„Sp. z o.o. sp.k.” a opodatkowanie CIT spółek komandytowych

Biznes w formie spółki komandytowej - opłacalność podatkowa

Rok 2021 stał się już sądnym rokiem dla spółek komandytowych. Ustawą z 28 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (dalej jako: „Ustawa wprowadzająca”) wprowadzono obowiązek odprowadzania podatku dochodowego od osób prawnych (dalej: „CIT”) przez spółki komandytowe.

Czy ta zmiana oznacza koniec spółki komandytowej jako opłacalnej podatkowo formy prawnej? Komu opłaca się odejść od spółki komandytowej jako formy prawno-podatkowej, a komu w niej pozostać?

Nowi podatnicy CIT

Podatnikami CIT stały się spółki komandytowe oraz niektóre spółki jawne. Poprawki do Ustawy wprowadzającej dały możliwość wyboru przedsiębiorcom prowadzącym działalność w formie spółek komandytowych, czy chcą stosować nowe przepisy od 1 stycznia czy od 1 maja 2021 r. (art. 12 ust. 2 Ustawy wprowadzającej). W ustawie nie określono w jaki sposób podjęta powinna zostać decyzja o właściwej dacie, od której spółka komandytowa stanie się podatnikiem CIT. Należało więc stosować reguły wynikające z Kodeksu spółek handlowych, w tym przede wszystkim podjąć uchwałę w tym przedmiocie jako czynności przekraczającej zwykły zarząd spółki, wymagającą zgody wszystkich wspólników.

Od 1 maja 2021 r. podatnikami CIT stały się już wszystkie spółki komandytowe mające siedzibę lub zarząd w Polsce i zobowiązane są one płacić CIT na takich samych zasadach, jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna oraz spółka komandytowo-akcyjna. Dla tego obowiązku podatkowego nie ma znaczenia rezydentura podatkowa wspólników. Spółki komandytowe obowiązuje stawka podstawowej w wysokości 19% podatku CIT. Stawka obniżona, w kwocie 9%, naliczana jest od dochodów innych niż z zysków kapitałowych (art. 19 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, dalej jako: „Ustawa o CIT”), o ile roczne przychody spółki nie przekraczają 2 mln Euro. Zwiększono zatem limit roczny przychodu uprawniającego do zastosowania 9% stawki CIT z 1,2 mln Euro dotychczas obowiązującego.

Opodatkowanie wspólników

Wspólnicy spółki komandytowej zobowiązani są odprowadzać podatek od otrzymanego ze spółki zysku. Zgodnie z obecnie obowiązującymi regulacjami, dochody wspólników spółek komandytowych są kwalifikowane jako dochody z udziału w zyskach osób prawnych, co oznacza, że dochodów tych nie można łączyć z dochodami z „pozostałych źródeł”. Wspólnicy są zatem zobowiązani do zapłaty 19% zryczałtowanego podatku z tego tytułu.

Dodatkowo komplementariusza będącego osobą prawną dotyczą przepisy z art. 22 ust. 1a-1e Ustawy o CIT, zgodnie z którymi zryczałtowany podatek może być pomniejszony o kwotę odpowiadającą iloczynowi procentowego udziału komplementariusza w zysku spółki i podatku należnego od spółki obliczonego zgodnie z art. 19 Ustawy o CIT, z którego przychód z tytułu udziału w zysku został przez komplementariusza uzyskany. Do komplementariuszy będących osobami fizycznymi stosuje się regulacje tożsame, zawarte w art. 30a ust. 6a-6e w zw. z art. 5a pkt 28 Ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej jako: „Ustawa o PIT”). Przychód uzyskany przez nich z tytułu udziału w spółce komandytowej jest także kwalifikowany jako przychód z kapitałów pieniężnych.

W art. 13 ust. 3 Ustawy wprowadzającej znajduje się regulacja, zgodnie z którą do przychodów uzyskanych z tytułu udziału w zyskach spółek jawnych i komandytowych po dniu uzyskania przez te spółki statusu podatnika CIT zastosować można zwolnienie, które przewiduje art. 22 ust. 4 ustawy o CIT. Jest to zwolnienie z podwójnego opodatkowania CIT-em dywidend, przy spełnieniu szeregu warunków. Przepis ten nie dotyczy komplementariuszy spółek, o których mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1) ustawy o CIT, który wymienia spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne. Opodatkowanie dochodów komandytariusza regulują natomiast jeszcze przepisy dodane przez ustawę nowelizującą do art. 22 ust. 4e ustawy o CIT oraz art. 21 ust. 1 pkt 51a Ustawy o PIT, w których uregulowano następujące zwolnienie z opodatkowania:: Zwalnia się od podatku dochodowego kwotę stanowiącą 50% przychodów uzyskanych przez komandytariusza z tytułu udziału w zyskach w spółce komandytowej mającej siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie więcej jednak niż 60 000 zł w roku podatkowym odrębnie z tytułu udziału w zyskach w każdej takiej spółce komandytowej, w której podatnik jest komandytariuszem. To jednak działa pod warunkami zawartymi w art. 22 ust. 4f Ustawy o CIT oraz art. 21 ust. 40 Ustawy o PIT, czyli:

1. komandytariusz nie posiada bezpośrednio lub pośrednio ponad 5% udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną lub spółce kapitałowej w organizacji będących komplementariuszem w tej spółce komandytowej,
2. komandytariusz nie jest członkiem zarządu komplementariusza spółki komandytowej, ani spółki posiadającej bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 5% udziałów (akcji) w spółce będącej komplementariuszem w tej spółce komandytowej,
3. komandytariusz nie jest podmiotem powiązanym ze wspólnikiem lub jego członkiem zarządu.

Aby móc skorzystać ze zwolnienia, nie może być powiązań pomiędzy komandytariuszem a komplementariuszem spółki komandytowej.

Jak widać, tak ukształtowane zasady opodatkowania sprawiają, że struktura spółki komandytowej, w której to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością będzie pozostawała komplementariuszem stała się wyjątkowo nieopłacalna. W modelu korporacyjnym „sp. z o.o. sp.k.” dochód, który osiągnie spółka komandytowa jako beneficjent rzeczywisty spółki z o.o. będzie opodatkowany:

1. CIT-em na poziomie spółki komandytowej,
2. CIT-em na poziomie spółki z o.o.,
3. PIT-em od dywidendy.

Ważne!
Spółki komandytowe w modelu „sp. z o.o. sp.k.” stały się jedną z najbardziej opodatkowanych struktur korporacyjnych, tuż obok spółki komandytowo-akcyjnej z osobą prawną jako komplementariuszem. Ponadto obciążeniem z punktu widzenia wspólników spółki komandytowej jest brak możliwości odliczenia w większości wypadków składek na ubezpieczenia społeczne od przychodu oraz składki zdrowotnej od podatku z uwagi na zmianę źródła przychodów. Jedynym sposobem na ich odliczenie jest uzyskiwanie dochodów z innych źródeł niż jedynie z zysku kapitałowego, np. z tytułu umowy o pracę czy działalności gospodarczej.

Jakie są wyjścia z tej sytuacji?

Przekształcenie spółki komandytowej w spółkę jawną

Za tym rozwiązaniem przemawia jednokrotne opodatkowanie dochodów, o ile wspólnikami spółki jawnej są jedynie osoby fizyczne, co jest podstawowym warunkiem opłacalności takiej operacji. Istotny jest również fakt, że przekształcenie spółki komandytowej w jawną jest neutralne podatkowo, jeżeli uzyskanie korzyści podatkowej nie zostanie uznane za jedyny cel takiego przekształcenia w myśl klauzuli z art. 119a § 1 Ordynacji podatkowej.

Należy pamiętać, że proces przekształcenia nie będzie natychmiastowy ani bezkosztowy. W pierwszej kolejności wspólnicy zobowiązani będą sporządzić plan przekształcenia w formie pisemnej. Załączyć do planu przekształcenia należy projekt umowy spółki jawnej, w którą przekształcona zostanie spółka komandytowa, projekt uchwały w sprawie przekształcenia oraz sprawozdanie finansowe sporządzone w takim samym kształcie jak sprawozdanie roczne, sporządzone na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia. Nie będzie natomiast potrzeby zawierania umowy spółki jawnej przez wspólników jako osobnego dokumentu korporacyjnego Tożsame z zawarciem umowy będzie podjęcie uchwały o przekształceniu spółki komandytowej w spółkę jawną. Przekształcenie spółki komandytowej w spółkę jawną będzie generowało koszty notarialne, sądowe (opłata za rejestracje w KRS, oraz ogłoszenie wpisu w MSiG) oraz związane z obsługą prawną i księgową.

Konsekwencją przekształcenia będzie zmiana odpowiedzialności, jaką będą ponosić wspólnicy (jeżeli majątek spółki jawnej okaże się niewystarczający wspólnicy ponosić będą odpowiedzialność solidarną całym swoim majątkiem).

Zmiana komandytariusza na komplementariusza w spółce (szczególnie w konstrukcji „sp. z o.o. sp.k.”)

Zaletą tego rozwiązania jest zyskanie prawa do ulgi w podatku, gdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością stanie się komandytariuszem. Jeżeli spółka z o.o. zostanie zastąpiona przez osobę fizyczną, to nowy komplementariusz w dalszym ciągu płacił będzie tylko 19% podatku dochodowego od osób fizycznych, od którego będzie mógł odliczyć podatek CIT zapłacony przez spółkę komandytową przypadający na jego udział w zyskach tej spółki. Powyższe sprawia, że efektywne opodatkowanie przypadających na wspólnika dochodów co do zasady pozostanie na tym samym poziomie.

Zmiana ta będzie wymagała zmian w umowie spółki komandytowej. Pierwsza z nich będzie wymagana, jeżeli dotychczasowa umowa spółki komandytowej nie posiada postanowienia o możliwości przystąpienia do spółki nowego komplementariusza i będzie polegała na dodaniu takiego zapisu. Druga konieczna zmiana będzie polegała na zmianie podmiotowej w roli komplementariusza i komandytariusza. Konsekwencją powyższego będzie konieczność dokonania obowiązkowej zmiany nazwy spółki, która musi zawierać firmę lub nazwisko komplementariusza.

Często zdarzać się będzie tak, że przed „zamianą miejsc” komplementariuszem będzie sp. z o.o. a komandytariuszem członek zarządu tej spółki. Należy w takim przypadku pamiętać, że aby dokonać zmiany umowy spółki konieczne będzie powołanie pełnomocnika w trybie art. 210 Kodeksu spółek handlowych, reprezentującego spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w czynności z członkiem zarządu.

Konsekwencją „zamiany miejsc” komplementariusza z komandytariuszem w opisywanym przypadku będzie zwiększenie odpowiedzialności za zobowiązania spółki po stronie osoby fizycznej jako komplementariusza, która od tej chwili odpowiadać będzie za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, a nie jak dotychczas do wysokości sumy komandytowej. Należało będzie również uważać na dokonywanie odpowiednich czynności korporacyjnych oraz sądowych w odpowiednim czasie i z należytą skrupulatnością. Przeoczenie chociażby usunięcia z dotychczasowej nazwy byłego komplementariusza, a obecnego komandytariusza, skutkowało będzie ponoszeniem przez niego odpowiedzialności na takich zasadach jak komplementariusz. Jeżeli natomiast wierzyciel spółki nie miałby wiedzy o zmianie podmiotowej w spółce i postępował w zaufaniu do treści zawartej w KRS, to zmiana ta będzie wywierała wpływ w stosunku do niego dopiero od daty dokonania właściwego wpisu w KRS.

Przekształcenie spółki komandytowej w spółkę kapitałową

Będzie to wyjście szczególnie naturalne dla struktury „sp. z o.o. sp.k.”, gdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest jedynym komplementariuszem, ponieważ stawka podatku CIT wynosi obecnie tyle samo dla „sp. z o.o. sp.k.”, co dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zaletą podstawową takiego przekształcenia będzie ograniczenie do minimum odpowiedzialności wspólników do wysokości ich wkładu w kapitał zakładowy. Ponadto, będzie można stosować wszystkie metody uprawnionej optymalizacji podatkowej możliwe dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.

Spółka komandytowa może zostać także przekształcona w spółkę akcyjną, a od 1 lipca 2021 r. będzie mogła zostać przekształcona także w prostą spółkę akcyjną. Będzie to strategia właściwa dla spółek komandytowych prowadzących działalność na sporą skalę. Zmiana ta umożliwi łatwiejsze pozyskiwanie większego kapitału, np. poprzez możliwość emitowania instrumentów finansowych.

Likwidacja spółki

Jeżeli wspólnicy spółki komandytowej nie widzą zalet w przedstawionych wyżej rozwiązaniach, a ich działalność w formule spółki komandytowej nie będzie miała ekonomicznego sensu, mogą zdecydować się na ostateczne rozwiązanie, jakim jest likwidacja spółki w jednym w dwóch trybów. W pierwszym z nich, w przypadku jednomyślności, wspólnicy będą musieli podjąć uchwałę o rozwiązaniu spółki. Uchwała ta powinna przede wszystkim zawierać postanowienia dotyczące sposobu rozwiązania spółki i zakończenia działalności, wyznaczać osobę zobowiązaną do przechowywania dokumentów spółki przez okres minimum 5 lat. Spółka komandytowa ulegnie rozwiązaniu w momencie uprawomocnienia się postanowienia o jej wykreśleniu z KRS. Będzie to rozwiązanie niewymagające postępowania likwidacyjnego, a więc  niekosztowne i szybkie.

Drugie rozwiązanie to postępowanie likwidacyjne. Mimo zgodnej woli wspólników może być to wyjście konieczne, gdy spółka nadal prowadzi szeroko zakrojoną działalność, posiada spory majątek, którego nie da się podzielić w sposób oczywisty. Tutaj konieczne będzie przeprowadzenie pełnej procedury likwidacyjnej z udziałem likwidatora.

Podsumowanie:

Końcowo należy zauważyć, że od 2021 r. przedsiębiorcy działający w ramach spółek komandytowych są jedną z najgorzej traktowanych grup podatników w Polsce. Wynika to z tego, że spółka komandytowa została obciążona podatkiem CIT (9% lub 19%), a wspólnicy są zobowiązani do zapłaty PIT (CIT) od dochodów ze spółki. Do tego osoby fizyczne będące wspólnikami muszą opłacać składki ZUS, które nie mogą w tym wypadku pomniejszać podstawy opodatkowania lub podatku z tego tytułu.

W obecnym stanie prawnym nie ma jednak jednego i właściwego rozwiązania, które pozwoliłoby na dalsze prowadzenie działalności na dotychczasowych zasadach z uwzględnieniem  korzyści, które do 1 stycznia (1 maja) 2021 r. dawała spółka komandytowa. W niniejszym artykule zostały wskazane możliwe rozwiązania, które mogą zminimalizować negatywne skutki nowelizacji, która doprowadziła do opodatkowania spółek komandytowych podatkiem CIT. Wśród takich rozwiązań znajduje się przekształcenie spółki komandytowej w spółkę jawną, zamiana roli komandytariusza i komplementariusza w spółce, przekształcenie spółki komandytowej w spółkę kapitałową czy  likwidacja spółki.

Michał Przybysz, radca prawny w Lubasz i Wspólnicy – Kancelaria Radców Prawnych
Sara Synowiec, aplikantka adwokacka w Lubasz i Wspólnicy – Kancelaria Radców Prawnych

Poszerzaj swoją wiedzę, korzystając z naszego programu

INFORLEX Książki dla Firm

Tylko teraz

598,00 zł

798,00 zł

Przejdź do sklepu