przesyłania jednolitego pliku kontrolnego obejmie 1,6 mln podatników VAT - mikroprzedsiębiorców. Istotną część z nich stanowią bardzo drobni przedsiębiorcy („nano" przedsiębiorcy) uzyskujący dochody na poziomie pracowniczym, rzędu kilku tysięcy miesięcznie.

Ta grupa podatników dokonuje znaczącej części zakupów poza systemem przelewów bankowych - używając kart płatniczych lub za pośrednictwem nie-bankowych systemów elektronicznych płatności. Ponadto część drobnych wydatków pokrywa gotówką. Dotyczy to np. takich transakcji jak: nabycie paliwa na stacjach benzynowych czy artykułów biurowych w sklepach detalicznych.

Przy założeniu, że system Split Payment stanie się powszechny - środki pieniężne znajdujące się na rachunku VAT nie będą być mogły nigdy użyte na pokrycie kwoty podatku VAT z tytułu zakupów tego rodzaju towarów i usług. Tym samym mikroprzedsiębiorca będzie zmuszony do pokrywania z „własnych środków" kwoty podatku VAT naliczonego przy zakupach, a nie tak jak powinno to funkcjonować prawidłowo - z podatku VAT uzyskanego od swoich kontrahentów.

Dla przedsiębiorcy, który zarabia miesięcznie kilka tysięcy złotych może być to kłopot, nawet natury socjalnej. Przykładowo, gdy przedsiębiorca uzyskuje co miesiąc łącznie od kontrahentów 5 tys. zł netto, na rachunku VAT zostanie zgromadzone 1.150 zł. i znaczna część tej kwoty będzie stale zablokowana. W miarę upływu czasu kwota ta będzie odpowiednio rosnąć.

Warto też zauważyć, że tego rodzaju przedsiębiorcy często dostarczają towaru lub usługi do jednego dużego odbiorcy. Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że już w pierwszych miesiącach obowiązywania ustawy całe należne podatnikowi wynagrodzenie będzie przekazywane w systemie Split Payment. Przedsiębiorca zatem nie będzie posiadał innych środków uzyskanych z VATu należnego od kontrahentów nie płacących w systemie Split Payment.

Problemu nie rozwiązuje przyjęta w uchwalonej ustawie (art. 108b) możliwość zwolnienia z rachunku VAT określonej kwoty przez naczelnika urzędu skarbowego. Zgodnie z przyjętym rozwiązaniem naczelnik urzędu skarbowego będzie działał na wniosek podatnika, wydając odpowiednie postanowienie w terminie w terminie 60 dni od dnia otrzymania wniosku.

Polecamy: Pakiet żółtych książek - Podatki 2018

Dla wielu bardzo małych podatników oczekiwanie 60 dni na uzyskanie dostępu do kilkuset złotych może być problematyczne, albowiem środki te będą mogły być im potrzebne za pokrycie wydatków budżetu domowego. Nie można też wykluczyć, że tylko niewielka część podatników będzie składać tego rodzaju wnioski w momencie gdy na koncie VAT zostanie zgromadzona znacząca kwota. Należy przypuszczać, że wielu podatników będzie chciało uzyskać dostęp do swoich środków na bieżąco. Trudno sobie wyobrazić zatem, że co miesiąc do urzędów skarbowych będzie wpływało kilkaset tysięcy wniosków o zwolnienie środków na poziomie 500 zł. Dlatego należy wprowadzić drobne zmiany, które przeciwdziałałoby powstaniu takiej sytuacji.

Mając na uwadze powyższe Konfederacja Lewiatan proponuje:

1) wprowadzenie możliwości dokonania płatności z rachunku VAT składek należnych za ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy podatnika prowadzącego indywidualną działalność gospodarczą, lub

2) wprowadzenie możliwości pobrania z rachunku VAT co miesiąc kwoty odpowiadającej minimalnej składce na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne Fundusz Pracy dla osób prowadzących działalność gospodarczą.

Aktualnie kwota do której odnosi się powyższa propozycja wynosi 1.172,56 zł.

Ewentualnie można rozważyć ograniczenie powyższej kwoty do wysokości 50% średniomiesięcznej kwoty podatku naliczonego obniżającej podatek należny obliczonej za określony okres wstecz, np. poprzedni roku kalendarzowy (w takim wypadku byłaby to kwota 1.172,56 zł lub niższa).

Powyższa propozycja dotyczy relatywnie drobnych kwot z punktu widzenia dużego przedsiębiorcy, jednakże z pozycji mikro („nano") przedsiębiorcy taka kwota może być bardzo istotna. Propozycja w żaden sposób, nie narusza celów ustawy i nie osłabia jej jako instrumentu przeciwdziałającemu wyłudzeniom VAT.

Pragniemy także zwrócić uwagę, że problem bezpośrednich płatności może też dotknąć większych przedsiębiorców. Dotyczy to sytuacji gdy zakupy u takiego przedsiębiorcy są rozproszone, zakupy realizują bezpośrednio pracownicy w sklepach detalicznych czy dokonują wydatków bezpośrednich w trakcie wyjazdów służbowych. W takim przypadku dla niektórych większych podatników także może powstać problem stałego narastającego gromadzenia środków na rachunku VAT, które będą mogły być wykorzystane, wyłącznie za zgodą naczelnika urzędu skarbowego. 

Powyższa sytuacja może spowodować, że w przypadku gdy wartość środków nie mogących zostać użytych na pokrycie kwoty VAT od zakupów będzie miała znaczenie dla płynności finansowej podatnika - podatnik będzie zmuszony do permanentnego składania wniosków do naczelnika urzędu skarbowego o ich zwolnienie. Rozwiązanie, które można by tu zastosować to uzupełnienie art. 108b uchwalonej ustawy o możliwość składania wniosków nie tylko w zakresie kwot zgromadzonych na rachunku VAT, ale także w zakresie kwot przyjętych na podstawie danych historycznych. Podatnik mógłby wykazać np. że w okresie poprzedzającego roku kalendarzowego dokonał określonych nabyć finansowanych płatnościami bezpośrednimi, w których określona kwota podatku naliczonego została uwzględniona przez podatnika w kalkulacji podatku VAT, jako obniżająca podatek należny. Naczelnik urzędu skarbowego rozpatrując wniosek udzielałby zgody na stałe przekazywane środków zgromadzonych na rachunku VAT na wskazany przez niego rachunek bankowy w ramach określonego limitu miesięcznego obliczonego na podstawie danych przedstawionych przez podatnika. Zgoda mogłaby być ograniczona czasowo np. na rok kalendarzowy. W ten sposób podatnik nie ponosiłby niekorzystnych konsekwencji zachwiania płynności, a jednoczenie nie byłby zmuszony do permanentnego wnioskowania o zwolnienie określonej kwoty środków z rachunku VAT.

Z powyższymi uwagami związany jest także postulat wprowadzenia do ustawy poprawek, które pozwolą na zminimalizowanie niekorzystnego wpływu systemu Split Payment na płynność finansową firm, tj. skrócenie terminu zwrotu podatku VAT na konto VAT podatnika do 15 dni oraz skrócenie do 30 dni terminu, w którym naczelnik przekazuje pieniądze zgromadzone na koncie VAT do swobodnej dyspozycji przedsiębiorcy.

Propozycje poprawek

1) Poprawka do projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1864)

W art. 1 pkt 2, w zmianie dotyczącej art. 87, litera b otrzymuje brzmienie:

  b) po ust. 6 dodaje się ust. 6a i 6b w brzmieniu:

„6a. Na wniosek podatnika, złożony wraz z deklaracją podatkową, urząd skarbowy jest obowiązany dokonać zwrotu różnicy podatku, o której mowa w ust. 2, na rachunek VAT podatnika w terminie 15 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia.

6b. Zwrot różnicy podatku, o którym mowa w ust. 6a, jest dokonywany przez urząd skarbowy przy użyciu komunikatu przelewu, o którym mowa w art. 108a ust. 3, w którym urząd skarbowy wskazuje w miejsce informacji, o których mowa w art. 108a ust. 3:

1) pkt 1 i 2 - kwotę odpowiadającą zwracanej kwocie różnicy podatku;

2) pkt 3 - okres rozliczeniowy, którego dotyczy wniosek o zwrot;

3) pkt 4 - numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku.";

UZASADNIENIE

System podzielonej płatności ograniczy sprzedawcom możliwość swobodnego dysponowania kwotą podatku VAT pobieraną od nabywcy. Środki, odpowiadające kwocie podatku VAT, trafią na konto VAT i będą mogły być wykorzystane wyłączenie do zapłaty VAT-u na konto VAT kontrahenta oraz do wpłaty podatku należnego na rachunek urzędu skarbowego. W celu ograniczenia negatywnych skutków funkcjonowania systemu podzielonej płatności (ograniczenia płynności finansowej firm), proponuje się, aby wynikająca z deklaracji podatkowej nadwyżka podatku VAT, zwracana była podatnikowi na jego konto VAT już po 15 dniach od dnia złożenia rozliczenia. Dzięki temu podatnik wcześniej będzie mógł wykorzystać własne środki na zapłatę w systemie podzielonej płatności podatku VAT wynikającego z faktur zakupowych.

2) Poprawka do projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1864)

W art. 1 pkt 4, w dodawanym art. 108b, ustęp 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Naczelnik urzędu skarbowego wydaje postanowienie w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku. W postanowieniu naczelnik urzędu skarbowego określa wysokość środków, jaka ma zostać przekazana."

 UZASADNIENIE

System podzielonej płatności ograniczy sprzedawcom możliwość swobodnego dysponowania kwotą podatku VAT pobieraną od nabywcy. Środki, odpowiadające kwocie podatku VAT, trafią na konto VAT i będą mogły być wykorzystane wyłączenie do zapłaty VAT-u na konto VAT kontrahenta oraz do wpłaty podatku należnego na rachunek urzędu skarbowego. W celu ograniczenia negatywnych skutków funkcjonowania systemu podzielonej płatności (ograniczenia płynności finansowej firm), proponuje się, aby termin, w którym naczelnik urzędu skarbowego zwalnia środki zgromadzone na koncie VAT do swobodnego dysponowania przez przedsiębiorcę wynosił 30 dnia od dnia otrzymania wniosku.