Podwójne opodatkowanie VAT przy WNT. Ważny wyrok TSUE dla firm pośredniczących w obrocie towarami w UE

Sprzedaż towarów z Polski do innych państw UE za pośrednictwem spółki holenderskiej

Sprawa C-696/20 dotyczyła spółki z siedzibą w Holandii, która w rozpatrywanym okresie była również zarejestrowana dla celów VAT w Polsce. Zakupując towary od polskiego podatnika podała swój numer VAT UE z prefiksem polskim, towary te jednak transportowane były bezpośrednio z Polski do finalnych odbiorców w innych krajach Unii, a ww. spółka występowała jedynie w roli pośrednika. Pierwszą dostawę w łańcuchu traktowała jako dostawę krajową, od której odliczała VAT, następnie kolejną dostawę dla klientów z różnych krajów UE opodatkowywała stawką 0% dla WDT.

Stanowisko organu podatkowego

Organ podatkowy uznał jednak, że skoro towary trafiały bezpośrednio do poszczególnych krajów UE, to zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy o VAT, spółka powinna była zarejestrować się każdorazowo w kraju zakończenia wysyłki towarów i tam wykazać podatek VAT z tytułu WNT. Dodatkowo stwierdził, że skoro spółka podała dla celów pierwszej transakcji z łańcucha polski numer identyfikacyjny VAT, to powinna jeszcze wykazać VAT z tytułu WNT w Polsce na podstawie art. 25 ust. 2 ustawy o VAT.

Zgodnie bowiem z tym przepisem podatnik, który poda dla celów transakcji numer identyfikacyjny innego państwa UE niż kraj zakończenia transportu, a jednocześnie nie wykaże opodatkowania w tymże miejscu zakończenia, jest obowiązany zapłacić VAT od WNT w kraju numeru identyfikacji.

Zdaniem organu podatkowego, problem w rozpatrywanej sprawie polegał na tym, że opodatkowanie WNT w kraju zakończenia miało miejsce nie bezpośrednio przez spółkę, lecz jej kontrahentów (finalnych nabywców).

Rozstrzygnięcie sądów polskich

Sąd zgodził się, co do zasady, z konkluzjami organu podatkowego. Jednocześnie, NSA powziął wątpliwość w zakresie zgodności ww. polskich przepisów z unijnymi, które po pierwsze nie zawierają (w przeciwieństwie do Dyrektywy VAT) mechanizmu korygującego pozwalającego na obniżenie podstawy opodatkowania w kraju identyfikacji o VAT zapłacony w miejscu zakończenia wysyłki, po drugie zaś nie uwzględniają wprost faktu, iż to finalni nabywcy, a nie drugi podmiot w łańcuchu wykazali VAT z tytułu WNT.

Wyrok TSUE

Trybunał nie podzielił do końca wątpliwości sądu krajowego, niemniej podkreślił, że faktycznie polskie przepisy naruszają zasadę neutralności i proporcjonalności VAT w zakresie, w jakim uniemożliwiają zmianę kwalifikacji pierwszej transakcji w łańcuchu na skutkującą jednokrotnym opodatkowaniem przez drugi podmiot w łańcuchu, tj. bez konieczności wykazywania WNT w kraju identyfikacji, w rezultacie WNT zrealizowanego w kraju zakończenia wysyłki. Jak bowiem podkreślił Trybunał, sprzeczne z ww. zasadami jest  zastosowanie art. 41 Dyrektywy VAT w ten sposób, że prowadzi do dodatkowego opodatkowania WNT będącego wynikiem WDT niepodlegającego zwolnieniu (opodatkowaniu stawką 0%).

Skutki orzeczenia TSUE

Sytuacja, która miała miejsce w rozpatrywanej przez Trybunał sprawie może dotyczyć wielu podmiotów pośredniczących w obrocie towarami wysyłanymi przez ich polskich kontrahentów bezpośrednio do innych krajów Unii Europejskiej. W takim przypadku koniecznym zabiegiem wydaje się przeanalizowanie transakcji pod kątem prawidłowości ich kwalifikacji na gruncie VAT.

Wojciech Ostapowicz, radca prawny i doradca podatkowy w Enodo Advisors