Wywłaszczenie gruntu a VAT

Wywłaszczenie gruntu za odszkodowaniem - co z VAT?

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą o VAT), przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Z przedstawionego przepisu wynika, że wywłaszczenie gruntu za odszkodowaniem stanowi odpłatną dostawę towarów. Jeżeli wywłaszczany jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT (w uproszczeniu: prowadzi samodzielnie działalność gospodarczą), to w grę wchodzi więc opodatkowanie tym podatkiem. Dokonuje on bowiem dostawy towaru (gruntu) w zamian za wynagrodzenie (odszkodowanie).

Dla rozliczenia podatku kluczowe znaczenie ma art. 19a ust. 1 pkt 1 lit b ustawy o VAT, który stanowi, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie. 

Przewidziano tu szczególny sposób ustalenia obowiązku podatkowego. Mianowicie ma to miejsce nie w dniu dokonania dostawy (co jest zasadą z at. 19a ust. 1 ustawy o VAT), ale w momencie w którym podatnik otrzyma odszkodowanie.

Przykład:
Starosta wydał decyzję, na podstawie której grunt Spółki A stał się własnością gminy. Decyzja stałą się ostateczna 24.08.2020 r. Ustalenie wysokości odszkodowania miało miejsce na podstawie decyzji o odszkodowaniu, która stała się ostateczna i prawomocna 26.12.2020 r. Gmina przelała odszkodowanie Spółce 7.1.2021 r. Spółka rozpozna obowiązek podatkowy 7.1.2021 r.

Pewną wątpliwość może budzić ustalenie dnia, w którym doszło do dostawy. Data to, co prawda nie wyznacza obowiązku podatkowego, ale przesądza o terminie na wystawienia faktury. Zastosowanie ma tutaj bowiem ogólna reguła z art. 106i ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym fakturę wystawia się nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę.

Tego rodzaju sytuacji dotyczyła interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 24.03.2020 r., znak: 0114-KDIP4-1.4012.58.2019.3.BS. Wskazano w niej, że „dostawę nieruchomości w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy należy uznać za dokonaną z momentem uprawomocnienia się decyzji o wysokości odszkodowania, bowiem dopiero z chwilą przyznania odszkodowania i ustalenia jego ostatecznej wysokości czynność ta nabiera odpłatnego charakteru”.

Przyjmując powyższy pogląd, należałoby uznać, że w przedstawionych wcześniej przykładzie, dostawa miała miejsce 26.12.2020 r. (uprawomocnienie się decyzji o odszkodowaniu). W konsekwencji, Spółka powinna wystawić fakturę do 15.01.2021 r.

Michał Samborski, doradca podatkowy, Kierownik zespołu ds. Podatków pośrednich w ECDP TAX Żuk Komorniczak i Wspólnicy sp. k.

Polecamy: Biuletyn VAT