PIT w 2022 roku - 50% koszty twórców. Jak liczyć? Kto zyska po korekcie?

PIT 2022 - korekta podatkowego Polskiego Ładu

Przypomnijmy, że Polski Ład wprowadził od stycznia 2022 r. istotne zmiany dla twórców korzystających z 50-proc. kosztów uzyskania przychodów:

• zlikwidowane zostało odliczenie składki zdrowotnej od podatku,
• w uldze dla klasy średniej, która miała zrekompensować brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej, nie uwzględniono wyższych kosztów podatkowych niż pracownicze.

W rezultacie twórcom nie zrekompensowano w pełni straty, którą ponieśli w wyniku braku możliwości odliczenia od podatku składki zdrowotnej.

Aktualnie trwają prace nad projektem zmian w PIT stanowiącym korektę Polskiego Ładu. Zgodnie z tym projektem nastąpi obniżenie stawki PIT z 17 do 12 proc. i jednocześnie zostanie zlikwidowana ulga dla klasy średniej. Jak wpłynie to na koszty podatkowe twórców i ich wynagrodzenia netto?

Procentowy udział honorariów autorskich w wynagrodzeniu

Wielu twórców (np. programiści, dziennikarze) pracuje na umowach o pracę czy kontraktach i w ramach realizacji tych umów wykonuje m.in. utwory w rozumieniu prawa autorskiego. Majątkowe prawa autorskie przechodzą w ramach tych umów na pracodawców ale od wynagrodzenia za przeniesienie tych praw (od honorariów autorskich) należą się autorowi 50% koszty uzyskania przychodu (koszty podatkowe).

Zasadą jest, że im wyższy udział honorarium autorskiego w łącznym wynagrodzeniu twórcy, tym niższy dochód podatkowy (i szerzej ‒ podstawa opodatkowania). Słowem, im wyższy udział 50-proc. kosztów uzyskania przychodu, tym niższa podstawa opodatkowania, a więc wyższe wynagrodzenie netto (więcej na rękę).

Przykładowo, jeśli przychód twórcy wynosi 6000 zł brutto miesięcznie, w tym honorarium autorskie stanowi:

• 50 proc. wynagrodzenia brutto, to obecnie, zgodnie z Polskim Ładem, otrzymuje on 54 469 zł netto rocznie (4539,10 zł miesięcznie);
• 90 proc. wynagrodzenia brutto, to obecnie, zgodnie z Polskim Ładem, otrzymuje on 56 537 zł netto rocznie (4711,41 zł miesięcznie).

Koszty autorskie teraz (przed korektą Polskiego Ładu)

Z wyliczeń przygotowanych na prośbę Dziennika Gazety Prawnej przez firmę PwC wynika, że jeśli honorarium stanowi tylko połowę całego wynagrodzenia twórcy, to do poziomu ok. 8500 zł przychodu brutto miesięcznie Polski Ład wychodzi twórcom na plus. Wynika to z tego, że częściowo (w uproszczeniu do połowy wynagrodzenia nieautorskiego) działa ulga dla klasy średniej oraz twórca uwzględnia wyższą kwotę wolną od podatku.

Natomiast powyżej 8500 zł twórcy tracą, bo ulga dla klasy średniej przestaje rekompensować brak odliczenia składki zdrowotnej.

Jeszcze bardziej skutki Polskiego Ładu odczuły osoby z honorarium stanowiącym aż 90 proc. całości wynagrodzenia. One również zyskały na wyższej kwocie wolnej od podatku, ale tylko znikoma część ich wynagrodzenia jest objęta ulgą dla klasy średniej.

Koszty autorskie po korekcie (od 1 lipca 2022 r. - ze skutkiem od 1 stycznia 2022 r.)

Korekta Polskiego Ładu oznacza dwie zmiany. Po pierwsze, obniżona zostanie stawka PIT z 17 proc. do 12 proc. Będzie to oczywiście dotyczyć tylko dochodu, a zatem kwoty podlegającej opodatkowaniu. Im większa część wynagrodzenia jest objęta honorariami autorskimi, tym mniej odczuwalne będą skutki obniżenia stawki.
Po drugie, korekta PŁ zakłada likwidację ulgi dla klasy średniej. Tu będzie na odwrót ‒ im większa część wynagrodzenia jest objęta zryczałtowanymi kosztami pracowniczymi, tym większa będzie odczuwalność likwidacji ulgi.

Nadal istotny wpływ na wynagrodzenia twórców będzie miała składka zdrowotna ‒ naliczana od całego dochodu - honorarium i pozostałej części wynagrodzenia.

Jak korekta Polskiego Ładu wpłynie na zarobki twórców?

‒ Najwięcej zyskają osoby z wyższym wynagrodzeniem - powyżej 9100 zł (w grupie twórców z 50 proc. honorarium) i 9900 zł (w grupie twórców z 90 proc. honorarium) ‒ wyjaśnia Joanna Narkiewicz-Tarłowska, dyrektor w PwC.

Gdy honorarium autorskie stanowi połowę wynagrodzenia

Zasadniczo korekta będzie korzystniejsza dla tych, którzy mniej tracili na Polskim Ładzie, czyli dla twórców, u których honorarium autorskie stanowi połowę wynagrodzenia miesięcznego. Jest to przede wszystkim efekt obniżki stawki PIT z 17 proc. do 12 proc. Korzyść wynikająca z obniżki stawki jest bowiem większa niż strata wynikająca z likwidacji ulgi dla klasy średniej, która jedynie częściowo działa na korzyść twórców.

‒ Po korekcie Polskiego Ładu osoby uzyskujące połowę przychodu miesięcznego z praw autorskich zyskają w porównaniu do obecnej sytuacji, jeśli ich cały przychód miesięczny przekroczy 4200 zł (bo do takiego poziomu zmiana będzie neutralna), ale nie przekroczy ok. 7000 zł, a także gdy przekroczy 9100 zł. Stracą, ale zaledwie kilkadziesiąt złotych miesięcznie, jeśli ich przychód znajdzie się w przedziale powyżej 7000 do 9100 zł - wyjaśnia Joanna Narkiewicz-Tarłowska.

Gdy honorarium autorskie stanowi 90 proc. wynagrodzenia

Dla twórców, u których honorarium autorskie stanowi 90 proc. wynagrodzenia miesięcznego, samo zastąpienie ulgi dla klasy średniej niższą 12-proc. stawką PIT nie wystarczy. Ulga i tak daje im obecnie niewielką korzyść, a i to zostanie im odebrane. W tej grupie zatem jeszcze bardziej wzmocni się efekt wynikający z braku odliczenia składki zdrowotnej. Obniżka stawki do 12 proc. niewiele tu pomoże. W efekcie twórcy z 90-proc. honorarium autorskim dodatkowo stracą na korekcie. Słowem, ich obciążenie PIT wzrośnie.

‒ W grupie osób z 90-proc. honorarium autorskim korekta będzie neutralna w stosunku do stanu obecnego do przychodów na poziomie ok. 5750 zł brutto miesięcznie i korzystna od ok. 9900 zł. Na korekcie stracą natomiast twórcy uzyskujący od 5750 zł brutto miesięcznie do ok. 9900 zł - wyjaśnia Joanna Narkiewicz-Tarłowska.

Warto też pamiętać - dodaje ‒ że zgodnie z projektem ustawy, gdyby przy rozliczeniu rocznym (za 2022 r.) okazało się, że podatnik, mimo obniżonych stawek podatku, stracił na likwidacji ulgi dla klasy średniej, to naczelnik urzędu skarbowego zwróci tę różnicę. ©℗

Korekta Polskiego Ładu - skutki dla nauczycieli akademickich i twórców zatrudnionych na podstawie umowy o pracę i korzystających z 50-proc. kosztów uzyskania przychodu [Tabela]

Honorarium autorskie = połowa wynagrodzenia miesięcznego brutto
Wynagrodzenie brutto miesięcznie (50 proc. to honorarium autorskie)	Wynagrodzenie brutto rocznie (50 proc. to honorarium autorskie)	Wynagrodzenie netto rocznie			Różnica w wynagrodzeniu netto rocznie			Różnica w wynagrodzeniu netto średniomiesiecznie
		w 2021	od 2022 - Polski Ład	2022 - po zmianach do Polskiego Ładu	Polski Ład vs. 2021	Polski Ład vs. zmiany do Polskiego Ładu	Zmiany do Polskiego Ładu vs. 2021	Polski Ład vs. 2021	Polski Ład vs. zmiany do Polskiego Ładu (od lipca)	Zmiany do Polskiego Ładu (od lipca) vs. 2021
4 000	48 000	36 655	37 691	37 691	1 036	0	1 036	86	0	86
6 000	72 000	54 466	54 469	54 905	3	436	439	0	36	37
7 000	84 000	63 371	63 374	63 396	3	22	25	0	2	2
8 000	96 000	72 276	72 278	71 888	2	-390	-388	0	-33	-32
9 000	108 000	81 181	80 425	80 379	-756	-46	-802	-63	-4	-67
10 000	120 000	90 087	87 646	88 870	-2 441	1 224	-1 217	-203	102	-101
12 000	144 000	107 137	102 841	105 851	-4 296	3 010	-1 286	-358	251	-107
16 000	192 000	140 363	136 145	140 645	-4 218	4 500	282	-352	375	23
20 000	240 000	175 335	167 517	172 017	-7 818	4 500	-3 318	-652	375	-277

Honorarium autorskie = 90 proc. wynagrodzenia miesięcznego brutto
Wynagrodzenie brutto miesięcznie (90 proc. to honorarium autorskie)	Wynagrodzenie brutto rocznie (90 proc. to honorarium autorskie)	Wynagrodzenie netto rocznie			Różnica w wynagrodzeniu netto rocznie			Różnica w wynagrodzeniu netto średniomiesiecznie
		w 2021	od 2022 - Polski Ład	2022 - po zmianach do Polskiego Ładu	Polski Ład vs. 2021	Polski Ład vs. zmiany do Polskiego Ładu	Zmiany do Polskiego Ładu vs. 2021	Polski Ład vs. 2021	Polski Ład vs. zmiany do Polskiego Ładu (od lipca)	Zmiany do Polskiego Ładu (od lipca) vs. 2021
4 000	48 000	38 063	37 691	37 691	-372	0	-372	-31	0	-31
6 000	72 000	56 578	56 537	56 396	-41	-141	-182	-3	-12	-15
7 000	84 000	65 835	65 838	65 136	3	-702	-699	0	-59	-58
8 000	96 000	75 093	75 094	73 876	1	-1 218	-1 217	0	-102	-101
9 000	108 000	84 350	83 593	82 615	-757	-978	-1 735	-63	-82	-145
10 000	120 000	93 607	91 166	91 355	-2 441	189	-2 252	-203	16	-188
12 000	144 000	112 121	107 066	108 833	-5 055	1 767	-3 288	-421	147	-274
16 000	192 000	151 494	142 203	145 154	-9 291	2 951	-6 340	-774	246	-528
20 000	240 000	185 575	180 435	184 673	-5 140	4 238	-902	-428	353	-75

Opr. Joanna Narkiewicz-Tarłowska, PwC