Nowe opłaty od napojów słodzonych, "energetyków", "małpek" i reklamy suplementów od kwietnia 2020 r.

Jak czytamy w uzasadnieniu omawianego projektu "Zasadniczym celem projektu ustawy jest wykorzystanie polityki fiskalnej jako narzędzia służącego promocji prozdrowotnych wyborów konsumentów."

Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów zakłada nałożenie dodatkowej opłaty na:

1. napoje z dodatkiem monosacharydów, disacharydów, oligosacharydów, środków spożywczych zawierających te substancje oraz substancje słodzące, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności (Dz. U. L 354 z 31.12.2008, s. 16 z późn. zm.), kofeiny, guarany lub tauryny;
2. napoje alkoholowe w opakowaniach o małej objętości (do 300 ml);
3. reklamę suplementów diety.

Polecamy: Jak przygotować się do zmian w 2020 r.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Polecamy: INFORLEX Biznes

Opłata od napojów słodzonych i energetycznych

Opłata od "środków spożywczych", tj. napojów z dodatkiem substancji o właściwościach słodzących oraz aktywnych w produkcie gotowym do spożycia zostanie określona w znowelizowanej ustawie z 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (nowe art. 12a-12i).

Zgodnie z tym przepisami opłacie podlega produkcja, import lub dokonanie wewnątrzwspólnotowego nabycia w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, napojów z dodatkiem substancji o właściwościach słodzących lub aktywnych.

Napojem podlegającym opłacie jest napój oferowany konsumentowi w postaci gotowej do spożycia, w którego składzie znajduje się co najmniej jedna z następujących substancji (z wyłączeniem substancji występujących w nich naturalnie): monosacharydy, disacharydy, oligosacharydy, środki spożywcze zawierające te substancje oraz substancje słodzące, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności (Dz. U. L 354 z 31.12.2008, s. 16 z późn. zm.), kofeina, tauryna oraz guarana.

Opłacie nie będą podlegać napoje:
1) spełniające kryteria żywności specjalnego przeznaczenia medycznego, o której mowa w Rozporządzeniu Komisji (UE) 2016/128 z dnia 25 września 2015 r. uzupełniającym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 w odniesieniu do szczegółowych wymogów dotyczących składu żywności specjalnego przeznaczenia medycznego oraz informacji na jej temat;
2) objęte podatkiem akcyzowym;
3) przeznaczone na eksport lub dostawę wewnątrzwspólnotową;
4) importowane przez osoby fizyczne pod warunkiem, że:
a) charakter lub ilość importowanych napojów nie wskazuje na import w celach handlowych,
b) import tych napojów ma charakter okazjonalny,
c) napoje te są przeznaczone wyłącznie na własny użytek podróżnego lub jego rodziny lub są przeznaczone na prezenty.

Opłacie nie będą podlegać np. syropy, które nie są napojem oraz soki skoncentrowane. Soki zagęszczone (skoncentrowane) otrzymuje się przez odparowanie większości wody z soku owocowego lub warzywnego. Sam proces zagęszczenia ma na celu utrwalenie produktu. Do zagęszczonych soków nie wolno niczego dodawać, zatem soki pitne są w pełni naturalnym produktem.

Wysokość opłaty wynosić ma:
1) 0,70 zł w przypadku dodatku jednej substancji o właściwościach słodzących albo 0,80 zł w przypadku dodatku więcej niż jednej substancji o właściwościach słodzących,
2) 0,20 zł przypadku dodatku co najmniej jednej substancji o właściwościach aktywnych
– w przeliczeniu na każdy litr napoju.

Obowiązek zapłaty opłaty powstaje z dniem wykonania czynności podlegających opłacie, a w przypadku importu z dniem powstania długu celnego. Obowiązek zapłaty opłaty ciąży odpowiednio na osobie fizycznej, osobie prawnej oraz jednostce organizacyjnej nieposiadających osobowości prawnej, będącej: producentem, importerem lub podmiotem dokonującym wewnątrzwspólnotowego nabycia w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług.

Podmioty, na których ciążyć będzie obowiązek zapłaty tej opłaty będą miały obowiązek składać informację o opłacie odpowiednio właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego albo naczelnikowi urzędu celno-skarbowego oraz  obliczać i wpłacać opłatę (na wyodrębniony rachunek bankowy właściwego urzędu skarbowego) w terminie:
1) do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy informacja - w przypadku producentów i podmiotów dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia, 
2) określonym dla należności celnych - w przypadku importerów.

Organami właściwymi w sprawie opłaty są naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celno-skarbowego oraz dyrektor izby administracji skarbowej. W przypadku braku możliwości ustalenia właściwości podmiotu właściwym w sprawie opłaty jest Naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście

Wpływy z tytułu opłaty od napojów będą przekazywane w wysokości 98% do Narodowego Funduszu Zdrowia na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej, w wysokości 2% do w części pozostającej w dyspozycji ministra właściwego do spraw finansów publicznych i są przeznaczone na koszty egzekucji należności z tytułu tych opłat i obsługę administracyjną ich pozyskiwania.

Opłata od "małpek"

Opłata od napojów alkoholowych sprzedawanych w opakowaniach o małej objętości (do 300 ml) zostanie określona w znowelizowanej ustawie z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2277). Opłatę tę będą płacić (w wysokości 1 zł za każde sprzedany napój alkoholowy w takim małym opakowaniu) przedsiębiorcy posiadający zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży, tj. "na wynos". Opłatę też będą wnosić do organu wydającego zezwolenie na sprzedaż alkoholu, tj. do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Przedsiębiorcy prowadzący sprzedaż alkoholu "na wynos" na podstawie danych wynikających z faktur wystawianych przez przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na obrót hurtowy, będą obowiązani do:
1) złożenia informacji właściwemu organowi zezwalającemu o łącznej liczbie opakowań napojów alkoholowych sprzedawanych w opakowaniach o małej objętości (do 300 ml), dostarczonych do punktów sprzedaży objętych zezwoleniem na terenie danej gminy w danym kwartale,
2) wniesienia na rachunek gminy właściwej ze względu na położenie punktów sprzedaży objętych zezwoleniem opłaty, do końca miesiąca następującego po zakończenia kwartału kalendarzowego.

Opłata od napojów alkoholowych sprzedawanych w opakowaniach o małej objętości (do 300 ml) stanowić ma w 50% dochód gminy, a w 50% stanowić będzie przychód Narodowego Funduszu Zdrowia.

Opłata od reklamy suplementów diety

Opłata ta zostanie uregulowana w znowelizowanej ustawie z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Zgodnie z projektowanym art. 27b. ust. 1 tej ustawy podmiot uczestniczący w świadczeniu usługi będącej reklamą suplementu diety wnosi na rachunek właściwego urzędu skarbowego opłatę w wysokości 10% podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług wynikającej z tej usługi.

Podmiotem uczestniczącym w świadczeniu usługi będącej reklamą suplementu diety jest podmiot, który:
1) nabywa audycje i materiały do audycji reklamy suplementu diety lub ich opracowanie;
2) produkuje lub koprodukuje audycje i materiały do audycji reklamy suplementu diety lub ich opracowanie, jeżeli są one przeznaczone na potrzeby tego podmiotu lub innego podmiotu świadczącego audiowizualne usługi medialne lub radiowe usługi medialne, lub podmiotu zajmującego się zakupem czasu antenowego.

Podmioty te będą miały też obowiązek sporządzania zbiorczej informacji miesięcznej  dotyczącej tej opłaty i przekazywania jej do urzędu skarbowego w terminie do 20. dnia miesiąca następującego bezpośrednio po miesiącu, w którym powstał obowiązek wystawienia faktury, zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług, na wynagrodzenie lub jego część. Samą opłatę trzeba będzie uiszczać najpóźniej w ostatnim dniu miesiąca, w którym powstał obowiązek złożenia zbiorczej informacji miesięcznej.

Organami właściwymi w sprawie opłaty od reklamy suplementów diety są naczelnik urzędu skarbowego i dyrektor izby administracji skarbowej właściwi w sprawie podatku od towarów i usług w zakresie usługi reklamowej.

Środki z tej opłaty będą przekazane do Narodowego Funduszu Zdrowia w celu finansowania świadczeń opieki zdrowotnej.

Projekt (z 20 grudnia 2019 r.) ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów

---

Przyczyny wprowadzania opłat

W uzasadnieniu omawianego projektu Minister Zdrowia obszernie omówił udział napojów słodzących i energetycznych we współczesnej diecie i ich wpływ na nasze zdrowie. Wskazuje m.in. na zjawisko rozpowszechnienia nadwagi i otyłości w społeczeństwie, który dotyka także dzieci i młodzieży. Zjawisko to przyczynia się do wzrostu wielu chorób przewlekłych (w tym sercowo-naczyniowych, niektórych nowotworów, cukrzycy typu 2) a także przedwczesnej umieralności. Ma to swoją przyczynę m.in. w popularności napojów słodzonych, a także napojów energetyzujących. Z badań przeprowadzonych przez American Academy of Pediatrics wynika, że spożycie napojów słodzonych wzrosło na przestrzeni 30 lat o 300%, a opakowania, w których są one sprzedawane zwiększyły swoją objętość 3-krotnie. Od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej konsumpcja cukru w przeliczeniu na mieszkańca zwiększyła się o 16  rocznie (dane z 2014 r.).

Zdaniem autorów projektu rozszerzenie realizacji strategii poprawy żywienia o działania fiskalne przyczyni się do kształtowania zachowań prozdrowotnych, dokonywania właściwych wyborów żywieniowych i kreowania środowiska promującego zdrowy styl życia. W uzasadnieniu wskazane są skuteczne przypadki wprowadzenia "podatku od cukru" (i od innej "niezdrowej" żywności) w innych państwach UE (Dania, Węgry, Francja, Portugalia, Irlandia, Wielka Brytania, Finlandia, Norwegia, Estonia) a także poza Europą (Meksyk). W 2010 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization) opublikowała pierwszy przegląd systematyczny określający wpływ polityki fiskalnej na sposób żywienia, stan odżywienia oraz rozwój chorób przewlekłych.Stwierdzono, że podatki i subsydia mają wysoki potencjał w kształtowaniu zdrowych i racjonalnych wyborów żywieniowych społeczeństwa. WHO rekomenduje stosowanie odpowiedniej polityki fiskalnej, która wpływa na trendy żywieniowe w społeczeństwie, a tym samym przyczynia się do poprawy zdrowia populacji w krajach rozwiniętych. Działania te mają szczególne znaczenie w zapobieganiu problemu nadwagi i otyłości, zwłaszcza wśród osób młodych oraz o niskich dochodach.

Ponadto Minister Zdrowia wskazał, że liczne badania prowadzone na świecie, ale również w kraju wskazują, że suplementacja diety jest zjawiskiem coraz bardziej powszechnym w wielu populacjach, a rynek suplementów diety należy do jednych z najbardziej dynamicznie rozwijających się rynków produktów spożywczych. Regularne stosowanie suplementów w Polsce i Europie szacuje się średnio na około 20% populacji. Jeszcze do niedawna tego rodzaju preparaty były traktowane jako chwilowa moda, obecnie natomiast są ważnym elementem życia wielu osób. Suplementy diety cieszą się coraz większym zainteresowaniem i są stosowane przez osoby praktycznie w każdym wieku. Jednocześnie wiedza Polaków na temat suplementów diety oraz świadomość istotnych różnic między lekami bez recepty (OTC) a suplementami diety jest na niskim poziomie. Minister Zdrowia sugeruje, że aby zapobiec działaniom niepożądanym warto decyzję o zastosowaniu suplementów diety poprzedzić analizą stanu odżywienia organizmu oraz analizą sposobu żywienia. Ważne jest również określenie powodu niedoborów tych składników, aby zwalczyć przyczynę, a nie skutek. Świadoma decyzja o podjęciu suplementacji powinna być poprzedzona badaniami najlepiej biochemicznymi oraz oceną ogólną stanu zdrowia, wywiadem dotyczącym występowania chorób przewlekłych, przebytych chorób, stosowania leków oraz bieżącego sposobu żywienia i zwyczajów żywieniowych. Niektóre składniki suplementów diety mogą wchodzić w interakcje z lekami lub składnikami innych suplementów diety, a także składnikami występującymi w żywności. Zdaniem Ministra wzrastający popyt na suplementy diety jest spowodowany niewątpliwie wieloma różnorodnymi czynnikami. Najbardziej istotnym jest reklama.

Z danych, którymi dysponuje Minister Zdrowia wynika, że spożywanie alkoholu jest jednym z głównych czynników ryzyka związanym z obciążeniem chorobami niezakaźnymi. Mała objętość opakowania napoju alkoholowego, stosunkowo niska cena produktu, a także łatwość szybkiego spożycia wielokrotnie determinuje wybór właśnie tych produktów (do 300 ml) i znacząco wpływa na ich atrakcyjność, szczególnie wśród niektórych grup społecznych. Wprowadzanie dodatkowej opłaty za zakup tego rodzaju produktów, które są łatwo dostępne pod względem ekonomicznym, może (zdaniem projektodawców) wpływać na indywidualne wybory konsumentów.

Projekt (z 20 grudnia 2019 r.) ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów