REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

ZUS nieskutecznie ściąga należności - raport NIK

ZUS nieskutecznie ściąga należności - raport NIK
ZUS nieskutecznie ściąga należności - raport NIK
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Z przygotowanego pod koniec sierpnia 2014 r. raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że kwota rzeczywistych, nieściągniętych i wymagalnych należności ZUS z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne przekroczyła w 2013 roku 55 mld zł. Mimo że ZUS wykorzystał całe spektrum narzędzi egzekucyjnych – od administracyjnych po karne - odzyskane dzięki nim należności w stosunku do ogólnej kwoty zaległości stanowiły w latach 2010-2012 zaledwie: 4,7 proc., 6,5 proc. i 6,2 proc.

Dopiero w czerwcu 2013 r., po 8 latach od rozpoczęcia prac, wdrożono w ZUS system e-SEKIF, który stworzył warunki do oceny efektywności egzekucji i ustalenia rzeczywistej kwoty zaległości. Precyzyjne określenie tej kwoty będzie jednak możliwe po zakończeniu procesu weryfikacji danych na kontach płatników składek, które jest planowane na połowę 2015 roku.

REKLAMA

Autopromocja

W okresie objętym kontrolą prezes ZUS realizował działania mające na celu rzetelne określenie stanu zadłużenia płatników składek z tytułu ubezpieczenia społecznego, w tym przede wszystkim podjęcie decyzji o uruchomieniu systemu e-SEKIF. W celu zwiększenia ściągalności kwot należnych ZUS z tytułu zaległych składek prezes ZUS podejmował współpracę z innymi organami państwowymi (w tym z Ministrem Finansów, Ministrem Sprawiedliwości, a także Głównym Inspektorem Pracy).

W postępowaniach o dochodzenie należności ZUS korzystał ze wszystkich przewidzianych prawem narzędzi egzekucyjnych. Wszczęte postępowania egzekucyjne, w zdecydowanej większości prawidłowe, nie przyczyniły się jednak do zmniejszenia kwoty zaległości, i to pomimo ponoszenia względnie wysokich kosztów związanych z egzekucją. Co prawda w badanym okresie zarówno oddziały ZUS, jak i urzędy skarbowe odnotowały wzrost przychodów z własnej egzekucji, jednak ściągalność kwot w stosunku do całkowitej kwoty należności ZUS była w latach 2010-2012 bardzo niska.

Umorzenie zaległości w ZUS

Polecamy: Komplet : IFK + MK + Infororganizer

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Odzyskane w wyniku działań egzekucyjnych należności ZUS stanowiły w tym okresie nieco ponad 7 proc. całkowitej kwoty należności (średnio 33,5 mld zł), a w I półroczu 2013 r. było to zaledwie 2 proc. z kwoty 55,4 mld zł (ZUS nie wygenerował i nie przekazał do NIK danych o kwocie należności nieobjętych działaniami egzekucyjnymi na dzień 31 grudnia 2013 r., tj. po wdrożeniu systemu e-SEKIF).

Należności z tytułu składek ubezpieczenia społecznego i wpływy z egzekucji zaległości przez ZUS.

Niska ściągalność należności może wskazywać na spadek efektywności egzekucji w okresie objętym kontrolą, co potwierdzałby wzrost liczby niezrealizowanych tytułów wykonawczych: z 11,2 mln na kwotę 9,4 mld zł według stanu na koniec 2010 r. do 14,4 mln na kwotę 13,3 mld zł w I półroczu 2013 r. Jednak rzetelna ocena efektywności egzekucji nie była możliwa, ponieważ ZUS nie dysponował wiarygodnymi danymi w zakresie całkowitej kwoty zadłużenia.

ZUS ściąga rocznie 99 proc. należnych składek

Inspektorzy NIK zwrócili uwagę, że wzrost kwoty zadłużenia w badanym okresie dotyczył zarówno dłużników objętych działaniami egzekucyjnymi (przez oddziały ZUS, urzędy skarbowe oraz w innych trybach), jak i podmiotów,  wobec których nie wszczęto postępowania egzekucyjnego. Od 31 grudnia 2012 r. do 31 sierpnia 2013 r. kwota zadłużenia podmiotów nieobjętych działaniami egzekucyjnymi wzrosła o 10,2 mld zł (o 153 proc.). Jednak użytkowany przez ZUS system informatyczny nie pozwalał na wyodrębnienie tych podmiotów w czasie kontroli NIK.

Dopiero szczegółowa analiza akt 25 podmiotów o najwyższej kwocie zadłużenia na łączną kwotę 537,1 mln zł wykazała, że w większości przypadków nieobjęcie ich przez ZUS działaniami egzekucyjnymi było uzasadnione. Głównymi przyczynami niepodejmowania takich działań przez ZUS było m.in.: postępowanie upadłościowe, kompensacyjne, restrukturyzacyjne czy likwidacja podmiotu.

Nieprawidłowości:

1)      ZUS:

  • brak pełnej wiedzy o stanie zadłużenia płatników składek na ubezpieczenia społeczne.Od 1999 r., w związku z reformą systemu emerytalnego, ZUS korzystał ze scentralizowanego Kompleksowego Systemu Informatycznego (KSI), obsługującego rozliczenia z płatnikami składek i świadczenia emerytalno-rentowe. System ten jednak nie pozwalał na określenie w sposób wiarygodny i bezsporny całkowitej kwoty zaległości ZUS. Wyliczenia prowadzono za pomocą uproszczonego algorytmu, co umożliwiało podawanie wyłącznie danych szacunkowych, obarczonych dużym błędem. Konsekwencją było wydłużenie i obniżenie skuteczności postępowania egzekucyjnego. Dopiero wdrożenie w czerwcu 2013 r. scentralizowanego systemu e-SEKIF stworzyło warunki do ustalenia kwoty rzeczywistych zaległości ZUS. Jednocześnie Izba zwraca uwagę, że określenie rzeczywistej kwoty należności wobec ZUS w sposób wiarygodny i jednoznaczny możliwe będzie dopiero w połowie 2015 r. Wtedy bowiem ZUS planuje zakończenie procesu weryfikacji danych na kontach płatników składek;
  • nierówne traktowanie podmiotów zobowiązanych do opłacania składek polegające na odstępowaniu od postępowania egzekucyjnego. W przypadku dwóch podmiotów prowadzących działalność w obszarze służby zdrowia (zadłużonych łącznie na prawie 47 mln zł), III Oddział ZUS w Warszawie nie podjął działań egzekucyjnych, tłumacząc, że w przypadku instytucji o szczególnym znaczeniu zajęcie rachunków bankowych mogłoby doprowadzić do paraliżu placówek. W ocenie NIK zaniechanie postępowania egzekucyjnego stanowi naruszenie Art. 24 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;
  • opóźnienia w prowadzeniu własnej egzekucji przez oddziały ZUS. Nieterminowe załatwianie spraw stwierdzono w 12 oddziałach ZUS (75 proc. objętych kontrolą). W 9 oddziałach (56,3 proc.) opóźnienia dotyczyły wysyłania upomnień do zalegających z płatnością płatników składek, jak również wystawiania tytułów wykonawczych - w 10 oddziałach (62,5 proc.). W 4 oddziałach (25 proc.) stwierdzono opóźnienia w przekazaniu tytułów do urzędów skarbowych. Przyczyną opóźnień było m.in. nadmierne obciążenie pracą osób odpowiedzialnych za ściąganie należności.

2)      Urzędy skarbowe:

  • opóźnienia w prowadzeniu postępowań egzekucyjnych dotyczących zaległości ZUS.W 11 urzędach (69 proc.) stwierdzono przypadki opieszałego prowadzenia czynności po wydaniu postanowienia o skierowaniu tytułu do egzekucji. Nieprawidłowości, odnotowane w 10 urzędach (62 proc.), dotyczyły głównie opóźnień we wprowadzaniu danych lub dokonywania błędnych zapisów. W 11 urzędach (69 proc.) kontrola NIK ujawniła nieuzasadnione przerwy w czynnościach egzekucyjnych lub brak jakichkolwiek działań (od 13 proc. do 100 proc. zbadanych spraw). Nie zawsze wyegzekwowane wierzytelności ZUS były bezzwłocznie odprowadzane do ZUS - przypadki takie stwierdzono w 4 urzędach (25 proc.). Izba zauważa jednocześnie, że urzędy skarbowe prowadzą egzekucję najtrudniejszych należności, w przypadku których działania ZUS okazały się bezskuteczne, w związku z czym opóźnienia w tym zakresie mogą być w wielu sytuacjach usprawiedliwione;
  • niewykorzystywania wszystkich dostępnych instrumentów prawnych przy dochodzeniu należności. Takie przypadki miały miejsce w 5 urzędach skarbowych (31,3 proc. objętych kontrolą) i dotyczyły m.in. nieuzasadnionego umorzenia  postępowania egzekucyjnego czy niepodjęcia próby zajęcia rachunku bankowego.

Kalkulatory

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Wnioski NIK:

1) Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:

  • ustalenie faktycznego globalnego stanu zadłużenia płatników z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne;
  • zintensyfikowanie prac nad ukończeniem jednolitej i kompletnej ewidencji analitycznej rozliczeń z płatnikami;
  • zintensyfikowanie nadzoru nad oddziałami w celu zwiększenia efektywności egzekucji zaległych składek, w tym zapewnienia terminowego wystawiania tytułów wykonawczych.

2) Dyrektorzy oddziałów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:

  • objęcie postępowaniem egzekucyjnym wszystkich niezapłaconych należności z tytułu składek;
  • terminowe wszczynanie postępowań egzekucyjnych i prowadzenie poszczególnych czynności w ramach tych postępowań;
  • wyeliminowanie opóźnień w przekazywaniu spraw innym organom egzekucyjnym;
  • podjęcie działań wobec urzędów skarbowych w celu zwiększenia efektywności egzekucji prowadzonej przez te urzędy.

3) Naczelnicy urzędów skarbowych:

  • niezwłoczne podejmowanie czynności egzekucyjnych w stosunku do otrzymywanych z ZUS tytułów wykonawczych;
  • przekazywanie dokumentacji z egzekucji administracyjnej uprawnionym organom bez zbędnej zwłoki;
  • wykorzystywanie wszystkich środków egzekucyjnych w prowadzonych postępowaniach.

NIK zaleca też wzmocnienie współpracy pomiędzy ZUS a urzędami skarbowymi w celu zwiększenia skuteczności prowadzonej przez urzędy egzekucji wierzytelności Zakładu. Zdaniem NIK poprawa efektywności współpracy ZUS i urzędów skarbowych wymaga podjęcia wspólnych działań przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministra Finansów. 

Niska ściągalność należności ZUS to - obok niżu demograficznego i emigracji - jedna z głównych przyczyn rosnącego deficytu Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z którego wypłacane są m.in. świadczenia emerytalne i rentowe. Pomimo ponad 56-proc. wzrostu wpływów ze składek w latach 2010-2013, deficyt FUS zwiększył się o prawie 200 proc. Izba podkreśla, że wzrost ściągalności należności ZUS może poprawić kondycję FUS. Z obliczeń NIK wynika, że zmniejszenie np. o jeden punkt procentowy ogólnej kwoty zaległości ZUS z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, poprzez zwiększenie skuteczności działań egzekucyjnych, spowodowałoby uzyskanie dodatkowych wpływów dla poszczególnych lat okresu 2010- 2013 (I półrocze) odpowiednio w wysokości ok.: 340 mln zł, 320 mln zł, 340 mln zł oraz 530 mln zł. 

Źródło: Najwyższa Izba Kontroli

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Duże zmiany w ordynacji podatkowej od 2026 r. Przedawnienie, zapłata podatku, zwrot nadpłaty, MDR. Ponad 50 różnych zmian w projekcie nowelizacji

W dniu 28 marca 2025 r. opublikowany został projekt bardzo obszernej nowelizacji Ordynacji podatkowej i kilkunastu innych ustaw. Zmiany są bardzo liczne i mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Ministerstwo Finansów informuje, że celem tej nowelizacji jest poprawa relacji między podatnikami i organami podatkowymi, zwiększenie efektywności działania organów podatkowych oraz doprecyzowanie przepisów, których stosowanie budzi wątpliwości. Zobaczmy jakie zmiany czekają podatników od początku przyszłego roku.

Obowiązkowe e-Doręczenia od 1 kwietnia 2025 r. dla firm zarejestrowanych w KRS. Jak założyć skrzynkę i aktywować Adres do Doręczeń Elektronicznych (ADE)

W komunikacie z 27 marca 2025 r. Poczta Polska przypomina o nadchodzącym terminie: 1 kwietnia 2025 r., kiedy to obowiązek korzystania z systemu e-Doręczeń zostanie rozszerzony na przedsiębiorstwa zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym przed początkiem bieżącego roku.

Ekologiczne opakowania w e-handlu - ogromne wyzwanie dla logistyki

Europejski klient e-commerce ma sprzeczne oczekiwania wobec opakowań, w których dostarczane są jego zamówienia. Domaga się ekologicznych rozwiązań, ale rzadko zrezygnuje z zakupu, jeśli nie otrzyma alternatywy zrównoważonej klimatycznie. Nie chce też płacić za spełnienie postulatów środowiskowych, a długa lista rozbieżności generuje ogromne wyzwania po stronie sprzedawców i logistyki. Ekologiczna rewolucja nie jest tania, dodatkowo nowe unijne przepisy wymuszają daleko idące zmiany w procesie realizacji zamówień.

Praca w KAS - rekrutacja 2025. Gdzie szukać ogłoszeń?

Praca w KAS a rekrutacja w 2025 roku. Jakie zadania ma Krajowa Administracja Państwowa? Kto może pracować w KAS? Gdzie szukać ogłoszeń? Jakie są wymagania są w trakcie rekrutacji w 2025 roku?

REKLAMA

Roczne zeznanie podatkowe CIT tylko do 31 marca. Jak złożyć CIT-8

Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa przypominają, że 31 marca 2025 r. upływa termin złożenia zeznania CIT-8 za 2024 rok dla tych podatników, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. CIT-8 można złożyć także elektronicznie w serwisie e-Urząd Skarbowy bez konieczności posiadania podpisu kwalifikowanego.

PKPiR 2026: będzie 15 poważnych zmian i nowe rozporządzenie od 1 stycznia. Terminy wpisów, dodatkowe kolumny do KSeF, dowody księgowe i inne nowości

Minister Finansów przygotował projekt nowego rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (pkpir). Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Sprawdziliśmy co się zmieni w zasadach prowadzenia pkpir w porównaniu do obecnego stanu prawnego.

Odpisy amortyzacyjne spółek nieruchomościowych

Najnowsze orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) przynoszą istotne zmiany dla spółek nieruchomościowych w zakresie możliwości rozpoznawania odpisów amortyzacyjnych w kosztach podatkowych. W styczniu tego roku NSA w kilku wyrokach (sygn. II FSK 788/23, II FSK 789/23, II FSK 987/23, II FSK 1086/23, II FSK 1652/23) potwierdził korzystne dla podatników stanowisko wojewódzkich sądów administracyjnych (WSA).

CIT estoński a optymalizacja podatkowa. Czy to się opłaca?

Przedsiębiorcy coraz częściej poszukują skutecznych sposobów na obniżenie obciążeń podatkowych. Jednym z rozwiązań, które zyskuje na popularności, jest estoński CIT. Czy rzeczywiście ta forma opodatkowania przynosi realne korzyści? Przyjrzyjmy się, na czym polega ten model, kto może z niego skorzystać i jakie są jego zalety oraz wady dla polskich przedsiębiorstw.

REKLAMA

Składka zdrowotna w 2026 roku – będzie ewolucja czy rewolucja?

Planowane na 2026 rok zmiany w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców stanowią jeden z najbardziej dyskutowanych tematów w sferze podatkowej, mimo iż sama składka podatkiem nie jest. Tak jak każda kwestia dotycząca finansów osobistych a równocześnie publicznych, wywołuje liczne pytania zarówno wśród prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, jak i wśród polityków, gdzie widoczne są wyraźne podziały.

Podatnik już nie będzie karany za przypadkowe błędy, nie będzie udowadniał niewinności

Szef rządu Donald Tusk poinformował, że za niecelowe, przypadkowe błędy nie będzie się już karać podatnika. Teraz to urząd skarbowy będzie musiał udowadniać jak jest.

REKLAMA