Składka zdrowotna – zmiany od 1 lipca 2022 r.

• Składka zdrowotna a podatek w 2022 roku – zmiany od 1 lipca
• Składka zdrowotna osób powołanych do pełnienia funkcji (np. prokurentów, członków zarządu)
• Liczba miesięcy uwzględnianych dla określenia składki zdrowotnej osób prowadzących działalność gospodarczą stosujących opodatkowanie na zasadach ogólnych
• Uwzględnienie zwolnień w miesięcznej składce zdrowotnej do ustalania rocznej składki zdrowotnej
• Minimalna podstawa miesięcznej składki zdrowotnej - doprecyzowanie
• Rozliczanie rocznej składki zdrowotnej przez osoby prowadzące działalność gospodarczą i stosujące opodatkowanie na zasadach ogólnych
• Zwrot różnicy między sumą wpłaconych składek miesięcznych a składką roczną
• Zwrot kwoty nadpłaconej w składce zdrowotnej
• Nowy termin składania korekty dokumentów rozliczeniowych dot. składki zdrowotnej
• Obniżenie podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą
• Zasady opłacania składki zdrowotnej przez twórców i artystów - podstawa składki, zbieg tytułów
• Rozliczanie rocznej składki zdrowotnej
• Zmiana w zakresie katalogu rodzajów działalności gospodarczej, które podlegają składce zdrowotnej w przypadku zbiegu tytułów
• Zwolnienia ze składki zdrowotnej minimalnych przychodów z działalności opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym
• Składka zdrowotna osoby zaliczonej do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności
• Mechanizm obniżania składki zdrowotnej do 0 zł
• Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne - nowy termin dla płatników składania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek
• Termin wejścia w nowych przepisów

Składka zdrowotna a podatek w 2022 roku – zmiany od 1 lipca

Już od 1 lipca 2022 r. podatnicy opodatkowani podatkiem liniowym (wg stawki 19% PIT) mają uzyskać prawo odliczenia od dochodu lub zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej – zapłaconej przez siebie składki na ubezpieczenie zdrowotne związanej z działalnością opodatkowaną w tej formie. Wysokość tego odliczenia składek będzie ograniczona rocznym limitem 8700 zł. Limit ten ma być corocznie waloryzowany przez Ministra Finansów. Ryczałtowcy prowadzący działalność gospodarczą będą także mogli odliczyć od przychodu cześć (50%) zapłaconych składek zdrowotnych. Pojawi się także możliwość odliczenia 19% zapłaconej składki zdrowotnej od karty podatkowej. Natomiast podatnicy opodatkowani PIT na zasadach ogólnych (według skali podatkowej) nie będą mieli prawa odliczenia składki zdrowotnej. Więcej na ten temat: Odliczenie składki zdrowotnej z limitem - zmiany od 1 lipca 2022 r.

Zobacz artykuł: Składka zdrowotna - zmiany

Składka zdrowotna osób powołanych do pełnienia funkcji (np. prokurentów, członków zarządu)

Jednym z zasadniczych celów omawianej nowelizacji jest doprecyzowanie obowiązującego stanu prawnego w zakresie podstawy składki zdrowotnej osób powołanych do pełnienia funkcji i uzyskujących wynagrodzenie z tego tytułu. Więcej na ten temat: Składka zdrowotna osób powołanych do pełnienia funkcji (np. prokurentów, członków zarządu) – zmiany od 1 lipca 2022 r.

Liczba miesięcy uwzględnianych dla określenia składki zdrowotnej osób prowadzących działalność gospodarczą stosujących opodatkowanie na zasadach ogólnych

Nowelizacja zakłada zmianę treści art. 81 ust. 2b ustawy o świadczeniach zdrowotnych (…), który określa sposób ustalania minimalnej rocznej podstawy wymiaru składki. Aktualne wyrażenie „iloczyn liczby miesięcy w roku składkowym podlegania ubezpieczeniu” zostanie zastąpione zwrotem: „iloczyn liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w roku kalendarzowym …”.

Jak czytamy w uzasadnieniu omawianego projektu, zmiana ta ma na celu usunięcie wątpliwości w zakresie ustalania liczby miesięcy podlegania dla celów określenia minimalnej rocznej podstawy wymiaru składki dla osób prowadzących działalność gospodarczą stosujących opodatkowanie na zasadach ogólnych.

W stosunku do tej grupy, miesięczna podstawa wymiaru składki ustalana jest na podstawie dochodu z działalności uzyskiwanego w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który dokonywane jest rozliczenie. Dlatego też wprowadzona została instytucja roku składkowego obejmującego okres od lutego danego roku do stycznia roku następnego. Podstawą ustalenia składki za luty (płatnej w marcu) jest dochód ze stycznia.

Zatem podstawą wymiaru składki za rok składkowy jest dochód osiągnięty w danym roku kalendarzowym. Tym samym, dla celów obliczania minimalnej wysokości rocznej podstawy wymiaru składki wymaganym jest odnoszenie się do miesięcy roku kalendarzowego, a nie roku składkowego, bowiem realnie składki miesięczne są ustalane od dochodów, jakie są uzyskiwane już od pierwszego miesiąca roku kalendarzowego, a nie do pierwszego miesiąca roku składkowego.

Uwzględnienie zwolnień w miesięcznej składce zdrowotnej do ustalania rocznej składki zdrowotnej

W art. 81 ustawy o świadczeniach zdrowotnych (…) mają zostać dodane nowe przepisy (ust. 2ba, 2ca, 2ea, 2fa i 2ga). Zgodnie z tymi przepisami w odniesieniu do osób prowadzących działalność gospodarczą spełniających warunki do zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej za dany miesiąc, o którym mowa w art. 82 ust. 8–9b ww. ustawy, przychody/dochody uzyskane w tych miesiącach nie będą uwzględniane w rocznych przychodach/dochodach przyjmowanych do ustalenia rocznej podstawy wymiaru składki.

Aktualnie obowiązujące przepisy wprowadziły instytucję rocznej podstawy wymiaru i rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne w odniesieniu do przedsiębiorców stosujących opodatkowanie na zasadach ogólnych (skala lub podatek liniowy) lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
W art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach zdrowotnych (…) (w odniesieniu do przedsiębiorców stosujących zasady ogólne) oraz art. 81 ust. 2e (w odniesieniu do przedsiębiorców na ryczałcie) wskazuje się że roczną podstawę wymiaru składki ustala się odpowiednio na podstawie dochodu za dany rok kalendarzowy albo w oparciu o osiągnięte w tym okresie przychody. Nieuwzględnienie w obowiązujących przepisach możliwości niewliczania do sumy dochodów/przychodów za dany rok przychodów/dochodów uzyskiwanych w miesiącach, w których ubezpieczony spełnia warunki do zwolnienia ze składki powoduje, że nieopłacona w miesiącu zwolnienia składka na ubezpieczenie zdrowotne byłaby pobierana po zakończeniu roku przy obliczaniu rocznej podstawy wymiaru składki w której ubezpieczony musiałby ujmować uzyskane przychody/dochody za cały rok. Taka sytuacja powoduje, że obowiązujące regulacje dotyczące miesięcznego zwolnienia ze składki byłyby przepisami częściowo martwymi.

Określone w art. 82 ust. 8-9b zwolnienia ze składki dotyczą osób prowadzących pozarolniczą działalność, które:

• mają ustalone prawo do emerytury lub renty w wysokości nie wyższej niż minimalne wynagrodzenia i uzyskują dodatkowe przychody z działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (art. 82 ust. 8);
• mają znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności i uzyskują przychody z działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (art. 82 ust. 9);
• pobierają zasiłek macierzyński, który nie przekracza miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego (art. 82 ust. 9a);
• uzyskują przychody z działalności opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym, które nie przekraczają miesięcznie 50% minimalnego wynagrodzenia, jeśli dodatkowo pozostają w stosunku pracy, a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 82 ust. 9b).

Z uwagi na to, że w odniesieniu do instytucji rocznej podstawy wymiaru składki obowiązują przepisy określające sposób jej ustalenia w oparciu o liczbę miesięcy podlegania ubezpieczeniu w danym roku (art. 81 ust. 2b i ust. 2e), proponowane w omawianym projekcie zmiany wprowadzają również zasadę nieuwzględniania w liczbie miesięcy na podstawie, których ustalana jest roczna podstawa wymiaru składki, miesięcy w których ubezpieczony spełniał warunki do zwolnienia z obowiązku opłacenia składki w danym miesiącu.

Polecamy: „Jak przygotować się do zmian od 1 lipca 2022 r. Podatki i wynagrodzenia”

Minimalna podstawa miesięcznej składki zdrowotnej - doprecyzowanie

Omawiana nowelizacja zakłada doprecyzowanie treści art. 81 ust. 2d ustawy o świadczeniach zdrowotnych (…) poprzez odniesienie się do kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego zamiast pierwszego stycznia danego roku.

Rozliczanie rocznej składki zdrowotnej przez osoby prowadzące działalność gospodarczą i stosujące opodatkowanie na zasadach ogólnych

W art. 81 ustawy o świadczeniach zdrowotnych (…) zmienić się ma treść ust. 2j, 2k i 2l oraz zostanie dodany nowy ust. 2ka. Wprowadzenie tych zmian ma doprecyzować obowiązek dokonania dopłaty składki oraz sposób jej rozliczenia przez osoby, o których mowa w art. 81 ust. 2 ww. ustawy, tj. prowadzące działalność gospodarczą i rozliczające podatek dochodowy na zasadach ogólnych.

Wprowadzane rozwiązania są analogiczne do już obowiązujących przepisów, a dotyczących osób prowadzących działalność i stosujących opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą i stosujących opodatkowanie na zasadach ogólnych, dla których roczną podstawą wymiaru składki jest dochód za dany rok kalendarzowy, możliwa jest bowiem sytuacja, w której suma opłaconych za poszczególne miesiące składek będzie niższa niż składka obliczona od rocznej podstawy jej wymiaru. Wynika to z przyjętej zasady, że składki miesięczne są opłacane za dany miesiąc na podstawie dochodu z miesiąca poprzedzającego miesiąc, za który rozliczana jest składka. W sytuacjach, gdy osoba prowadząca działalność stosująca opodatkowanie na zasadach ogólnych zakończy ją w trakcie roku, wówczas za ostatni miesiąc podlegania ubezpieczeniu opłaci składkę od dochodu uzyskanego za miesiąc poprzedni. Oznacza to, że od dochodu za ostatni miesiąc podlegania ubezpieczeniu składka na ubezpieczenie zdrowotne nie zostanie naliczona i odprowadzona w ramach rozliczeń miesięcznych. Tym samym, suma opłaconych za poszczególne miesiące składek będzie niższa od składki rocznej ustalanej od całości dochodów za dany rok kalendarzowy.

Stąd konieczne jest dodanie przepisów, wskazujących że w takich przypadkach ubezpieczony po zakończeniu roku, za miesiąc, w którym upływa termin do złożenia zeznania podatkowego, dokonuje dopłaty należnej składki wynikającej z różnicy pomiędzy składkami opłaconymi miesięcznie a składką roczną.

 

Zwrot różnicy między sumą wpłaconych składek miesięcznych a składką roczną

Dodatkowo omawiana nowelizacja zakłada doprecyzowanie regulacji zawartej w art. 81 ust. 2i ustawy o świadczeniach zdrowotnych (…). Uregulowana w tym przepisie instytucja zwrotu różnicy między sumą wpłaconych składek miesięcznych a składką roczną dotyczy ubezpieczonych, o których mowa w art. 81 ust. 2 (przedsiębiorcy rozliczający się w podatku dochodowym od osób fizycznych w formie skali podatkowej, podatku liniowego lub od dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej) oraz art. 81 ust. 2e (przedsiębiorcy, którzy stosują opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne). W odniesieniu do tej pierwszej grupy przedsiębiorców obowiązujące brzmienie art. 81 ust. 2i ustawy o świadczeniach zdrowotnych może nastręczać wątpliwości w zakresie sposobu ustalenia sumy wpłaconych składek miesięcznych (czy sumowaniu podlegają składki wpłacone w skali roku kalendarzowego czy roku składkowego?).

Systemowe odczytanie tego przepisu w kontekście art. 81 ust. 2 in fine ustawy o świadczeniach zdrowotnych prowadzi do jednoznacznego wyniku, że sumowaniu podlegają składki miesięczne należne w danym roku składkowym, bowiem to ten okres (od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego) stanowi czasowe ramy dla ustalania obowiązku składowego dla ubezpieczonych wskazanych w art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach zdrowotnych. Celem doprecyzowania regulacji art. 81 ust. 2i tej ustawy proponuje się dodanie wyrażenia „roku składowego”. Zmiana ma charakter redakcyjny i służy wyartykułowaniu treści normatywnych, które już obecnie wynikają z wykładni systemowej przepisów prawych o składce zdrowotnej należnej od przedsiębiorców rozliczających się w ramach roku składkowego.

 

Zwrot kwoty nadpłaconej w składce zdrowotnej

Doprecyzowany ma też zostać sposób rozliczania zwrotu kwoty nadpłaconej w składce zdrowotnej (w rozliczeniu rocznym). W tym celu omawiana nowelizacja przewiduje zmianę treści art. 81 ust. 2m ustawy o świadczeniach zdrowotnych (…) i wprowadzenie ust. 2qa.

ZUS będzie dokonywał zwrotu ww. kwoty, przy łącznym spełnieniu dwóch warunków:

1) braku zaległości na koncie płatnika składek z tytułu składek pobieranych przez ZUS lub zaległości z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, do zwrotu których został zobowiązany płatnik składek,

2) złożenia wniosku o zwrot najpóźniej w terminie, o którym mowa w ust. 2n.

W przypadku wystąpienia zaległości z tytułu składek lub nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, do zwrotu których został zobowiązany płatnik składek, kwota zwrotu będzie podlegała zaliczeniu na poczet tych zaległości.

Natomiast w przypadku upływu terminu na złożenie wniosku o zwrot, przy jednoczesnym braku zaległości z tytułu składek lub nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, do zwrotu których został zobowiązany płatnik składek, kwota zwrotu będzie podlegała rozliczeniu na koncie płatnika składek. Do rozliczonej na koncie płatnika kwoty zwrotu zastosowanie znajdzie odpowiednio regulacja art. 24 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

ZUS będzie sporządzał z urzędu rozliczenie roczne, na zasadach wynikających z przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w przypadku zgonu płatnika lub nieprzekazania rozliczenia w terminie.

W myśl art. 81 ust. 2i ustawy o świadczeniach zdrowotnych (…), jeśli suma składek na ubezpieczenie zdrowotne płatnika składek (przedsiębiorcy) wpłaconych za każdy miesiąc okaże się być wyższa niż roczna, ustalona od podstawy rocznej, płatnikowi przysługuje zwrot, który jest różnicą miedzy sumą składek miesięcznych a składką ustaloną od podstawy rocznej. W celu uzyskania zwrotu płatnik musi złożyć wniosek w określonym terminie. Jeśli na koncie płatnika występują zaległości, a płatnik złoży wniosek w terminie, po upływie terminu albo nie złoży wniosku w ogóle zastosowanie znajduje art. 81 ust. 2q zdanie drugie. Oznacza to, że kwota zwrotu podlega zaliczeniu na poczet zaległości z tytułu składek lub nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, do zwrotu których został zobowiązany płatnik składek.

 

Nowy termin składania korekty dokumentów rozliczeniowych dot. składki zdrowotnej

Zmianie ulegnie treść art. 81 ust. 2y ustawy o świadczeniach zdrowotnych (…). Przepis ten reguluje termin korygowania podstaw wymiaru i wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne w miesięcznych dokumentach rozliczeniowych.

Aktualna treść tego przepisu wskazuje, że korekty te mogą być przekazywane nie później niż do końca drugiego miesiąca, licząc od upływu terminu na złożenie zeznania podatkowego. W rezultacie zwrot nadpłaty składek na ubezpieczenie zdrowotne, który wynika z rozliczenia rocznego, mógłby być zrealizowany po upływie terminu na złożenie korekt dokumentów rozliczeniowych.

Zmiana wynikająca z omawianej nowelizacji umożliwić ma obsługę wniosku o zwrot nadpłaty bezpośrednio po jego złożeniu i przyspieszyć zwrot środków przedsiębiorcy. Nowelizacja zmieni treść art. 81 ust. 2y ww. ustawy, poprzez wskazanie, że korekta podstawy wymiaru składek i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne za poszczególne miesiące danego roku kalendarzowego może być składana do ZUS do dnia przekazania wniosku o zwrot nadpłaty składki, a jedynie w przypadku jego nieprzekazania - nie później niż do końca drugiego miesiąca, licząc od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego.

Obniżenie podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą

Przedmiotowa zmiana zakłada obniżenie podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą do 75% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS.

Powyższa zmiana ma na celu zrównanie wysokości obciążenia składką zdrowotną osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą osiągającymi najniższe przychody przy jednoczesnym zachowaniu uproszczonego mechanizmu rozliczeń. Obecnie dla osób współpracujących podstawa wymiaru składki wynosi zawsze 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa powyżej, natomiast u osoby prowadzącej działalność gospodarczą uzależniona jest od osiąganego dochodu (przychodu). Obniżenie podstawy zniweluje różnicę w oskładkowaniu ww. osób w miesiącach, w których osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą osiągają niższe dochody, a jednocześnie pozwoli uniknąć rozbudowanego mechanizmu rozliczenia i poboru składki. Szacuje się, że obniżenie podstawy wymiaru składki spowoduje obniżenie przychodów Narodowego Funduszu Zdrowia o kwotę ok. 63 mln zł. Przewiduje się, iż nowe rozwiązanie wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2022 r. By uniknąć wstecznego korygowania wysokości pobranej składki, przewiduje się w przepisie przejściowym określić, iż nowa podstawa wymiaru składki dotyczyć będzie okresu od 1 lipca do 31 grudnia 2022 r.

 

Zasady opłacania składki zdrowotnej przez twórców i artystów - podstawa składki, zbieg tytułów

Omawiana nowelizacja precyzuje także zasady opłacania składki zdrowotnej przez twórców i artystów. Aktualnie te osoby podlegają regulacji przepisu art. 81 ust. 2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej (…), w myśl którego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pozostałych osób prowadzących działalność pozarolniczą wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, innych niż wskazane w art. 81 ust. 2, 2e i 2z ustawy o świadczeniach zdrowotnych, osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą oraz osobami, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS.

Wprowadzany tą nowelizacją do art. 81 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej (…) nowy ust. 2zaa jednoznacznie określi, że twórcy i artyści, którzy oprócz działalności twórczej i artystycznej prowadzą dodatkową działalność gospodarczą (inną niż twórcza lub artystyczna), podlegać będą zasadom ogólnym wyznaczającym sposób określenia wysokości składki zdrowotnej (tj. art. 81 ust. 2 i 2e), przy czym grupa ta zostanie objęta także sumowaniem otrzymywanych dochodów na cele ustalenia wysokości składki zdrowotnej, tj. zostaną objęte regulacją art. 82 ust. 2a i 2b tej ustawy.

Dla celów rozliczenia podatku dochodowego, twórca lub artysta, który oprócz działalności twórczej lub artystycznej prowadzi dodatkową działalność gospodarczą, nie rozróżnia, z jakiej formy prowadzonej działalności pochodzi konkretny przychód/dochód. Dlatego zdaniem autorów projektu omawianej nowelizacji zasadne jest, by twórca lub artysta był obciążony tylko jedną składką zdrowotną od sumy uzyskiwanych dochodów. W tej sytuacji przychód/dochód z prowadzonej działalności artystycznej będzie się wliczał również do podstawy wymiaru składki zdrowotnej określonej przepisami art. 81 ust. 2 lub 81 ust. 2e ustawy z o świadczeniach zdrowotnych i podlegał sumowaniu z pozostałymi dochodami osiągniętymi w danej formie podatkowej zgodnie z art. 82 ust. 2a i 2b tej ustawy.

Natomiast twórca lub artysta, który prowadzi wyłącznie działalność twórczą lub artystyczną (i nie prowadzi oprócz niej innej działalności gospodarczej), będzie nadal podlegał obowiązkowi odprowadzenia składki zdrowotnej od zryczałtowanej podstawy, odpowiadającej ww. przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw.

 

Rozliczanie rocznej składki zdrowotnej

Przewidywana omawianą nowelizacją zmiana treści art. 81 ust. 2zb ustawy o świadczeniach zdrowotnych (...) polega na zmianie miesiąca, do którego ZUS przypisuje różnicę powstałą z rozliczenia rocznego w przypadku stwierdzenia rozbieżności po upływie terminu, do którego płatnik składek ma obowiązek korygować podstawę wymiaru lub składkę zdrowotną.

Dodanie przepisów dotyczących doręczeń elektronicznych na wzór rozwiązań funkcjonujących już w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych

Dodawane do art. 81 ustawy o świadczeniach zdrowotnych (...) ust. 2va–2vc zagwarantują możliwość ułatwionego zapoznania się osobie, której przysługuje zwrot w składce zdrowotnej (na podstawie art. 81 ust. 2i) z decyzjami, postanowieniami, zawiadomieniami i innymi dokumentami. Informacja o ich umieszczeniu na profilu informacyjnym będzie mogła być przesyłana przez ZUS mailem lub SMS-em. Przyjęcie tego rozwiązania zapewni możliwość szybszego informowania płatników składek o działaniach podejmowanych na ich kontach w zakresie rozliczenia składek i nadpłaty oraz niedopłaty z rozliczenia rocznego.

 

Zmiana w zakresie katalogu rodzajów działalności gospodarczej, które podlegają składce zdrowotnej w przypadku zbiegu tytułów

Przewidywane omawianą nowelizacją zmiany w art. 82 ust. 4 i 5 służą dokładniejszemu określeniu zasad podlegania pod ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, osiągających przychody, które dla celów podatkowych nie są traktowane jako przychody z działalności gospodarczej – tj. osób, u których składka odprowadzana jest od zryczałtowanej kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku.

Z katalogu rodzajów działalności, które podlegają oskładkowaniu od zryczałtowanej kwoty, proponuje się wyłączyć działalność gospodarczą prowadzoną w formie spółki cywilnej oraz działalność gospodarczą prowadzoną w formie spółki partnerskiej, mając na uwadze, że przychód osiągany z tej działalności dla celów podatkowych traktowany jest jako przychód z działalności gospodarczej, zatem przepisy te pozostają martwe, gdyż osoby podlegają oskładkowaniu zgodnie z zasadami z art. 82 ust. 2–2b – tzn. ich dochód albo przychód podlega sumowaniu w ramach danej formy opodatkowania. Pozostawia się rodzaje działalności w formie spółek, w których osiąga się przychody, które dla celów podatkowych nie są traktowane jako przychody z działalności gospodarczej (jednoosobową spółkę z o.o., spółkę komandytową oraz spółkę jawną będącą podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych). Ponadto dodaje się nowe rodzaje działalności – działalność gospodarczą prowadzoną w formie spółki komandytowo-akcyjnej przez komplementariusza, działalność gospodarczą prowadzoną w formie prostej spółki akcyjnej przez akcjonariusza wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług oraz wykonywanie działalności twórczej lub artystycznej przez osoby, o których mowa w art. 81 ust. 2za. Działalność w formie ww. spółek zbliżona jest bowiem charakterem oraz obowiązkami ciążącymi na komplementariuszu albo akcjonariuszu do działalności prowadzonej w formie spółki komandytowej. Wspólnik ten podobnie podlega także ubezpieczeniom społecznym.

Dodanie powyższych rodzajów działalności do ustawy o świadczeniach zdrowotnych zapewni pełniejszą realizację zasady solidaryzmu społecznego (składka proporcjonalna od osiąganego dochodu za prawo do świadczeń) i uszczelni system ubezpieczenia zdrowotnego przed obserwowanymi zmianami w formach prowadzenia działalności nakierowanymi na uniknięcie oskładkowania.

Analogiczne rozwiązanie planuje się wprowadzić w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych obejmując ubezpieczeniem społecznym komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej celem jednolitego traktowania podmiotów.

Jednocześnie należy podkreślić, iż podstawową regułą ubezpieczenia zdrowotnego jest opłacanie składki z każdego tytułu podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu a w ramach tytułu od każdego osiąganego przychodu. Z tego też powodu, działalność prowadzona w formie prostej spółki akcyjnej przez wspólnika wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług, czy to przez komplementariusza powinna podlegać uwzględnieniu w przypadku zbiegu z innymi rodzajami prowadzenia działalności pozarolniczej, o których mowa katalogu zawartym w art. 82 ust. 5.

Dodawane przepisy nie wprowadzają natomiast podwójnego oskładkowania składką zdrowotną pracy lub usług wspólnika prostej spółki akcyjnej objętej przedmiotem umowy o prace lub umowy cywilnoprawnej o świadczenie usług.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność będąca akcjonariuszem prostej spółki akcyjnej wnoszącym do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług, jest objęta ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnym w okresie świadczenia pracy lub usług wyłącznie jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność. Jeśli z taką osobą prosta spółka akcyjna zawrze umowę o pracę (na wykonywanie czynności związanych ze świadczeniem pracy w zamian z akcje), to dla celów ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego taka osoba będzie traktowana jako pracownik, a nie prowadzący pozarolniczą działalność. Nie wystąpi zbieg tytułów i sytuacja opłacania składek z dwóch tytułów.

 

Zwolnienia ze składki zdrowotnej minimalnych przychodów z działalności opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym

Projektowana zmiana treści art. 82 ust. 9b ustawy o świadczeniach zdrowotnych (...) ma na celu doprecyzowanie obowiązującego stanu prawnego w zakresie stosowania zwolnienia ze składki zdrowotnej dla osób uzyskujących przychody z działalności opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym, które nie przekraczają miesięcznie 50% minimalnego wynagrodzenia, jeśli dodatkowo pozostają w stosunku pracy, a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia. Po wprowadzeniu do ustawy o świadczeniach zdrowotnych instytucji miesięcznej oraz rocznej składki zdrowotnej konieczne jest doprecyzowanie, że na potrzeby wyliczeń nowego zwolnienia należy przyjąć miesięczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej.

Składka zdrowotna osoby zaliczonej do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności

Z uwagi na wprowadzenie (od 1 stycznia 2022 r. przez ustawę z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. 2021 poz. 2105) rozróżnienia na miesięczną i roczną składkę zdrowotną, a także mając na uwadze zmiany dotyczące możliwości odliczenia składki zdrowotnej od przychodu w przypadku podatników rozliczających się na zasadach innych niż z zastosowaniem skali podatkowej, konieczne jest doprecyzowanie regulacji art. 82 ust. 10 ustawy o świadczeniach zdrowotnych (...), która pozwala przedsiębiorcom będącym jednocześnie osobami z niepełnosprawnościami (umiarkowanymi lub znacznymi) na obniżenie składki zdrowotnej w relacji do zaliczki na podatek dochody od osób fizycznych.

Proponowana omawianą nowelizacją zmiana doprecyzowuje krąg adresatów powyższego mechanizmu obniżania składki zdrowotnej. Będą nimi osoby, które spełniają łącznie następujące warunki:

1. są to osoby z niepełnosprawnościami (ze znacznym lub umiarkowanym stopniem),
2. prowadzące działalność pozarolniczą,
3. objęte jedynie tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c albo pkt 1a ustawy o świadczeniach zdrowotnych,
4. rozliczające podatek dochodowy od osób fizycznych w oparciu o skalę podatkową, tj. na zasadach określonych w art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W przypadku miesięcznej składki zdrowotnej proponowana zmiana wyklucza wątpliwości dotyczące zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, do której będzie możliwe obniżenia składki; celem uproszczenia sposobu obliczania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki zdrowotnej proponuje się, aby punktem odniesienia była zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych należna za ten sam miesiąc, co obniżana składka zdrowotna.
Jednocześnie zaznaczyć należy, iż część osób ze wskazanej grupy, która spełniać będzie wymogi określone w art. 82 ust. 9 ustawy o świadczeniach (osiąganie przychodu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub opłacanie podatku dochodowego w formie karty podatkowej), nadal pozostanie zwolniona z opłacania składki zdrowotnej.

Mechanizm obniżania składki zdrowotnej do 0 zł

Omawiana nowelizacja przewiduje też doprecyzowanie obowiązującego stanu prawnego w zakresie stosowania możliwości ustalenia składki zdrowotnej w wysokości 0 zł w przypadku nieobliczania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Zakres stosowania mechanizmu zerowania składki zdrowotnej obejmować ma jedynie płatników, o których mowa w art. 83 ust. 1 tej ustawy, nieobliczających zaliczki na PIT ze względu na zwolnienie danego przychodu od podatku dochodowego.
Nowelizacja zakłada też zmianę doprecyzowująca art. 83 w związku z pojawiającymi się interpretacjami rozszerzającymi te przepisy na osoby spoza kręgu osób wymienionych w ust. 1. Poprzez zmianę, precyzyjnie wskazano – co wynika już z systematyki przepisu – że ust. 2 i 3 przedmiotowego artykułu odnoszą się wyłącznie do płatników wymienionych w ust. 1 tego przepisu prawa w drodze odesłania wewnątrzsystemowego do art. 85 ust. 1–13.

 

Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne - nowy termin dla płatników składania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek

Zmiana ta ma na celu ujednolicenie przepisów ustawy o świadczeniach zdrowotnych z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, aby terminem składania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek dla płatników opłacających składkę na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, był także termin: do 20. dnia następnego miesiąca. Przyjęcie takiego rozwiązania ujednolici terminy dla osób fizycznych, które opłacają składki na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne oraz dobrowolne ubezpieczenie społeczne, tak jak to miało miejsce za okres do grudnia 2021 r.

 

Termin wejścia w nowych przepisów

Większość przepisów omawianej nowelizacji ma wejść w życie 1 lipca 2022 r. (art. 31 nowelizacji). Dotyczy to także zmian przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zakresie składki zdrowotnej. Wyjątkiem jest zmiana dotycząca art. 82 ust. 5 pkt 4,  która wejdzie w życie 1 stycznia 2023 r.

Ponadto nowa skala podatkowa PIT ze stawką 12% wprowadzana tą samą nowelizacją ma być stosowana do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. Zatem i nowe przepisy dot. odliczania składki zdrowotnej od podatku lub przychodu podatkowego stosuje się także do składek zapłaconych w I połowie 2022 roku. Wynika to z art. 14 ust. 1 omawianego projektu nowelizacji.

Źródło: Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2186) - przebieg procedury legislacyjnej w Sejmie

oprac. Paweł Huczko