REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Aktuariusz, wycena aktuarialna i raport aktuarialny - rola aktuariusza przy wycenie rezerw pracowniczych wg UoR, MSR 19 i KSR 6

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
dr n. mat. Paweł Kawa
aktuariusz, ekspert ds. wyceny rezerw na świadczenia pracownicze i programów menedżerskich (opcyjnych)
Halley.pl aktuariusze Sp. z o.o.
Halley.pl to innowacyjna firma, która od niemal 20 lat specjalizuje się w wycenach i analizach skomplikowanych instrumentów finansowych (m.in. opcji na akcje i inne aktywa), wdrażaniu i wycenie akcyjnych programów motywacyjnych oraz wycenie rezerw aktuarialnych (pracowniczych).
Wycena aktuarialna rezerw na świadczenia pracownicze - aktuariusz i jego rola
Wycena aktuarialna rezerw na świadczenia pracownicze - aktuariusz i jego rola
www.shutterstock.com

REKLAMA

REKLAMA

Wycena aktuarialna rezerw na świadczenia pracownicze - aktuariusz i jego rola (wycena aktuarialna rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, nagrody jubileuszowe itp.).

Wstęp

Ustawa o rachunkowości nakazuje wycenę aktuarialną rezerw pracowniczych (rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe itp.) bezpośrednio w art. 39 ust. 2 pkt 2:

REKLAMA

„Jednostki dokonują biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów (…) wynikających (…) z przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych (…)”.

Także załączniki 1, 2, 3 i 5 Ustawy o rachunkowości nakazują w sprawozdaniu finansowym wykazywanie „rezerw na świadczenia emerytalne i podobne”.

Ustawa o rachunkowości nie mówi wprost kto powinien dokonywać wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych, ale jednocześnie w zakresie sposobu wyceny rezerw pracowniczych odsyła w Art. 10.3 do KSA 6 i MSR 19 (Krajowego Standardu Rachunkowości nr 6 i Międzynarodowego Standardu Rachunkowości nr 19):

W sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy, przyjmując zasady (politykę) rachunkowości, jednostki mogą stosować krajowe standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości. W przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego (…) mogą stosować MSR.”

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Także standard KSR 6 w punkcie 4.7 odsyła wprost do MSR 19”

Jednostka przy wycenie świadczeń emerytalnych i podobnych stosuje postanowienia MSR 19 „Świadczenia pracownicze”, z tym, że zyski i straty wynikające z aktuarialnego przeszacowania są odnoszone zawsze do rachunku zysków i strat w pozycji pozostałych przychodów lub pozostałych kosztów operacyjnych.”

Natomiast MSR 19 w punkcie 57 tego standardu zaleca skorzystanie z usług licencjonowanego aktuariusza:

W niniejszym standardzie zaleca się jednostkom (…) korzystanie z usług wykwalifikowanego aktuariusza w zakresie wyceny wszelkich istotnych zobowiązań z tytułu świadczeń po okresie zatrudnienia.”

Reasumując – Ustawa o rachunkowości, MSR 19, KSR 6 pośrednio lub bezpośrednio wskazują aktuariusza jako osobę uprawnioną do wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych.

Aktuariusz – kim jest?

Aktuariusz jest specjalistą w zakresie matematyki finansowej, ubezpieczeniowej, statystyki i rachunku prawdopodobieństwa. Jego uprawnienia reguluje szczegółowe rozporządzenie Ministra Finansów oraz Ustawa o działalności ubezpieczeniowej.

W Polsce rejestr aktuariuszy jest prowadzony przez Komisję Nadzoru Finansowego. Wpisanie na listę aktuariuszy wymaga zdania egzaminu przed komisją powołaną przez Ministra Finansów, posiadanie odpowiedniego stażu pracy w zakresie aktuariusza i pod nadzorem aktuariusza.

Egzamin aktuarialny jest bardzo trudny i obszerny, a jego zakres przedmiotowy określa punkt A Załącznika do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 kwietnia 2015 r.:

ZAKRES OBOWIĄZUJĄCYCH TEMATÓW EGZAMINU AKTUARIALNEGO

A. Zakres przedmiotowy

1. Matematyka finansowa

2. Prawdopodobieństwo i statystyka matematyczna

3. Ekonomia

4. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa w zakładzie ubezpieczeń

5. Modelowanie

6. Matematyka ubezpieczeń na życie

7. Matematyka ubezpieczeń majątkowych

8. Inwestycje i zarządzanie portfelem inwestycyjnym

9. Zarządzanie ryzykiem aktuarialnym i inne zastosowania aktuarialne

10. Prawo ubezpieczeniowe i prawo podatkowe

Wymagania stawiane przed aktuariuszem (egzaminy, staż i wiedza zawodowa) sprawiają, że posiada on rozległą niezbędną wiedzę oraz przygotowanie praktyczne w bardzo szerokim zakresie wycen ekonomicznych, w tym także do wycen rezerw na świadczenia pracownicze, dlatego standardy rachunkowości wskazują aktuariusza jako najlepiej przygotowanego merytorycznie i praktycznie do wyceny rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, nagrody jubileuszowe itp.

Raport aktuarialny z wyceny rezerw pracowniczych – co powinien zawierać?

Krajowy Standard Aktuarialny nr 1/2015 (KSA 1) „Wycena zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych” został uchwalony 25.03.2015 r. przez Walne Zebranie Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy (PSA). Cel dokumentu został opisany w punkcie 1 standardu:

„Niniejszy standard praktyki Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy (PSA), zwany dalej Krajowym standardem aktuarialnym nr 1/2015 („KSA 1”,„Standard”), określa reguły postępowania, jakie powinny być stosowane przy wycenie zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych dokonywanej przez aktuariusza na potrzeby sprawozdawczości finansowej zgodnie z Ustawą o rachunkowości i/lub Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej.

Standard zawiera zasady komunikacji z podmiotem, którego zobowiązania są wyceniane („Jednostką”), reguły metodyczne, obowiązkowe i opcjonalne elementy raportu z wyceny oraz wytyczne do tych elementów (…)

Celem Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy jest ustanowienie reguł pracy aktuariusza przy wycenie zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych w Polsce.”

Głównym celem Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy w Krajowym Standardzie Aktuarialnym było zebranie w jednym dokumencie przepisów z kilku różnych aktów prawnych odnoszących się do wyceny rezerw pracowniczych oraz wprowadzenie zaleceń z zakresu nauk aktuarialnych.

Wprowadzenie KSA 1 spowodowało ujednolicenie raportów aktuarialnych dotyczących rezerw pracowniczych oraz zwiększyło ich czytelności zarówno dla klienta, audytora, biegłego rewidenta, jak i przyszłego aktuariusza.

KSA 1 określa minimalne wymagania, które muszą być zawarte w raporcie aktuariusza z wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych. Określa on także i ujednolica zasady postępowania, jakie powinny być stosowane przez aktuariuszy będących członkami Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy podczas wykonywania zawodu aktuariusza.

Zgodnie z Pkt. 3 KSA 1 „Minimalne wymagania odnośnie raportu z wyceny zobowiązań na świadczenia pracownicze”, raport z wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych (wyceny rezerw na świadczenia emerytalne, rentowe, nagrody jubileuszowe itp.) powinien:

Raport powinien jednoznacznie określać przyjęte założenia, użytą metodologię oraz wyniki, tak by było możliwe odtworzenie wyliczeń oraz zweryfikowanie przedstawionych w raporcie założeń i wyników przez osobę o odpowiednich kwalifikacjach. Przyjęte założenia dla poszczególnych parametrów powinny być uzasadnione w raporcie.”

Wycena aktuarialna rezerw na świadczenia pracownicze - jaka rola aktuariusza?

Ze względu na stopień skomplikowania wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych oraz jej bardzo odległy termin zapadalności (aż do momentu przejścia pracownika na emeryturę, czyli nawet 40 lat, a dla takich świadczeń jak np. ZFŚS nawet 80 lat - aż do momentu zgonu pracownika, przy czym wystąpienie zgonu analizowane jest w okresie od bieżącego momentu aż to hipotetycznego wieku 100 lat), główną rolą aktuariusza jest odpowiednie skonstruowanie modelu aktuarialnego oraz przyjęcie odpowiednich założeń makro- i mikroekonomicznych. Bardzo istotne jest tu odpowiednie merytoryczne i praktyczne przygotowanie osoby dokonującej wyceny rezerw pracowniczych, dlatego standardy rachunkowości zalecają korzystanie z licencjonowanego aktuariusza lub biura aktuarialnego zatrudniającego licencjonowanych aktuariuszy.

Należy także pamiętać, że aby wycenić rezerwy pracownicze trzeba zbudować odpowiedni model aktuarialny, który sam w sobie jest skomplikowany i musi uwzględnić w całym okresie zapadalności wyceny prawdopodobieństwa zgonu, przejścia na rentę, wzrosty podstaw świadczeń itp. Są to elementy, z którymi osoba bez wiedzy i doświadczenia aktuariusza może mieć znaczne problemy. Wynika to z tego, że to właśnie w zawodzie aktuariusza – a nie np. biegłego rewidenta czy ekonomisty – używa się tak specyficznych, długoterminowych modeli z pograniczna ekonomii, aktuariatu i matematyki finansowej, które uwzględniają skomplikowane zjawiska demograficzne jak zgony, inwalidztwo, rotację pracownicze, przechodzenie na wcześniejszą emeryturę itp.

Oszacowanie rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe itp. wiąże się także z odpowiednim zastosowaniem wielu założeń makroekonomicznych, mikroekonomicznych i demograficznych oraz założeń dotyczących bezpośrednio spółki i branży, w której ona funkcjonuje, dlatego bardzo ważne jest tu wieloletnie doświadczenie i wiedza zawodowa.

Nieodpowiednie zastosowanie założeń aktuarialnych może skutkować przeszacowaniem lub niedoszacowaniem wysokości rezerw pracowniczych i to w sposób bardzo znaczny – np. zmiana stopy dyskonta lub wzrostu wynagrodzenia o 1% może spowodować zmianę wysokości rezerw pracowniczych nawet o 5-10% (wynika to głównie z długoterminowego horyzontu czasowego zapadalności rezerw – ogólnie czym dłuższy okres zapadalności rezerw pracowniczych, tym wyższy wpływ założeń na wynik końcowy).

Błędne wartości wyceny aktuarialnej rezerw na świadczenia pracownicze mogą być także wynikiem nieodpowiedniej interpretacji regulacji odnoszących się do wypłacanych przez jednostkę świadczeń pracowniczych. Aktuariusz, posiadając wiedzę oraz doświadczenie zawodowe, udzieli pomocy przy przygotowaniu danych niezbędnych do wyceny aktuarialnej oraz sprawdzi poprawność i spójność danych przygotowanych przez jednostkę.

Zgodnie z wytycznymi Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy i Krajowym Standardem Aktuarialnym, rezultatem wyceny rezerw na świadczenia pracownicze jest raport aktuarialny. Powinien on zostać podpisany przez licencjonowanego aktuariusza, zawierać jego imię, nazwisko oraz numer wpisu do rejestru aktuariuszy. Dokument pozbawiony powyższych składowych nie powinien zostać wykorzystany do celów sprawozdawczych czy zarządczych.

Podsumowując, ze względu na wytyczne standardów rachunkowości oraz stopień komplikacji wyceny rezerw pracowniczych, rola aktuariusza w wycenie rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe itp. jest kluczowa, a wycena dokonana przez osobę inną niż licencjonowany aktuariusz, może zostać podważona podczas badania sprawozdania finansowego.

Podsumowanie

  1. Ustawa o rachunkowości, MSR 19, KSR 6 i KSA 1 pośrednio lub bezpośrednio wskazują aktuariusza jako osobę uprawnioną do wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych takich jak rezerwy na odprawy emerytalne, rentowe, nagrody jubileuszowe itp.
  2. Polskie Stowarzyszenie Aktuariuszy w Krajowym Standardem Aktuarialnym nr 1 ustaliło reguły pracy aktuariusza przy wycenie rezerw z tytułu świadczeń pracowniczych w Polsce oraz zawartość raportu aktuariusza z wyceny rezerw.
  3. Ze względu na wytyczne standardów rachunkowości oraz stopień komplikacji wyceny rezerw pracowniczych, rola aktuariusza w wycenie rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe itp. jest kluczowa.
  4. Wycena rezerw pracowniczych dokonana przez osobę inną niż licencjonowany aktuariusz może zostać podważona podczas badania sprawozdania finansowego.

dr n. mat. Paweł Kawa, aktuariusz, nr licencji 0189, Halley.pl aktuariusze Sp. z o.o., www.halley.pl

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Pozwani przez PFR – jak program pomocy dla firm stał się przyczyną tysięcy pozwów? Sprawdź, jak się bronić

Ponad 16 tysięcy firm już otrzymało pozew z Polskiego Funduszu Rozwoju [i]. Kolejne są w drodze. Choć Tarcza Finansowa miała być tarczą – dla wielu stała się źródłem wieloletnich problemów prawnych.

Kawa z INFORLEX. Nowy plan wdrożenia KSeF

Spotkania odbywają się w formule „na żywo” o godzinie 9.00. Przy porannej kawie poruszamy najbardziej aktualne tematy, które stanowią także zasób kompleksowej bazy wiedzy INFORLEX. Rozmawiamy o podatkach, księgowości, rachunkowości, kadrach, płacach oraz HR. 15 maja br. tematem spotkania będzie nowy plan wdrożenia KSeF.

Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami w 2025 r. Jak i ile można zaoszczędzić na wpłatach do PFRON? Case study i obliczenia dla pracodawcy

Dlaczego 5 maja to ważna data w kontekście integracji i równości? Co powstrzymuje pracodawców przed zatrudnianiem osób z niepełnosprawnościami? Jakie są obowiązki pracodawcy wobec PFRON? Wyjaśniają eksperci z HRQ Ability Sp. z o.o. Sp. k. I pokazują na przykładzie ile może zaoszczędzić firma na zatrudnieniu osób z niepełnosprawnościami.

Koszty NKUP w księgach rachunkowych - klasyfikacja i księgowanie

– W praktyce rachunkowej i podatkowej przedsiębiorcy często napotykają na wydatki, które - mimo że wpływają na wynik finansowy jednostki - to jednak nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (tzw. NKUP) – zauważa Beata Tęgowska, ekspertka ds. księgowości i płac z Systim.pl i wyjaśnia jak je prawidłowo klasyfikować i księgować?

REKLAMA

Zmiany w podatku od spadków darowizn w 2025 r. Likwidacja obowiązku uzyskiwania zaświadczenia z urzędu skarbowego i określenie wartości nieodpłatnej renty [projekt]

W dniu 28 kwietnia 2025 r. w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano założenia nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ta nowelizacja ma dwa cele. Likwidację obowiązku uzyskiwania zaświadczenia naczelnika urzędu skarbowego potwierdzającego zwolnienie z podatku od spadków i darowizn

na celu ograniczenie formalności i zmniejszenie barier administracyjnych wynikających ze stosowania ustawy o podatku od spadków i darowizn, związanych z dokonywaniem obrotu majątkiem nabytym tytułem spadku lub inny nieodpłatny sposób objęty zakresem ustawy o podatku od spadków i darowizn, od osób z kręgu najbliższej rodziny, a także uproszczenie rozliczania podatku z tytułu nabycia nieodpłatnej renty.

Co zmieni unijne rozporządzenie w sprawie maszyn od 2027 roku. Nowe wymogi prawne cyberbezpieczeństwa przemysłu w UE

Szybko zachodząca cyfrowa transformacja, automatyzacja, integracja środowisk IT i OT oraz Przemysł 4.0 na nowo definiują krajobraz branży przemysłowej, przynosząc nowe wyzwania i możliwości. Odpowiedzią na ten fakt jest m.in. przygotowane przez Komisję Europejską Rozporządzenie 2023/1230 w sprawie maszyn. Firmy działające na terenie UE muszą dołożyć starań, aby sprostać nowym, wynikającym z tego dokumentu standardom przed 14 stycznia 2027 roku.

Skarbówka kontra przedsiębiorcy. Firmy odzyskują miliardy, walcząc z niesprawiedliwymi decyzjami

Tysiące polskich firm zostało oskarżonych o udział w karuzelach VAT - często niesłusznie. Ale coraz więcej z nich mówi "dość" i wygrywa w sądach. Tylko w ostatnich latach odzyskali aż 2,8 miliarda złotych! Sprawdź, dlaczego warto walczyć i jak nie dać się wciągnąć w urzędniczy absurd.

Krajowy System e-Faktur – czas na konkrety. Przygotowania nie powinny czekać. Firmy muszą dziś świadomie zarządzać dostępnością zasobów, priorytetami i ryzykiem "przeciążenia projektowego"

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) przeszło z etapu spekulacji do fazy przygotowań wymagających konkretnego działania. Ministerstwo Finansów ogłosiło nowy projekt ustawy, który wprowadza obowiązek korzystania z KSeF, a 25 kwietnia skończył się okres konsultacji publicznych. Dla wszystkich zainteresowanych oznacza to jedno: czas, w którym można było czekać na „ostateczny kształt przepisów”, dobiegł końca. Dziś wiemy już wystarczająco dużo, by prowadzić rzeczywiste przygotowania – bez odkładania na później. Ekspert komisji podatkowej BCC, radca prawny, doradca podatkowy Tomasz Groszyk o wdrożeniu Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF).

REKLAMA

Wdrożenie KSeF i JPK_CIT to nie lada wyzwanie dla firm w 2025 r. [KOMENTARZ EKSPERCKI]

Rok 2025 będzie się przełomowy dla większości działów finansowych polskich firm. Wynika to z obowiązków podatkowych nałożonych na przedsiębiorców w zakresie konieczności wdrożenia obligatoryjnego e-fakturowania (KSeF) oraz raportowania danych księgowo- podatkowych w formie nowej schemy JPK_CIT.

Sprzedałeś 30 rzeczy w sieci przez rok? Twoje dane ma już urząd skarbowy. Co z nimi zrobi? MF i KAS walczą z szarą strefą w handlu internetowym i unikaniem płacenia podatków

Ministerstwo Finansów (MF) i Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) wdrożyły unijną dyrektywę (DAC7), która nakłada na operatorów platform handlu internetowego obowiązki sprawozdawcze. Dyrektywa jest kolejnym elementem uszczelnienia systemów podatkowych państw członkowskich UE. Dyrektywa nie wprowadza nowych podatków. Do 31 stycznia 2025 r. operatorzy platform mieli obowiązek składać raporty do Szefa KAS za lata 2023 i 2024. 82 operatorów platform przekazało za ten okres informacje o ponad 177 tys. unikalnych osobach fizycznych oraz ponad 115 tys. unikalnych podmiotach.

REKLAMA