Import wysokoemisyjnych towarów na nowych zasadach. CBAM – mechanizm, raporty

• Kary za nieprawidłowości w raportach CBAM
• Postępowania sankcyjne w Polsce
• Zezwolenia na import
• Tsunami legislacyjne

Kary za nieprawidłowości w raportach CBAM

Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym CBAM [Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/1773 z 17 sierpnia 2023 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 w odniesieniu do obowiązków sprawozdawczych do celów mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 228, str. 94 z późn. zm.)] każdy importer musi znać rzeczywiste wartości emisji powstałych podczas produkcji importowanych towarów.
Do lipca 2024 roku dopuszczalne było korzystanie z tzw. wartości domyślnych emisji, opublikowanych przez Komisję Europejską. Raport za trzeci kwartał 2024 roku nie mógł jednak opierać się na tych wartościach – importerzy byli zobowiązani do uzyskania od dostawców informacji o rzeczywistych emisjach. W przypadku braku takich danych należało wskazać zerowe wartości emisji.

Importer odpowiada za dokładność i wiarygodność przekazywanych danych. W przypadku zaniżenia wartości emisji może zostać nałożona kara od 10 do 50 euro za każdą tonę niezaraportowanych emisji. Zaniżenie emisji ma miejsce, gdy raport zawiera zerowe wartości zamiast rzeczywistych. W efekcie, jeśli importer nie zdobył informacji o emisjach dotyczących towarów importowanych w trzecim kwartale 2024 roku, ponosi odpowiedzialność za ich zaniżenie.

Sankcje są uzależnione od wielkości niezaraportowanych emisji, co utrudnia precyzyjne oszacowanie konsekwencji. Zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji oraz niektórych innych ustaw, wartość niezaraportowanych emisji będzie określana na podstawie domyślnych wartości emisji wskazanych przez Komisję Europejską.  Warto zatem wskazać przykładowe wartości sankcji, które mogą zostać nałożone na importerów.

Autopromocja

Postępowania sankcyjne w Polsce

Zgodnie z projektowanymi przepisami Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami („KOBiZE”) otrzyma uprawnienia do:
- prowadzenia postępowań,
- wydawania decyzji i postanowień,
- rozpatrywania podań,
- udzielania wyjaśnień,
- zajmowania stanowisk,
związanych z przepisami o mechanizmie CBAM.

Zadania KOBiZE wykonuje Instytutowi Ochrony Środowiska w Warszawie, nad którym nadzór sprawuje Minister Klimatu i Środowiska. Co do zasady, działania KOBiZE będą skupiały się na tzw. „procedurze korekty”, do której prowadzenia zobowiązuje organy Państw Członkowskich rozporządzenie CBAM. KOBiZE będzie obowiązany do wszczęcia procedury korekty, jeżeli:
- importer nie złożył sprawozdania CBAM za kwartał, w którym importował towary objęte mechanizmem CBAM;
- importer wskazał błędne dane w sprawozdaniu CBAM.

W w/w przypadkach KOBiZE wezwie importera do złożenia sprawozdania albo korekty sprawozdania w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli importer nie zastosuje się do wezwania, KOBiZE dwukrotnie ponownie wezwie importera do dokonania czynności w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia ponownego wezwania. W sumie procedura korekty będzie trwała do 9 miesięcy od dnia doręczenia pierwszego wezwania.

Procedura korekty może zakończyć się na dwa sposoby. KOBiZE ma obowiązek nałożyć na importera administracyjną karę pieniężną w wysokości równej iloczynowi liczby ton niezgłoszonych emisji i stawki administracyjnej kary pieniężnej, zgodnie z uwagami przedstawionymi wyżej. Postępowanie może jednak zostać umorzone, jeżeli importer wykaże, że podjął niezbędne działania w celu dopełnienia obowiązków CBAM. Mowa o tzw. należytej staranności CBAM, która zależy od następujących czynników:
- zakres niezgłoszonych informacji;
- niezgłoszone ilości przywiezionych towarów i niezgłoszone emisje związane z tymi towarami;
- gotowość zgłaszającego objętego obowiązkiem sprawozdawczym do zastosowania się do wniosku o udzielenie informacji lub skorygowania sprawozdania CBAM;
- umyślne działanie lub zaniedbanie ze strony zgłaszającego objętego obowiązkiem sprawozdawczym;
- dotychczasowe działania zgłaszającego objętego obowiązkiem sprawozdawczym w zakresie wywiązywania się z obowiązków sprawozdawczych;
- poziom współpracy zgłaszającego objętego obowiązkiem sprawozdawczym mającej na celu zaprzestanie naruszania przepisów;
- czy zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym dobrowolnie podjął działania mające na celu zapewnienie, by w przyszłości nie dochodziło do podobnych naruszeń.

Do wymiaru kar pieniężnych nie będą miały zastosowania przesłanki wymienione w art. 189d Kodeksu postępowania administracyjnego.

Zezwolenia na import

Co do zasady, od 1 stycznia 2026 r. produkty objęte mechanizmem CBAM będą mogły zostać wprowadzone do obrotu tylko przez kwalifikowane podmioty, nazwane w przepisach o CBAM upoważnionymi zgłaszającymi. Obowiązek rejestracji jako upoważniony zgłaszający będzie miał zastosowanie dla importerów już od 1 stycznia 2025 r. Czasu zostało więc niewiele, a przepisy dotyczące rejestracji upoważnionych zgłaszających nie zostały jeszcze przyjęte.

Zgodnie z projektowanym art. 54f ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji, o przyznaniu statusu upoważnionego zgłaszającego będzie decydował dyrektor izby administracji skarbowej właściwy dla siedziby importera.

Szczegółowe wymagania stawiane upoważnionym zgłaszającym zostały określone w projektowanym Rozporządzeniu Wykonawczym Komisji Europejskiej w sprawie wymagań i procedur związanych z statusem upoważnionego zgłaszającego CBAM.

Procedura autoryzacji importera obejmuje:
1) ocenę zdolności finansowej i operacyjnej: importer musi wykazać zdolności do wypełnienia zobowiązań CBAM. Co istotne, DIAS może zażądać złożenia przez importera gwarancji, jeżeli importer nie prowadził działalności gospodarczej przez ostatnie dwa lata. DIAS zweryfikuje przede wszystkim poniższe kryteria:
- importer nie może znajdować się w postępowaniu upadłościowym;
- importer nie może zalegać z płatnościami ceł, podatków lub innych opłat związanych z importem towarów i prowadzoną działalnością gospodarczą;
- importer musi wykazać wystarczającej zdolności finansową do wywiązania się z obowiązków i zobowiązań;

2) kontrole

3) sprawdzenie czy w ciągu 5 lat poprzedzających złożenie wniosku importer nie dopuścił się w przeszłości poważnych naruszeń przepisów:
- Prawa celnego;
- Prawa podatkowego;
- Prawa o nadużyciach na rynku;
- Przepisów o CBAM.

Jeżeli importer przestanie spełniać wymagania stawiane upoważnionym zgłaszającym, DIAS może wydać decyzję w sprawie cofnięcia statusu upoważnionego zgłaszającego CBAM. W konsekwencji, importerzy muszą zwrócić szczególną uwagę na dane o emisjach w raportach CBAM i dochowanie należytej staranności. W sytuacji, gdy importer nie dochowa należytej staranności, DIAS może wycofać upoważnienie do importu towarów CBAM. Importer nie będzie mógł wprowadzać towarów CBAM.

Tsunami legislacyjne

W trakcie senackiej debaty nad przepisami z zakresu ESG, Krzysztof Traczyk, dyrektor gabinetu rzecznika MŚP, wskazał, że nowe przepisy zawarte są w 1400 aktach prawnych i 700 aktach wykonawczych . W branży regulacje z zakresu ESG określa się mianem tsunami legislacyjnego. Częścią pakietu regulacji o ESG są także przepisy o CBAM. Już teraz Komisja Europejska opublikowała 7 nowych inicjatyw legislacyjnych związanych z mechanizmem CBAM. Importerzy powinni śledzić zmiany w prawie, aby przygotować na nowe realia prowadzenia działalności gospodarczej.

Autor: Szymon Lipiński, Senior Tax Consultant, Crowe Polska

Autopromocja

Konferencja: Podatki 2025
przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku

Sprawdź

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź