Jeśli podatnik z uwagi na złą sytuację materialną sprzeda odziedziczone mieszkanie, może zachować zwolnienie w podatku od spadków i darowizn.
Problemem dla wielu podatników staje się zapłacenie podatku, kiedy dostają w ramach darowizny lub spadku mieszkanie. Z uwagi na wartość mieszkania obdarowanego czy spadkobiercę nie zawsze stać na zapłatę fiskusowi dużej kwoty. Nie wszyscy wiedzą jednak, że w przypadku mieszkań czy domów mogą skorzystać ze zwolnienia. Z podstawy opodatkowania wyłączona jest wartość domu czy mieszkania nieprzekraczająca 110 mkw. Prawdziwe problemy zaczynają się jednak dopiero wtedy, gdy np. mieszkanie jest położone w Krakowie, a podatnik mieszka na stałe w Warszawie. Co wtedy zrobić? Co prawda mieszkanie można sprzedać, a pieniądze przeznaczyć na zakup innego lokum, ale trzeba udowodnić, że było to niezbędne ze względu na konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania. Wskazówek, co to w praktyce oznacza, można poszukać w orzecznictwie.
Zmiana mieszkania...
W jednym z orzeczeń sąd administracyjny wyjaśnił, że z koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych mamy do czynienia wtedy, gdy wymagają one poprawy. Uzasadnieniem zbycia lokalu będzie więc konieczność ulokowania uzyskanych w ten sposób środków w inwestycję mającą na celu poprawę warunków mieszkaniowych, a dochowanie tego przeznaczenia należy rozumieć jako warunek zachowania ulgi (wyrok WSA w Warszawie z 9 lutego 2005 r., sygn. akt III SA/Wa 932/04, niepublikowany). Jak zauważył skład orzekający, określony w ustawie wyjątek wiąże się z charakterem przewidzianej ulgi. Przesłanką do jej zachowania jest cel, w związku z którym następuje zbycie nabytego w drodze spadku lub darowizny lokalu. W innym wyroku sąd zauważył, że ustawodawca nie określił przyczyn, uzasadniających konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania spadkobiercy lub obdarowanego. Z kręgu tych przyczyn, nie można zatem wykluczyć trudnej sytuacji materialnej. Nie wydaje się także zasadne, aby tylko z powodu uzyskania ulgi podatkowej osoby te miały zamieszkiwać w lokalach, na których utrzymanie nie stać ich ze względów finansowych – podkreślił sąd. W jego ocenie trudne warunki materialne podatnika uzasadniają konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania (wyrok NSA z 26 listopada 1998 r., sygn. akt III SA 1587/97, opublikowany w onSA z 2000 r. nr 1, poz. 17).
...i szybki wydatek
Drugim niezbędnym warun-kiem zachowania prawa do zwolnienia jest wydatkowanie pieniędzy ze sprzedaży w odpowiednim czasie. Zgodnie z przepisami nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu powinno nastąpić nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia. Ta kwestia rodzi także wiele sporów z organami podatkowymi. W ocenie jednego ze składów orzekających ustawodawca, określając 6-miesięczny nieprzekraczalny termin na wydatkowanie pieniędzy uzyskanych z tytułu zbycia lokalu na określony cel, dał tym samym organom podatkowym prawo do weryfikacji podejmowanych decyzji o umorzeniu postępowania podatkowego. Prawo to przysługuje w stosunku do tych podatników, którzy uzyskane środki przeznaczyli na inne cele, np. konsumpcję. Ponadto w ocenie sądu, określając 6-miesięczny termin, ustawodawca wyraził wolę niezwłocznego wydatkowania kwot uzyskanych ze zbycia lokalu na inwestycję budowlaną (wyrok WSA w Warszawie z 19 maja 2004 r., sygn. akt III SA 3242/02, niepublikowany). Interesujące stanowisko zajął sąd w kolejnej sprawie. Uznał, że nabycie innego lokalu lub też samo uzyskanie pozwolenia na jego budowę może nastąpić wcześniej niż sam fakt zbycia odziedziczonego lokalu.
...tuż przed zbyciem
Nie wykluczył tego sam ustawodawca, gdyż określony w przepisach termin wskazuje jednoznacznie na termin końcowy nabycia innego lokalu lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę. W ocenie sądu, gdyby zamiarem ustawodawcy było określenie terminu początkowego liczonego od daty zbycia, ustawodawca redagując omawiany przepis opuściłby zwrot „nie później niż” (wyrok WSA w Warszawie z 1 października 2004 r., sygn. akt III SA 2088/03, niepublikowany). Podobne stanowisko zajął skład orzekający w wyroku 4 marca 2004 r. (wyrok WSA w Warszawie, sygn. akt III SA 1608/02, niepublikowany). Sąd podkreślił, że ustawodawca dla zachowania ulgi wymaga jedynie, by nabycie nowego lokalu, budynku lub uzyskanie pozwolenia na budowę nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia. Oznacza to spełnienie warunku także wtedy, gdy nabycie nowego lokalu nastąpiło jeszcze przed datą zbycia nabytego w drodze darowizny lokalu.
