REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

ZUS nieskutecznie ściąga należności - raport NIK

Subskrybuj nas na Youtube
ZUS nieskutecznie ściąga należności - raport NIK
ZUS nieskutecznie ściąga należności - raport NIK
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Z przygotowanego pod koniec sierpnia 2014 r. raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że kwota rzeczywistych, nieściągniętych i wymagalnych należności ZUS z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne przekroczyła w 2013 roku 55 mld zł. Mimo że ZUS wykorzystał całe spektrum narzędzi egzekucyjnych – od administracyjnych po karne - odzyskane dzięki nim należności w stosunku do ogólnej kwoty zaległości stanowiły w latach 2010-2012 zaledwie: 4,7 proc., 6,5 proc. i 6,2 proc.

Dopiero w czerwcu 2013 r., po 8 latach od rozpoczęcia prac, wdrożono w ZUS system e-SEKIF, który stworzył warunki do oceny efektywności egzekucji i ustalenia rzeczywistej kwoty zaległości. Precyzyjne określenie tej kwoty będzie jednak możliwe po zakończeniu procesu weryfikacji danych na kontach płatników składek, które jest planowane na połowę 2015 roku.

REKLAMA

REKLAMA

W okresie objętym kontrolą prezes ZUS realizował działania mające na celu rzetelne określenie stanu zadłużenia płatników składek z tytułu ubezpieczenia społecznego, w tym przede wszystkim podjęcie decyzji o uruchomieniu systemu e-SEKIF. W celu zwiększenia ściągalności kwot należnych ZUS z tytułu zaległych składek prezes ZUS podejmował współpracę z innymi organami państwowymi (w tym z Ministrem Finansów, Ministrem Sprawiedliwości, a także Głównym Inspektorem Pracy).

W postępowaniach o dochodzenie należności ZUS korzystał ze wszystkich przewidzianych prawem narzędzi egzekucyjnych. Wszczęte postępowania egzekucyjne, w zdecydowanej większości prawidłowe, nie przyczyniły się jednak do zmniejszenia kwoty zaległości, i to pomimo ponoszenia względnie wysokich kosztów związanych z egzekucją. Co prawda w badanym okresie zarówno oddziały ZUS, jak i urzędy skarbowe odnotowały wzrost przychodów z własnej egzekucji, jednak ściągalność kwot w stosunku do całkowitej kwoty należności ZUS była w latach 2010-2012 bardzo niska.

Umorzenie zaległości w ZUS

Polecamy: Komplet : IFK + MK + Infororganizer

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Odzyskane w wyniku działań egzekucyjnych należności ZUS stanowiły w tym okresie nieco ponad 7 proc. całkowitej kwoty należności (średnio 33,5 mld zł), a w I półroczu 2013 r. było to zaledwie 2 proc. z kwoty 55,4 mld zł (ZUS nie wygenerował i nie przekazał do NIK danych o kwocie należności nieobjętych działaniami egzekucyjnymi na dzień 31 grudnia 2013 r., tj. po wdrożeniu systemu e-SEKIF).

Należności z tytułu składek ubezpieczenia społecznego i wpływy z egzekucji zaległości przez ZUS.

Niska ściągalność należności może wskazywać na spadek efektywności egzekucji w okresie objętym kontrolą, co potwierdzałby wzrost liczby niezrealizowanych tytułów wykonawczych: z 11,2 mln na kwotę 9,4 mld zł według stanu na koniec 2010 r. do 14,4 mln na kwotę 13,3 mld zł w I półroczu 2013 r. Jednak rzetelna ocena efektywności egzekucji nie była możliwa, ponieważ ZUS nie dysponował wiarygodnymi danymi w zakresie całkowitej kwoty zadłużenia.

ZUS ściąga rocznie 99 proc. należnych składek

Inspektorzy NIK zwrócili uwagę, że wzrost kwoty zadłużenia w badanym okresie dotyczył zarówno dłużników objętych działaniami egzekucyjnymi (przez oddziały ZUS, urzędy skarbowe oraz w innych trybach), jak i podmiotów,  wobec których nie wszczęto postępowania egzekucyjnego. Od 31 grudnia 2012 r. do 31 sierpnia 2013 r. kwota zadłużenia podmiotów nieobjętych działaniami egzekucyjnymi wzrosła o 10,2 mld zł (o 153 proc.). Jednak użytkowany przez ZUS system informatyczny nie pozwalał na wyodrębnienie tych podmiotów w czasie kontroli NIK.

Dopiero szczegółowa analiza akt 25 podmiotów o najwyższej kwocie zadłużenia na łączną kwotę 537,1 mln zł wykazała, że w większości przypadków nieobjęcie ich przez ZUS działaniami egzekucyjnymi było uzasadnione. Głównymi przyczynami niepodejmowania takich działań przez ZUS było m.in.: postępowanie upadłościowe, kompensacyjne, restrukturyzacyjne czy likwidacja podmiotu.

Nieprawidłowości:

1)      ZUS:

  • brak pełnej wiedzy o stanie zadłużenia płatników składek na ubezpieczenia społeczne.Od 1999 r., w związku z reformą systemu emerytalnego, ZUS korzystał ze scentralizowanego Kompleksowego Systemu Informatycznego (KSI), obsługującego rozliczenia z płatnikami składek i świadczenia emerytalno-rentowe. System ten jednak nie pozwalał na określenie w sposób wiarygodny i bezsporny całkowitej kwoty zaległości ZUS. Wyliczenia prowadzono za pomocą uproszczonego algorytmu, co umożliwiało podawanie wyłącznie danych szacunkowych, obarczonych dużym błędem. Konsekwencją było wydłużenie i obniżenie skuteczności postępowania egzekucyjnego. Dopiero wdrożenie w czerwcu 2013 r. scentralizowanego systemu e-SEKIF stworzyło warunki do ustalenia kwoty rzeczywistych zaległości ZUS. Jednocześnie Izba zwraca uwagę, że określenie rzeczywistej kwoty należności wobec ZUS w sposób wiarygodny i jednoznaczny możliwe będzie dopiero w połowie 2015 r. Wtedy bowiem ZUS planuje zakończenie procesu weryfikacji danych na kontach płatników składek;
  • nierówne traktowanie podmiotów zobowiązanych do opłacania składek polegające na odstępowaniu od postępowania egzekucyjnego. W przypadku dwóch podmiotów prowadzących działalność w obszarze służby zdrowia (zadłużonych łącznie na prawie 47 mln zł), III Oddział ZUS w Warszawie nie podjął działań egzekucyjnych, tłumacząc, że w przypadku instytucji o szczególnym znaczeniu zajęcie rachunków bankowych mogłoby doprowadzić do paraliżu placówek. W ocenie NIK zaniechanie postępowania egzekucyjnego stanowi naruszenie Art. 24 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;
  • opóźnienia w prowadzeniu własnej egzekucji przez oddziały ZUS. Nieterminowe załatwianie spraw stwierdzono w 12 oddziałach ZUS (75 proc. objętych kontrolą). W 9 oddziałach (56,3 proc.) opóźnienia dotyczyły wysyłania upomnień do zalegających z płatnością płatników składek, jak również wystawiania tytułów wykonawczych - w 10 oddziałach (62,5 proc.). W 4 oddziałach (25 proc.) stwierdzono opóźnienia w przekazaniu tytułów do urzędów skarbowych. Przyczyną opóźnień było m.in. nadmierne obciążenie pracą osób odpowiedzialnych za ściąganie należności.

2)      Urzędy skarbowe:

  • opóźnienia w prowadzeniu postępowań egzekucyjnych dotyczących zaległości ZUS.W 11 urzędach (69 proc.) stwierdzono przypadki opieszałego prowadzenia czynności po wydaniu postanowienia o skierowaniu tytułu do egzekucji. Nieprawidłowości, odnotowane w 10 urzędach (62 proc.), dotyczyły głównie opóźnień we wprowadzaniu danych lub dokonywania błędnych zapisów. W 11 urzędach (69 proc.) kontrola NIK ujawniła nieuzasadnione przerwy w czynnościach egzekucyjnych lub brak jakichkolwiek działań (od 13 proc. do 100 proc. zbadanych spraw). Nie zawsze wyegzekwowane wierzytelności ZUS były bezzwłocznie odprowadzane do ZUS - przypadki takie stwierdzono w 4 urzędach (25 proc.). Izba zauważa jednocześnie, że urzędy skarbowe prowadzą egzekucję najtrudniejszych należności, w przypadku których działania ZUS okazały się bezskuteczne, w związku z czym opóźnienia w tym zakresie mogą być w wielu sytuacjach usprawiedliwione;
  • niewykorzystywania wszystkich dostępnych instrumentów prawnych przy dochodzeniu należności. Takie przypadki miały miejsce w 5 urzędach skarbowych (31,3 proc. objętych kontrolą) i dotyczyły m.in. nieuzasadnionego umorzenia  postępowania egzekucyjnego czy niepodjęcia próby zajęcia rachunku bankowego.

Kalkulatory

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Wnioski NIK:

1) Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:

  • ustalenie faktycznego globalnego stanu zadłużenia płatników z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne;
  • zintensyfikowanie prac nad ukończeniem jednolitej i kompletnej ewidencji analitycznej rozliczeń z płatnikami;
  • zintensyfikowanie nadzoru nad oddziałami w celu zwiększenia efektywności egzekucji zaległych składek, w tym zapewnienia terminowego wystawiania tytułów wykonawczych.

2) Dyrektorzy oddziałów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:

  • objęcie postępowaniem egzekucyjnym wszystkich niezapłaconych należności z tytułu składek;
  • terminowe wszczynanie postępowań egzekucyjnych i prowadzenie poszczególnych czynności w ramach tych postępowań;
  • wyeliminowanie opóźnień w przekazywaniu spraw innym organom egzekucyjnym;
  • podjęcie działań wobec urzędów skarbowych w celu zwiększenia efektywności egzekucji prowadzonej przez te urzędy.

3) Naczelnicy urzędów skarbowych:

  • niezwłoczne podejmowanie czynności egzekucyjnych w stosunku do otrzymywanych z ZUS tytułów wykonawczych;
  • przekazywanie dokumentacji z egzekucji administracyjnej uprawnionym organom bez zbędnej zwłoki;
  • wykorzystywanie wszystkich środków egzekucyjnych w prowadzonych postępowaniach.

NIK zaleca też wzmocnienie współpracy pomiędzy ZUS a urzędami skarbowymi w celu zwiększenia skuteczności prowadzonej przez urzędy egzekucji wierzytelności Zakładu. Zdaniem NIK poprawa efektywności współpracy ZUS i urzędów skarbowych wymaga podjęcia wspólnych działań przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministra Finansów. 

Niska ściągalność należności ZUS to - obok niżu demograficznego i emigracji - jedna z głównych przyczyn rosnącego deficytu Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z którego wypłacane są m.in. świadczenia emerytalne i rentowe. Pomimo ponad 56-proc. wzrostu wpływów ze składek w latach 2010-2013, deficyt FUS zwiększył się o prawie 200 proc. Izba podkreśla, że wzrost ściągalności należności ZUS może poprawić kondycję FUS. Z obliczeń NIK wynika, że zmniejszenie np. o jeden punkt procentowy ogólnej kwoty zaległości ZUS z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, poprzez zwiększenie skuteczności działań egzekucyjnych, spowodowałoby uzyskanie dodatkowych wpływów dla poszczególnych lat okresu 2010- 2013 (I półrocze) odpowiednio w wysokości ok.: 340 mln zł, 320 mln zł, 340 mln zł oraz 530 mln zł. 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Najwyższa Izba Kontroli

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
PKWiU 2025 - będzie nowa klasyfikacja statystyczna wyrobów i usług

W wykazie prac legislacyjnych rządu opublikowano niedawno Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU). Nowa PKWiU 2025 zastąpi obecnie obowiązującą PKWiU 2015.

Bezpłatny webinar: Rozliczanie branży budowlanej i deweloperskiej. Jak uniknąć najczęstszych błędów?

Branża budowlana i deweloperska to sektory, w których każdy szczegół w rozliczeniach finansowych ma znaczenie, a konsekwencje popełnianych błędów mogą być daleko idące. Zarówno w księgach rachunkowych, jak i w rozliczeniach podatkowych precyzyjna klasyfikacja realizowanych prac jest kluczowa.

Usługi dietetyczne są zwolnione z VAT. Ale nie te świadczone na rzecz osób zdrowych. Dlaczego?

Usługi dietetyczne, które nie korzystają ze zwolnienia przedmiotowego (związanego z celem medycznym), w szeregu przypadków nie mogą również korzystać ze zwolnienia podmiotowego (limit obrotów do 200 000 zł rocznie). Oznacza to, że dietetycy świadczący usługi doradztwa w zakresie dietetyki (konsultacji indywidualnych) opodatkowane VAT muszą zarejestrować się jako czynni podatnicy VAT, niezależnie od wysokości swoich obrotów i doliczać do ceny swoich usług netto podatek VAT w stawce 23%. Problem w tym, że wiele usług dietetyków ma charakter złożony (szkolenia z zakresu diet, podawanie w internecie pakietów diet dla osób zaliczanych do określonych kategorii wiekowych itp). Dlaczego usługi dietetyków świadczone na rzecz osób zdrowych nie korzystają ze zwolnienia z VAT wyjaśnił WSA w Gliwicach w wyroku z 29 stycznia 2025 r.

Niższe grzywny za niektóre przestępstwa skarbowe od 2026 roku. Nowelizacja Kks i Ordynacji podatkowej przyjęta przez rząd

W dniu 27 maja 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny skarbowy (kks) oraz ustawy - Ordynacja podatkowa, przedłożony przez Ministra Finansów. Ta nowelizacja ma na celu uproszczenie administracyjnych obowiązków podatkowych oraz złagodzenie kar za przestępstwa skarbowe, które nie powodują bezpośrednich strat w podatkach.

REKLAMA

JPK_KR_PD już nadchodzi – nowy obowiązek dla podatników CIT. Czy Twoja firma jest gotowa?

Nowy plik JPK_KR_PD to nie tylko kolejne wymaganie fiskusa, ale prawdziwa rewolucja w raportowaniu księgowym. Od 2025 roku obowiązek ten obejmie duże firmy, od 2026 – podmioty zobowiązane do przesyłania ewidencji JPK VAT, a od kolejnego roku – pozostałych podatników CIT. Zmiany w planie kont, nowe struktury danych, testy, audyty – przygotowań jest sporo, a czasu coraz mniej. Zobacz, co musisz zrobić, by nie obudzić się z ręką w księgowym chaosie.

Kiedy członek rodziny współpracujący przy rodzinnym biznesie musi być zgłoszony do ZUS?

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nakłada obowiązek zgłoszenia do ZUS i odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność i z szeroko rozumianymi zleceniobiorcami. Podobnie czyni ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego. Analizy wymaga zatem, kto spełnia definicję takiej osoby współpracującej i czy jej sytuacja uzależniona jest od formy tej współpracy - umownej bądź bezumownej. Spory z ZUS w przedmiocie obowiązku objęcia osób współpracujących ubezpieczeniami społecznymi trafiają aż do Sądu Najwyższego, warto więc wziąć pod uwagę również aktualne orzecznictwo w tej materii.

Francuska Administracja Celna wprowadza nowy system Obligatoryjnej Koperty Logistycznej (ELO). Co muszą wiedzieć przewoźnicy? Uproszczenie procedur dla kierowców

ELO to cyfrowe rozwiązanie, które usprawni proces odprawy celnej na granicy między Francją a Wielką Brytanią. Jest to francuski odpowiednik GMR - system będzie wymagać utworzenia jednej elektronicznej „koperty logistycznej” dla każdego pojazdu, zawierającej wszystkie niezbędne dane celne oraz deklaracje bezpieczeństwa.

Stracił rodzinę w wypadku i miał zapłacić zaległy podatek. WSA kontra skarbówka

Mimo że jako dziecko stracił całą rodzinę w tragicznym wypadku, a wypłacone mu po latach odszkodowanie miało choć częściowo złagodzić tę krzywdę, organy skarbowe domagały się od Huberta zapłaty blisko 150 tys. zł podatku od odsetek. Sprawa trafiła aż do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który uznał stanowisko fiskusa za niesprawiedliwe. Teraz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie przyznał rację Rzecznikowi Praw Obywatelskich i uchylił decyzje skarbówki — choć wyrok wciąż nie jest prawomocny.

REKLAMA

Opłata skarbowa od pełnomocnictwa - zmiany od 2025 roku

Krajowa Informacja Skarbowa przypomniała w komunikacie, że od 1 stycznia 2025 r. zmianie uległy przepisy regulujące zasady wnoszenia opłaty skarbowej od pełnomocnictw składanych w formie elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Jak Ministerstwo Finansów liczy lukę VAT? Metodą odgórną (top – down)

Ministerstwo Finansów poinformowało w komunikacie z 22 maja 2025 r., że metoda liczenia luki VAT od lat pozostaje niezmienna a jej opis jest opublikowany na stronie resortu. Luka VAT liczona jest względem VAT w ujęciu rachunków narodowych publikowanych przez GUS, tj. w ujęciu memoriałowym, w którym dochody ujmowane są za okres od lutego do stycznia kolejnego roku. Szacunki luki VAT dla lat 2022-2023, pomimo uwzględnienia wpływu istotnych zmian systemowych (m.in. tarcze antyinflacyjne, rekompensaty energetyczne) wskazują na znaczący wzrost luki względem poprzedzających ich lat. W 2023 roku luka VAT wynosiła 13,5%. Obecne szacunki wskazują na zmniejszenie się luki VAT w Polsce w 2024 r. do 6,9%.

REKLAMA