Przy wypowiedzeniu trzeba podać kryteria doboru do zwolnienia

Polecamy: Nowe zasady rozliczania czasu pracy

Autopromocja

Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 stycznia 2013 r. (sygn. akt I PK 172/2012, dalej „wyrok”). W stanie faktycznym sprawy, pracodawca, będący fundacją zajmującą się m.in. administrowaniem domami studenckimi, dokonał grupowego zwolnienia pracowników na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844 ze zm., dalej „ustawa o zwolnieniach grupowych”).

Co istotne przyjętym przez fundację kryterium doboru pracowników do zwolnienia była dyspozycyjność i zaangażowanie w pracę.

W opisanych okolicznościach, jedna ze zwolnionych osób wytoczyła przeciwko pracodawcy powództwo o przywrócenie jej do pracy, z uwagi na to, że przyczyna wypowiedzenia stosunku pracy, podana w złożonym jej oświadczeniu o wypowiedzeniu, była zbyt ogólna. Przyczyną wskazaną w ww. oświadczeniu była zaś „konieczność przeprowadzenia zmian organizacyjnych polegających na redukcji zatrudnienia w niektórych komórkach strukturalnych fundacji, co wynika ze znacznego zmniejszenia liczby miejsc w domach studenckich i z czym wiąże się zmniejszenie przychodów fundacji i brak możliwości zaproponowania pracy na innym stanowisku w ramach struktury organizacyjnej fundacji.”

Autopromocja

Praca zdalna. Obowiązki i uprawnienia pracowników i pracodawców

Książka z plakatem w prezencie

Sprawdź

Kiedy następuje wygaśnięcie umowy o pracę

Ze względu na oddalenie powyższego powództwa, a następnie oddalenie wniesionej od tego rozstrzygnięcia apelacji, powódka skierowała do Sądu Najwyższego skargę kasacyjna, w której zarzuciła sądowi drugiej instancji m.in. błędne przyjęcie, że przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę, dokonanego w ramach zwolnienia grupowego, nie musi zawierać kryteriów doboru pracownika do zwolnienia w sytuacji, gdy rozwiązanie umowy o pracę dotyczy pracownika wybranego przez pracodawcę z większej liczby pracowników, zatrudnionych na takich samych stanowiskach pracy.

Jakie obowiązki ma pracodawca wobec pracownika

Rozpatrując przedmiotową sprawę, SN w pierwszej kolejności przywołał ugruntowany w orzecznictwie pogląd, zgodnie z którym przyczyna wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę ma dwojakie znaczenie. Pierwsze występuje w aspekcie zgodności z prawem wypowiedzenia umowy o pracę i polega na tym, że wypowiedzenie pracownikowi stosunku pracy bez wskazania przyczyny lub bez jej skonkretyzowania uważa się za dokonane z naruszeniem prawa. Drugie znaczenie przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę pojawia się w kontekście oceny zasadności tego wypowiedzenia. Jak wyjaśnił w tym zakresie SN, wypowiedzenie, które nastąpiło z dostatecznie zrozumiałym dla adresata i weryfikowalnym podaniem przyczyny, lecz ta została następnie uznana za niezasadną, kwalifikowane jest jako wypowiedzenie nieuzasadnione. W rezultacie, jak wskazał SN, w judykaturze przyjmuje się, że sprostanie przez pracodawcę wymaganiom dotyczącym określenia przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę polega na wskazaniu przyczyny wypowiedzenia w sposób jasny, zrozumiały i dostatecznie konkretny.

W sprawie rozpatrywanej przez SN wypowiedzenie umowy o pracę zostało spowodowane tzw. przyczynami niedotyczącymi pracownika. Z uwagi na to, SN odniósł się w wyroku także do określania przyczyny wypowiedzenia stosunku pracy w przypadku tego rodzaju zwolnień.

W pierwszej kolejności SN przypomniał, że dla dokonywania zwolnień grupowych konieczne jest przeprowadzenie określonej procedury konsultacyjnej. W ramach tej procedury, pracodawca przekazuje przedstawicielom pracowników, za pomocą porozumienia oraz regulaminu zwolnienia grupowego, szereg informacji dotyczących planowanego zwolnienia. Jedną z takich informacji stanowią przyczyny planowanego zwolnienia. Jak wskazał SN, przyczyny zwolnienia formułowane w ww. dokumentach powinny być skonkretyzowane w takim stopniu, aby związki zawodowe mogły ocenić ich zasadność, zgłosić propozycje zmierzające do ich uniknięcia lub ograniczenia, ewentualnie oszacować ich zakres.

Kontrole legalności zatrudnienia przeprowadzane przez PIP

Mając powyższe na względzie, SN stwierdził, że nie ma żadnych przesłanek do stwierdzenia, że pracownik zwalniany z przyczyn jego niedotyczących w trybie indywidualnym miałby być pozbawiony możliwości dokonania oceny zasadności dokonanego mu wypowiedzenia, zwłaszcza w zakresie zastosowanych kryteriów doboru do zwolnienia. Przyczyna wypowiedzenia powinna być w tym przypadku tak sformułowana, aby pracownik wiedział i rozumiał, z jakiego powodu pracodawca dokonuje wypowiedzenia. Jak ponadto zauważył SN, w sytuacji, gdy rozwiązanie umowy o pracę dotyczy pracownika wybranego przez pracodawcę z większej liczby pracowników, zatrudnionych na takich samych stanowiskach pracy, przyczyną tego wypowiedzenia są nie tylko zmiany organizacyjne, czy redukcja zatrudnienia, ale także określona kryteriami doboru sytuacja danego pracownika. W rezultacie, pracodawca, który z uwagi na zaistniałe przyczyny organizacje dokonuje zwolnienia grupowego i stosuje w tym zakresie określone zasady (kryteria) doboru pracowników do zwolnienia, powinien powołać się na te kryteria przy wskazaniu przyczyny wypowiedzenia. W przeciwnym wypadku, zdaniem SN, pracownik zostanie pozbawiony możliwości oceny trafności dokonanego wyboru w kontekście zasadności dokonanego mu wypowiedzenia, a tym samym - możliwości zweryfikowania przyczyny wypowiedzenia.

Podsumowując, w wyroku Sąd Najwyższy wskazał, że pracodawca, który przy dokonywaniu redukcji zatrudnienia z przyczyn organizacyjnych stosuje określone zasady (kryteria) doboru pracowników do zwolnienia z pracy, powinien wskazując przyczynę wypowiedzenia, nawiązać do zastosowanego kryterium doboru pracownika do zwolnienia z pracy.

Zapraszamy na forum Księgowość

Maciej Szulikowski

radca prawny i partner zarządzający

Autopromocja

ZFŚS
Zasady tworzenia i prowadzenia

Sprawdź

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna