Reprezentowanie klienta biura rachunkowego podczas kontroli a utrata zwolnienia z VAT

Tak. Udzielanie przedstawicielom organów skarbowych wyjaśnień, udostępnianie dokumentacji w trakcie kontroli skarbowej na podstawie udzielonego pełnomocnictwa mieści się w kategorii czynności reprezentowania podatników w postępowaniu przed organami administracji publicznej w sprawach podatkowych, zaliczanych do usług doradczych. Tym samym, świadcząc je, utraci Pani prawo do tzw. podmiotowego zwolnienia z VAT.

Podmioty prowadzące działalność gospodarczą mają możliwość korzystania ze zwolnienia podmiotowego z VAT ze względu na niskie roczne obroty. Uprawnienie to wynika z art. 113 ustawy o VAT. Przepis ten jednoznacznie mówi, że zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Zwalnia się również od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych VAT, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy tej granicznej kwoty w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku.

Wątpliwości Czytelniczki dotyczą jednak nie wysokości osiąganych obrotów, ale charakteru czynności, które zamierza podjąć na wniosek jej nowego klienta. Otóż ustawodawca przewidział pewne wyjątki dla niektórych czynności i jeżeli podatnik je wykonuje, to nie może skorzystać z wymienionego zwolnienia, niezależnie od kwoty rocznego obrotu. Wśród czynności, których wykonywanie wyklucza możliwość skorzystania przez podatników ze zwolnienia ze względu na obroty, ustawodawca wymienia usługi w zakresie doradztwa czy usługi prawnicze.

Podatnik, który świadczy usługi doradcze nie może korzystać ze zwolnienia .

Polecamy: Biuletyn VAT

Zatem podmioty świadczące usługi doradztwa nie spełniają warunków koniecznych, by przysługiwało im zwolnienie z VAT ze względu na obroty. Jednak należy mieć na uwadze, że przez pojęcie „doradztwo” rozumie się również doradztwo podatkowe. Dlatego warto określić, co kryje się pod tym terminem.

W tym celu należy sięgnąć do ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym. Otóż z art. 2 ust. 1 tej ustawy wynika, że czynności doradztwa podatkowego obejmują:

1) udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami,

2) prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie,

3) sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie,

4) reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach wymienionych w pkt 1.

Polecamy: JPK_VAT 2018 – Instrukcja wdrożenia

Ponadto, co również wydaje się istotne, jeśli chodzi o odpowiedź na pytanie Czytelniczki, podmiotami uprawnionymi do zawodowego wykonywania czynności, o których mowa w pkt 1, są osoby fizyczne wpisane na listę doradców podatkowych, adwokaci i radcowie prawni oraz biegli rewidenci. Natomiast podmiotami uprawnionymi do zawodowego wykonywania czynności, o których mowa w pkt 4, są osoby fizyczne wpisane na listę doradców podatkowych, adwokaci i radcowie prawni.

Niemniej jednak ze względu na możliwość utraty prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT nie będzie miał znaczenia status podmiotu czy posiadanie określonych uprawnień. Przepisy ustawy o VAT nie prowadzą w omawianym zakresie do różnicowania podmiotów świadczących podobne usługi ze względu na ich status. Są oni traktowani jednakowo. Dlatego dla oceny, czy podmiot utraci prawo do zwolnienia podmiotowego z VAT, istotny jest charakter dokonywanych czynności, a mianowicie czy czynności te noszą znamiona doradztwa czy usług prawnych.

Dokonując oceny, czy podmiot może korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT, jeśli spełnia warunek w zakresie obrotów, należy najpierw właściwie ocenić charakter świadczonych usług. Status podmiotu czy jego uprawnienia do zawodowego wykonywania czynności nie mają znaczenia z  punktu widzenia VAT.

W kwestii możliwości korzystania ze zwolnienia podmiotowego przez osoby prowadzące biura rachunkowe oraz charakteru świadczonych usług wypowiedział się Minister Finansów w interpretacji ogólnej z 9 kwietnia 2015 r. (sygn. PT3.8101.2.2015.AEW.16).

Uznał w niej, że:

(…) czynności polegające na prowadzeniu ksiąg i ewidencji podatkowych ze swej istoty są bliskie działalności zawodowej osób uprawnionych do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, czyli czynnościom księgowym, a czynności polegające na sporządzaniu deklaracji i zeznań podatkowych mają w znacznej mierze charakter techniczny, a nie prawny, choćby z tego względu, że sporządzane są na podstawie innych dokumentów, w szczególności ksiąg rachunkowych.

W związku z tym czynności te nie stanowią usług doradczych (których wykonywanie pozbawia prawa do korzystania ze zwolnienia podmiotowego z VAT), niezależnie od tego, że zostały uznane za czynności doradztwa podatkowego (w rozumieniu ustawy o doradztwie podatkowym).

Natomiast odnosząc się do czynności reprezentowania podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej, Minister Finansów uznał, że czynności mają charakter usług doradczych lub prawniczych. Dlatego świadcząc te usługi nie można korzystać ze zwolnienia:

(...) w sytuacji, gdy podmiot (niezależnie od jego statusu czy też posiadania określonych uprawnień) będzie świadczył wyłącznie usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych lub też sporządzania (wypełniania) zeznań i deklaracji podatkowych i nie będzie świadczył usług doradczych lub prawniczych (takich jak wskazane w art. 2 ust. 1 pkt 1 lub pkt 4 ustawy o doradztwie podatkowym) nie znajdą zastosowania przepisy art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. a) lub lit. b) ustawy o VAT. Podmiot taki będzie zatem mógł korzystać ze zwolnienia z podatku VAT (chyba że zajdą inne niż omawiane przesłanki wyłączające ze zwolnienia określonego w art. 113 ustawy o VAT). Jeżeli natomiast dany podmiot (niezależnie od jego statusu czy też posiadania określonych uprawnień) będzie świadczył usługi o charakterze doradczym lub prawniczym (np. wskazane w art. 2 ust. 1 pkt 1 lub pkt 4 ustawy o doradztwie podatkowym) znajdą zastosowanie odpowiednio przepisy art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. a) lub lit. b) ustawy o VAT. W konsekwencji podmiotowi temu nie będzie przysługiwało prawo do korzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT (...).

---

Odpowiadając zatem na pytanie Czytelniczki, należy stwierdzić, że w tej konkretnej sprawie udzielanie kontrolującym wyjaśnień, przedkładanie niezbędnych dokumentów na podstawie udzielonego pełnomocnictwa mieści się w kategorii czynności reprezentowania podatników w postępowaniu przed organami administracji publicznej w sprawach podatkowych, zaliczanych do usług doradczych lub prawniczych. Tym samym, świadcząc je, Czytelniczka utraci prawo do tzw. podmiotowego zwolnienia z VAT.

Jeśli na przykład podpisze umowę z nowym klientem, którego każdorazowo będzie reprezentować w trakcie kontroli, od 1 stycznia 2018 r., datę tę należy jednocześnie uznać za moment utraty prawa do zwolnienia od podatku od towarów i usług.  Oznacza to, że z dniem 1 grudnia powinna dokonać rejestracji jako czynny podatnik VAT. W tym celu na druku VAT-R należy zaznaczyć kwadrat 35 w części C.1 formularza oraz wskazać datę 1 stycznia 2018 r. w poz. 38. Formularz należy przedłożyć naczelnikowi urzędu skarbowego przed tą graniczną datą utraty prawa do zwolnienia z VAT.

Podstawa prawna:

• art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t.  Dz.U. z 2017 r. poz. 1221; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 60

• art. 2 i 3 ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym – j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 794; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1089

Magdalena Miklewska, ekspert w zakresie VAT