Które jednostki muszą zmienić instrukcję inwentaryzacyjną

Stanowisko uszczegóławia w kwestiach technicznych zapisy art. 26 i 27 ustawy o rachunkowości (u.r.) i zawiera wiele dokładnych wytycznych dotyczących procesu przygotowania, przebiegu i rozliczenia inwentaryzacji zapasów. Komitet zaprezentował w nim dobre praktyki oraz wskazówki sprzyjające prawidłowej i sprawnej inwentaryzacji zapasów drogą spisu z natury. Szczegółowo odniósł się do kwestii przygotowania i organizacji inwentaryzacji zapasów drogą spisu, przebiegu prac oraz ich rozliczenia.

Pierwsza część stanowiska to także omówienie regulacji prawnych i kluczowych pojęć dla tego aktu, m.in.: czynności spisowe, inwentaryzacja ciągła zapasów, pole spisowe i składowisko strzeżone.

Stanowisko zawiera wiele dokładnych wskazówek dotyczących m.in. rozwiązań, jakie mogą stosować mniejsze jednostki lub uproszczeń, które mogą być wykorzystywane przy różnych rodzajach zapasów.

Inwentaryzacja zapasów drogą spisu z natury - stanowisko KSR

Zwrócono np. uwagę, że kierownik jednostki może w określonych sytuacjach pełnić także funkcję przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej. W jednostkach, w których średnioroczne zatrudnienie nie przekracza 10 osób, zadania komisji inwentaryzacyjnej może wykonywać jedna osoba (komisarz spisowy). Obowiązek powołania komisji ciąży na kierowniku także wtedy, gdy inwentaryzację przeprowadzać będzie podmiot zewnętrzny.

Wskazano, że w skład zespołu spisowego wchodzą co najmniej dwie osoby, które mają wiedzę o gospodarce zapasami podlegającymi spisowi. Natomiast w jednostkach najmniejszych czynności spisowe może przeprowadzać jedna osoba, jeżeli niemożliwe lub ekonomicznie nieuzasadnione jest zaangażowanie do spisu co najmniej dwóch osób.

Wiele uwagi poświęcono rozwiązaniom organizacyjnym w przypadku powierzenia inwentaryzacji podmiotowi zewnętrznemu. Wskazano, że umowa o przeprowadzenie inwentaryzacji zapasów drogą spisu z natury powinna określać co najmniej wymagania co do jej zakresu, przedmiotu, daty spisu, daty rozpoczęcia i zakończenia czynności spisowych, sposobu prezentacji wyników spisu (rodzaje dokumentów). Umowa może obejmować cały zakres inwentaryzacji zapasów drogą spisu z natury, w tym przygotowanie jednostki do spisu (np. wskazanie sposobu uporządkowania zapasów, przygotowanie części dokumentacji lub jej wzorów, wydzielenie i oznaczenie pól spisowych), przeprowadzenie czynności spisowych i ustalenie różnic inwentaryzacyjnych. Umowa może też być ograniczona wyłącznie do czynności spisowych wraz z udokumentowaniem wyników spisu.

Jeżeli zleconą podmiotowi zewnętrznemu inwentaryzację zapasów drogą spisu z natury wykonuje biuro rachunkowe prowadzące księgi rachunkowe zleceniodawcy, należy zapewnić, aby osoby wykonujące czynności spisowe (członkowie zespołów spisowych) nie były bezpośrednio zaangażowane w prowadzenie ksiąg rachunkowych zleceniodawcy, a w szczególności aby nie posiadały dostępu do informacji o stanach ewidencyjnych zapasów.

Dokumentacja

Stanowisko odnosi się też do dokumentacji z przygotowaniem inwentaryzacji zapasów drogą spisu z natury, w tym:

- regulacji wewnętrznych dotyczących inwentaryzacji zapasów drogą spisu z natury,

- zarządzenia kierownika jednostki w sprawie inwentaryzacji zapasów drogą spisu z natury – tu wskazano, co powinno ono zawierać w zależności od tego, czy komisja inwentaryzacyjna jest powoływana raz na kilka lat czy rokrocznie,

- planu sytuacyjnego i harmonogramu inwentaryzacji zapasów drogą spisu z natury – omówiono cele i zawartość tych dokumentów, podkreślono, że posiadanie aktualnego planu sytuacyjnego ułatwia wyodrębnienie pól spisowych, zwłaszcza w jednostkach o zróżnicowanym asortymencie zapasów i wielu miejscach ich składowania,

- instrukcji inwentaryzacyjnych – wskazano, że mają one stanowić pomoc w organizacji spisu i jego przebiegu, doborze właściwych, dostosowanych do warunków czynności spisowych. Wskazano też, że instrukcja może być jedna (całościowa instrukcja) albo kilka instrukcji odrębnie dla członków komisji inwentaryzacyjnej i zespołów spisowych.

Polecamy: Poradnik Gazety Prawnej - Środki trwałe wycena, amortyzacja i likwidacja

W stanowisku zaprezentowano bardzo szczegółowo zawartość arkusza spisowego (ze wskazaniem, co należy wpisać w poszczególnych polach) oraz sposób poprawiania w nim błędów.

Etapy

W stanowisku zostały też omówione etapy przygotowania inwentaryzacji zapasów, w tym jak należy przygotować pola spisowe. Najbardziej rozbudowaną częścią jest opis przebiegu inwentaryzacji zapasów drogą spisu z natury, gdzie opisano, ilustrując przykładami rozpoczęcie spisu, technikę spisu z natury, udokumentowanie spisu z natury, zasady wspomagania informatycznego inwentaryzacji zapasów drogą spisu z natury, kontrolę przebiegu i dokumentów spisu z natury oraz zakończenie spisu. Zwrócono uwagę na rolę biegłego rewidenta, który ma być jedynie obserwatorem spisu z natury, nie uczestnicząc aktywnie w jego przebiegu.

Stanowisko zawiera wiele wytycznych dotyczących samej techniki prowadzenia prac inwentaryzacyjnych.

Komitet Standardów Rachunkowości wyraźnie podkreślił, że w sytuacji, gdy pomiar stanu zapasów drogą przeliczenia, zważenia lub ustalenia objętości jest niewykonalny, nieopłacalny lub uciążliwy (przesypywanie, przeważenie, przetransportowanie), a zarazem obarczony błędem, ponieważ zapasy są przechowywane na otwartym terenie, materiały sypkie mogą zmieniać swoje rozmiary (objętość, wagę) w zależności od okresu ich składowania, warunków atmosferycznych, stosuje się pomiar szacunkowy, angażując do jego przeprowadzenia odpowiednich fachowców.