Atestacja sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju

Dyrektywa CSRDN. Opinie biegłych rewidentów i firm audytorskich

Przypominamy, że zgodnie z dyrektywą CSRD (ang. Corporate Sustainability Reporting Directive) jednostki zobowiązane do sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju będą sporządzały sprawozdania z działalności (w tym w zakresie ESG) w elektronicznym formacie raportowania określonym w stosownym rozporządzeniu delegowanym Komisji Europejskiej.
Co do zasady, na mocy dyrektywy 2013/34/UE, której obecny kształt nadała dyrektywa CSRD, biegli rewidenci oraz firmy audytorskie będą wydawać opinię (na podstawie usługi atestacyjnej dającej ograniczoną pewność, a w późniejszym czasie – dającej wystarczającą pewność) na temat zgodności ww. sprawozdawczości jednostek w zakresie zrównoważonego rozwoju z wymogami dyrektywy CSRD.

Badanie w ramach usługi atestacyjnej będzie obejmować w szczególności weryfikację przez audytorów:
- zgodności sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju ze standardami sprawozdawczości w ESG,
- procesu przeprowadzonego przez jednostkę obowiązaną w celu identyfikacji informacji przedstawionych zgodnie ze wspomnianymi powyżej standardami,
- zgodności z wymogiem znakowania sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, jak również z wymogami sprawozdawczymi zawartymi w unijnej Taksonomii.

Krajowe regulacje będą mogły dodatkowo przewidywać, że opinia atestacyjna może zostać wydana przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską inne niż podmiot przeprowadzający badanie rocznego lub skonsolidowanego sprawozdania finansowego danej jednostki.

Zmiany czekające biegłych rewidentów i firmy audytorskie

W wyniku zmian wprowadzonych dyrektywą CSRD rozszerzono w dyrektywie 2006/43/WE zakres przedmiotowy terminów „biegły rewident” i „firma audytorska” o osoby zatwierdzone do przeprowadzania – w stosownych przypadkach – atestacji sprawozdawczości w obszarze zrównoważonego rozwoju. Nowe zadania dla ww. osób i podmiotów łączą się oczywiście z nowymi wymaganiami dotyczącymi wykształcenia w zakresie takiej atestacji. Terminy na zdobycie lub uzupełnienie wiedzy przez biegłych rewidentów zostały szczegółowe przedstawione w dyrektywie CSRD.

Przykładowo, zgodnie ze znowelizowaną dyrektywą 2006/43/WE, biegły rewident może zostać zatwierdzony do przeprowadzania atestacji sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, o ile będzie posiadać wiedzę z następujących przedmiotów:
- wymogi prawne i standardy dotyczące sporządzania rocznej i skonsolidowanej sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju,
- analiza w zakresie zrównoważonego rozwoju,
- proces należytej staranności w odniesieniu do kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem,
- wymogi prawne i standardy atestacji sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.

Fakt, czy dany biegły rewident jest również zatwierdzony (uprawniony) do przeprowadzania atestacji sprawozdawczości w zakresie ESG powinien zostać ujawniony w stosownych krajowych rejestrach.

Warto zaznaczyć, że obecne wymagania dotyczące m.in. etyki zawodowej, niezależności i obiektywizmu, poufności i tajemnicy zawodowej, jak również organizacji wewnętrznej dotyczącej badania rocznych lub skonsolidowanych sprawozdań finansowych będą miały zastosowanie odpowiednio do atestacji sprawozdawczości w obszarze zrównoważonego rozwoju. Ponadto w dyrektywie 2006/43/WE zostały również wskazane usługi, których świadczenie przez biegłych rewidentów i firmy audytorskie będzie zabronione, w przypadkach, gdy dany biegły rewident lub firma audytorska przeprowadza atestację sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju jednostki interesu publicznego.

Standardy atestacji

Atestacja sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju będzie przeprowadzana zgodnie ze standardami atestacji, które Komisja Europejska ma przyjąć w formie aktów delegowanych do 1 października 2026 r. Standardy te mają uzupełniać dyrektywę 2006/43/WE poprzez wprowadzenie regulacji dotyczących standardów atestacji dającej tzw. „ograniczoną pewność”. Procedury te obejmują w szczególności planowanie zlecenia, uwzględnianie rodzajów ryzyka i reagowanie na nie oraz rodzaj wniosków, jakie należy zawrzeć w sprawozdaniu z atestacji sprawozdawczości w obszarze ESG. Ponadto Komisja Europejska powinna do 1 października 2028 r. przyjąć akty delegowane mające ustanowić standardy atestacji dającej tzw. „wystarczającą pewność”.

Do czasu przyjęcia tych standardów przez Komisję Europejską, państwa członkowskie Unii Europejskiej będą mogły stosować krajowe standardy, procedury lub wymogi atestacji.

Sprawozdanie z atestacji

Z przeprowadzonej atestacji sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju biegli rewidenci i firmy audytorskie będą sporządzać stosowne sprawozdania, w których wskażą wyniki atestacji. Sprawozdania będą przygotowywane zgodnie ze wspomnianymi standardami atestacji. W przypadku gdy w odniesieniu do danej jednostki atestacja została przeprowadzona przez więcej niż jednego biegłego rewidenta lub firmę audytorską, będą oni musieli razem ustalić wynik atestacji i przedstawić wspólne sprawozdanie. Jeżeli biegli rewidenci lub firmy audytorskie nie porozumieją się co do pewnej kwestii, w sprawozdaniu każdy z nich będzie mógł przedstawić własną opinię wraz z uzasadnieniem zaistniałej różnicy zdań.

Kary

Dyrektywa 2006/43/WE, po zmianach wprowadzonych dyrektywą CSRD, przewiduje, że na barkach państw członkowskich Unii Europejskiej spoczywać będzie obowiązek zapewnienia istnienia w prawie krajowym skutecznych systemów dochodzeń i kar mających na celu: (i) wykrywanie przypadków nieodpowiedniego wykonywania atestacji sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, (ii) ich korygowanie oraz (iii) zapobieganie im. Dodatkowo, w ramach krajowych porządków prawnych powinny zostać zapewnione skuteczne, proporcjonalne i odstraszające kary wobec biegłych rewidentów i firm audytorskich, w przypadku gdy atestacje sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju nie będą przeprowadzane zgodnie z przepisami. Oznacza to, że w ramach implementacji dyrektywy CSRD należy spodziewać się wprowadzenia przepisów regulujących kwestię odpowiedzialności biegłych rewidentów i firm audytorskich w związku z atestacją sprawozdawczości w obszarze ESG (lub uaktualnienia istniejących regulacji mających obecnie zastosowanie przy badaniu sprawozdań finansowych).

Autopromocja

Szkolenie: Jak przygotować się do KSeF?

Sprawdź

Kiedy dyrektywa CSRD będzie implementowana w Polsce? Czas przygotowań

Dyrektywa CSRD powinna zostać implementowana przez państwa członkowskie Unii Europejskiej, w tym Polskę, do krajowych porządków prawnych w ciągu 18 miesięcy od jej wejścia w życie (tj. licząc od 5 stycznia 2023 r.). Dotyczy to również zmian wprowadzanych przepisami dyrektywy CSRD do dyrektywy 2006/43/WE związanych z atestacją sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju. Na biegłych rewidentów i firmy audytorskie czekają nowe wyzwania, do których przygotowanie niewątpliwie będzie czasochłonne i wymagające. Niemniej, na szczegółowe rozwiązania w zakresie atestacji ESG przyjdzie nam poczekać do czasu wdrożenia dyrektywy CSRD do polskiego prawa.

Warto podkreślić, że nie tylko podmioty audytorskie, ale i jednostki zobowiązane do sprawozdawczości w obszarze zrównoważonego rozwoju na podstawie dyrektywy CSRD, powinny wykorzystać najbliższe miesiące do podjęcia pierwszych kroków w celu dostosowania swoich procedur i modelu biznesowego do wymogów wynikających z nowych przepisów unijnych w obszarze ESG.

Adrian Lakowski, radca prawny, associate w CRIDO,
Julia Dziubińska, aplikantka radcowska, junior associate w CRIDO