REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Aktuariusz, wycena aktuarialna i raport aktuarialny - rola aktuariusza przy wycenie rezerw pracowniczych wg UoR, MSR 19 i KSR 6

dr n. mat. Paweł Kawa
aktuariusz, ekspert ds. wyceny rezerw na świadczenia pracownicze i programów menedżerskich (opcyjnych)
Halley.pl aktuariusze Sp. z o.o.
Halley.pl to innowacyjna firma, która od niemal 20 lat specjalizuje się w wycenach i analizach skomplikowanych instrumentów finansowych (m.in. opcji na akcje i inne aktywa), wdrażaniu i wycenie akcyjnych programów motywacyjnych oraz wycenie rezerw aktuarialnych (pracowniczych).
Wycena aktuarialna rezerw na świadczenia pracownicze - aktuariusz i jego rola
Wycena aktuarialna rezerw na świadczenia pracownicze - aktuariusz i jego rola
www.shutterstock.com

REKLAMA

REKLAMA

Wycena aktuarialna rezerw na świadczenia pracownicze - aktuariusz i jego rola (wycena aktuarialna rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, nagrody jubileuszowe itp.).

Wstęp

Ustawa o rachunkowości nakazuje wycenę aktuarialną rezerw pracowniczych (rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe itp.) bezpośrednio w art. 39 ust. 2 pkt 2:

REKLAMA

Autopromocja

„Jednostki dokonują biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów (…) wynikających (…) z przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych (…)”.

Także załączniki 1, 2, 3 i 5 Ustawy o rachunkowości nakazują w sprawozdaniu finansowym wykazywanie „rezerw na świadczenia emerytalne i podobne”.

Ustawa o rachunkowości nie mówi wprost kto powinien dokonywać wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych, ale jednocześnie w zakresie sposobu wyceny rezerw pracowniczych odsyła w Art. 10.3 do KSA 6 i MSR 19 (Krajowego Standardu Rachunkowości nr 6 i Międzynarodowego Standardu Rachunkowości nr 19):

W sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy, przyjmując zasady (politykę) rachunkowości, jednostki mogą stosować krajowe standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości. W przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego (…) mogą stosować MSR.”

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Także standard KSR 6 w punkcie 4.7 odsyła wprost do MSR 19”

Jednostka przy wycenie świadczeń emerytalnych i podobnych stosuje postanowienia MSR 19 „Świadczenia pracownicze”, z tym, że zyski i straty wynikające z aktuarialnego przeszacowania są odnoszone zawsze do rachunku zysków i strat w pozycji pozostałych przychodów lub pozostałych kosztów operacyjnych.”

Natomiast MSR 19 w punkcie 57 tego standardu zaleca skorzystanie z usług licencjonowanego aktuariusza:

W niniejszym standardzie zaleca się jednostkom (…) korzystanie z usług wykwalifikowanego aktuariusza w zakresie wyceny wszelkich istotnych zobowiązań z tytułu świadczeń po okresie zatrudnienia.”

Reasumując – Ustawa o rachunkowości, MSR 19, KSR 6 pośrednio lub bezpośrednio wskazują aktuariusza jako osobę uprawnioną do wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych.

Aktuariusz – kim jest?

Aktuariusz jest specjalistą w zakresie matematyki finansowej, ubezpieczeniowej, statystyki i rachunku prawdopodobieństwa. Jego uprawnienia reguluje szczegółowe rozporządzenie Ministra Finansów oraz Ustawa o działalności ubezpieczeniowej.

W Polsce rejestr aktuariuszy jest prowadzony przez Komisję Nadzoru Finansowego. Wpisanie na listę aktuariuszy wymaga zdania egzaminu przed komisją powołaną przez Ministra Finansów, posiadanie odpowiedniego stażu pracy w zakresie aktuariusza i pod nadzorem aktuariusza.

Egzamin aktuarialny jest bardzo trudny i obszerny, a jego zakres przedmiotowy określa punkt A Załącznika do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 kwietnia 2015 r.:

ZAKRES OBOWIĄZUJĄCYCH TEMATÓW EGZAMINU AKTUARIALNEGO

A. Zakres przedmiotowy

1. Matematyka finansowa

2. Prawdopodobieństwo i statystyka matematyczna

3. Ekonomia

4. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa w zakładzie ubezpieczeń

5. Modelowanie

6. Matematyka ubezpieczeń na życie

7. Matematyka ubezpieczeń majątkowych

8. Inwestycje i zarządzanie portfelem inwestycyjnym

9. Zarządzanie ryzykiem aktuarialnym i inne zastosowania aktuarialne

10. Prawo ubezpieczeniowe i prawo podatkowe

Wymagania stawiane przed aktuariuszem (egzaminy, staż i wiedza zawodowa) sprawiają, że posiada on rozległą niezbędną wiedzę oraz przygotowanie praktyczne w bardzo szerokim zakresie wycen ekonomicznych, w tym także do wycen rezerw na świadczenia pracownicze, dlatego standardy rachunkowości wskazują aktuariusza jako najlepiej przygotowanego merytorycznie i praktycznie do wyceny rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, nagrody jubileuszowe itp.

Raport aktuarialny z wyceny rezerw pracowniczych – co powinien zawierać?

Krajowy Standard Aktuarialny nr 1/2015 (KSA 1) „Wycena zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych” został uchwalony 25.03.2015 r. przez Walne Zebranie Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy (PSA). Cel dokumentu został opisany w punkcie 1 standardu:

„Niniejszy standard praktyki Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy (PSA), zwany dalej Krajowym standardem aktuarialnym nr 1/2015 („KSA 1”,„Standard”), określa reguły postępowania, jakie powinny być stosowane przy wycenie zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych dokonywanej przez aktuariusza na potrzeby sprawozdawczości finansowej zgodnie z Ustawą o rachunkowości i/lub Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej.

Standard zawiera zasady komunikacji z podmiotem, którego zobowiązania są wyceniane („Jednostką”), reguły metodyczne, obowiązkowe i opcjonalne elementy raportu z wyceny oraz wytyczne do tych elementów (…)

Celem Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy jest ustanowienie reguł pracy aktuariusza przy wycenie zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych w Polsce.”

Głównym celem Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy w Krajowym Standardzie Aktuarialnym było zebranie w jednym dokumencie przepisów z kilku różnych aktów prawnych odnoszących się do wyceny rezerw pracowniczych oraz wprowadzenie zaleceń z zakresu nauk aktuarialnych.

Wprowadzenie KSA 1 spowodowało ujednolicenie raportów aktuarialnych dotyczących rezerw pracowniczych oraz zwiększyło ich czytelności zarówno dla klienta, audytora, biegłego rewidenta, jak i przyszłego aktuariusza.

REKLAMA

KSA 1 określa minimalne wymagania, które muszą być zawarte w raporcie aktuariusza z wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych. Określa on także i ujednolica zasady postępowania, jakie powinny być stosowane przez aktuariuszy będących członkami Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy podczas wykonywania zawodu aktuariusza.

Zgodnie z Pkt. 3 KSA 1 „Minimalne wymagania odnośnie raportu z wyceny zobowiązań na świadczenia pracownicze”, raport z wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych (wyceny rezerw na świadczenia emerytalne, rentowe, nagrody jubileuszowe itp.) powinien:

Raport powinien jednoznacznie określać przyjęte założenia, użytą metodologię oraz wyniki, tak by było możliwe odtworzenie wyliczeń oraz zweryfikowanie przedstawionych w raporcie założeń i wyników przez osobę o odpowiednich kwalifikacjach. Przyjęte założenia dla poszczególnych parametrów powinny być uzasadnione w raporcie.”

Wycena aktuarialna rezerw na świadczenia pracownicze - jaka rola aktuariusza?

Ze względu na stopień skomplikowania wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych oraz jej bardzo odległy termin zapadalności (aż do momentu przejścia pracownika na emeryturę, czyli nawet 40 lat, a dla takich świadczeń jak np. ZFŚS nawet 80 lat - aż do momentu zgonu pracownika, przy czym wystąpienie zgonu analizowane jest w okresie od bieżącego momentu aż to hipotetycznego wieku 100 lat), główną rolą aktuariusza jest odpowiednie skonstruowanie modelu aktuarialnego oraz przyjęcie odpowiednich założeń makro- i mikroekonomicznych. Bardzo istotne jest tu odpowiednie merytoryczne i praktyczne przygotowanie osoby dokonującej wyceny rezerw pracowniczych, dlatego standardy rachunkowości zalecają korzystanie z licencjonowanego aktuariusza lub biura aktuarialnego zatrudniającego licencjonowanych aktuariuszy.

Należy także pamiętać, że aby wycenić rezerwy pracownicze trzeba zbudować odpowiedni model aktuarialny, który sam w sobie jest skomplikowany i musi uwzględnić w całym okresie zapadalności wyceny prawdopodobieństwa zgonu, przejścia na rentę, wzrosty podstaw świadczeń itp. Są to elementy, z którymi osoba bez wiedzy i doświadczenia aktuariusza może mieć znaczne problemy. Wynika to z tego, że to właśnie w zawodzie aktuariusza – a nie np. biegłego rewidenta czy ekonomisty – używa się tak specyficznych, długoterminowych modeli z pograniczna ekonomii, aktuariatu i matematyki finansowej, które uwzględniają skomplikowane zjawiska demograficzne jak zgony, inwalidztwo, rotację pracownicze, przechodzenie na wcześniejszą emeryturę itp.

Oszacowanie rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe itp. wiąże się także z odpowiednim zastosowaniem wielu założeń makroekonomicznych, mikroekonomicznych i demograficznych oraz założeń dotyczących bezpośrednio spółki i branży, w której ona funkcjonuje, dlatego bardzo ważne jest tu wieloletnie doświadczenie i wiedza zawodowa.

Nieodpowiednie zastosowanie założeń aktuarialnych może skutkować przeszacowaniem lub niedoszacowaniem wysokości rezerw pracowniczych i to w sposób bardzo znaczny – np. zmiana stopy dyskonta lub wzrostu wynagrodzenia o 1% może spowodować zmianę wysokości rezerw pracowniczych nawet o 5-10% (wynika to głównie z długoterminowego horyzontu czasowego zapadalności rezerw – ogólnie czym dłuższy okres zapadalności rezerw pracowniczych, tym wyższy wpływ założeń na wynik końcowy).

Błędne wartości wyceny aktuarialnej rezerw na świadczenia pracownicze mogą być także wynikiem nieodpowiedniej interpretacji regulacji odnoszących się do wypłacanych przez jednostkę świadczeń pracowniczych. Aktuariusz, posiadając wiedzę oraz doświadczenie zawodowe, udzieli pomocy przy przygotowaniu danych niezbędnych do wyceny aktuarialnej oraz sprawdzi poprawność i spójność danych przygotowanych przez jednostkę.

Zgodnie z wytycznymi Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy i Krajowym Standardem Aktuarialnym, rezultatem wyceny rezerw na świadczenia pracownicze jest raport aktuarialny. Powinien on zostać podpisany przez licencjonowanego aktuariusza, zawierać jego imię, nazwisko oraz numer wpisu do rejestru aktuariuszy. Dokument pozbawiony powyższych składowych nie powinien zostać wykorzystany do celów sprawozdawczych czy zarządczych.

Podsumowując, ze względu na wytyczne standardów rachunkowości oraz stopień komplikacji wyceny rezerw pracowniczych, rola aktuariusza w wycenie rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe itp. jest kluczowa, a wycena dokonana przez osobę inną niż licencjonowany aktuariusz, może zostać podważona podczas badania sprawozdania finansowego.

Podsumowanie

  1. Ustawa o rachunkowości, MSR 19, KSR 6 i KSA 1 pośrednio lub bezpośrednio wskazują aktuariusza jako osobę uprawnioną do wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych takich jak rezerwy na odprawy emerytalne, rentowe, nagrody jubileuszowe itp.
  2. Polskie Stowarzyszenie Aktuariuszy w Krajowym Standardem Aktuarialnym nr 1 ustaliło reguły pracy aktuariusza przy wycenie rezerw z tytułu świadczeń pracowniczych w Polsce oraz zawartość raportu aktuariusza z wyceny rezerw.
  3. Ze względu na wytyczne standardów rachunkowości oraz stopień komplikacji wyceny rezerw pracowniczych, rola aktuariusza w wycenie rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe itp. jest kluczowa.
  4. Wycena rezerw pracowniczych dokonana przez osobę inną niż licencjonowany aktuariusz może zostać podważona podczas badania sprawozdania finansowego.

dr n. mat. Paweł Kawa, aktuariusz, nr licencji 0189, Halley.pl aktuariusze Sp. z o.o., www.halley.pl

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Podatek PIT - część 2
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/9
Są kosztem uzyskania przychodu:
koszty reprezentacji, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych
udzielone pożyczki, w tym stracone pożyczki
wydatki na wystrój wnętrza biurowego nie będące wydatkami reprezentacyjnymi
wpłaty dokonywane do pracowniczych planów kapitałowych, o których mowa w ustawie o pracowniczych planach kapitałowych – od nagród i premii wypłaconych z dochodu po opodatkowaniu podatkiem dochodowym
Następne
Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Podatek PIT - część 3
Zapraszamy do rozwiązania quizu o podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). Jest to trzeci quiz dotyczący tej problematyki, który zawiera dziesięć pytań a tylko jedna odpowiedź jest właściwa.
Podatek PIT - część 2
Oto quiz w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). Jest to drugi quiz dotyczący tej problematyki. Składa się z dziewięciu pytań i tylko jedna odpowiedź jest poprawna.
Wakacje składkowe dla przedsiębiorców – czy warto korzystać. Wnioski w 2024 r. tylko do końca listopada by uzyskać zwolnienie ze składek w grudniu

Coraz więcej przedsiębiorców poszukuje elastycznych rozwiązań, które pozwolą im na optymalizację kosztów prowadzenia działalności. Jednym z takich narzędzi są tzw. wakacje składkowe – możliwość zwolnienia z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne do ZUS w jednym wybranym miesiącu w roku. W 2024 roku wnioski można składać w listopadzie, by móc skorzystać z tego zwolnienia w grudniu br. To przede wszystkim pierwsza tego typu pomoc dla mikroprzedsiębiorców, których finansowo dotknęły skutki reformy zwanej „Polskim Ładem”. Katarzyna Siwiec, radca prawny i doradca podatkowy komentuje zalety i wady związane z tym rozwiązaniem.

Obowiązkowy KSeF 2.0. Struktury logiczne FA(3) i FA_RR(1), załączniki do faktur, tryb offline, faktury konsumenckie i z kas fiskalnych. Co proponuje MF?

Ministerstwo Finansów rozpoczęło ostateczne konsultacje projektu rozwiązań prawnych (ustawy) i biznesowych w zakresie wdrożenia obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Przedstawione rozwiązania uwzględniają propozycje zgłaszane w toku dotychczasowych konsultacji, w tym specyfikę Jednostek Samorządu Terytorialnego (JST). Przedmiotem ustaleń są także struktury logiczne FA(3) i FA_RR(1) oraz koncepcja funkcjonowania załącznika do e-faktury w KSeF. Uwagi do projektu ustawy można zgłaszać do MF do 19 listopada, a rozwiązań biznesowych do 22 listopada 2024 r.

REKLAMA

Kwota wolna od podatku w 2025 r.: Już wszytko jasne w jakiej wysokości i kto skorzysta?

To już pewne, kwota wolna od podatku w 2025 roku nie ulegnie zmianie. Pozostanie więc na dotychczasowym poziomie, czyli 30 tys. zł. Zapowiadana jest jednak wciąż kwota wolna na poziomie 60 tys. zł, ale to raczej odległa perspektywa.

KSeF od 2026 r. Firmy będą mogły wystawiać faktury dla konsumentów przez KSeF. Ministerstwo Finansów pokazało projekt ustawy

Firmy będą mogły wystawiać faktury dla konsumentów poprzez Krajowy System e-Faktur – wynika z projektu ustawy, który 5 listopada 2024 r. został opublikowany na stronach RCL. Firmy dostaną także dodatkowe okresy przejściowe na dostosowanie się do nowych rozwiązań.

Sprawdzamy stawki ryczałtu: Jaki podatek zapłaci manager na kontrakcie B2B?

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest dla wielu przedsiębiorców korzystną formą rozliczeń, zwłaszcza przy niskich kosztach działalności. Stawki tego podatku wahają się od 2 proc. do 17 proc., co może znacząco wpływać na wysokość należności wobec fiskusa. Jaką stawkę ryczałtu powinien wybrać manager zatrudniony na kontrakcie B2B w firmie technologicznej?

Przelewy bankowe 11 listopada. Kiedy dojdzie przelew wysłany w piątek po 16:00?

Przed nami kolejny dzień wolny od pracy. Święto 11 listopada przypada w tym roku w poniedziałek. Co z przelewami bankowymi wysłanymi tego dnia? Kiedy najlepiej wysłać przelew, aby dotarł na czas? Czy będą działać płatności natychmiastowe? Warto terminowe płatności zaplanować z wyprzedzeniem. 

REKLAMA

Wyższa akcyza na alkohol w 2025 r. Spadnie spożycie alkoholu, czy wzrośnie szara strefa?

W 2025 r. wzrośnie stawka akcyzy na wysokoprocentowy alkohol. Oczywiste jest, że spowoduje to wzrost cen alkoholu w sklepach. Fakt wysokiej stawki na alkohol w Polsce może oznaczać dwa scenariusze: spadek spożycia alkoholu lub ożywienie szarej strefy. Spadek spożycia będzie aspektem pozytywnym, natomiast wzrost szarej strefy już nie.

Sprzedaż internetowa: kiedy opłata za przesyłkę jest przychodem sprzedawcy? Kiedy warto uniknąć ujęcia kosztu dostawy jako przychodu sprzedającego oraz podstawy opodatkowania VAT?

Sprzedaż internetowa pociąga za sobą najczęściej wysyłkę towaru za pośrednictwem podmiotu trzeciego świadczącego usługi kurierskie. Jeśli nabywca korzysta z opcji darmowej dostawy, to wówczas sprzedający nie otrzymuje od niego dodatkowych środków tytułem kosztów wysyłki i nie powstaje zagadnienie odpowiedniego zaliczenia podatkowego takiej kwoty. Gdy jednak dostawa jest dodatkowo płatna dla kupującego, sprzedawca staje przed pytaniem, czy po jego stronie powstanie dodatkowy przychód w związku z powiększeniem należności kupującego o koszt przesyłki, a także, czy kwota ta stanowi podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

REKLAMA