REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zawieszenie biegu przedawnienia w podatkach - rewolucyjne wyroki NSA

Małopolski Instytut Studiów Podatkowych
Doradztwo podatkowe, rachunkowość, audyt, obsługa i pomoc w trakcie postępowań z organami podatkowymi, ceny transferowe
Zawieszenie biegu przedawnienia w podatkach - rewolucyjne wyroki NSA
Zawieszenie biegu przedawnienia w podatkach - rewolucyjne wyroki NSA
Własne

REKLAMA

REKLAMA

30 lipca 2020 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyroki bardzo istotne dla wielu podatników pozostających w sporze z organami podatkowymi (sygn. I FSK 128/20, I FSK 42/20). Sąd kasacyjny oddalił skargi kasacyjne organu podatkowego na wyroki WSA we Wrocławiu, w których rozważono kwestie nadużycia prawa przez organ poprzez instrumentalne wszczęcie postępowania karnoskarbowego.

Warto przypomnieć ze wszczęcie postępowania karnoskarbowego w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe wiążące się z niewykonaniem zobowiązania przez podatnika wstrzymuje bieg przedawnienia tego zobowiązania podatkowego jeżeli podatnik zostanie o wszczęciu postępowania zawiadomiony. Nie trudno się zatem domyślić, że postępowaniom podatkowym, w szczególności dotyczącym odległych okresów rozliczeniowych, dość często towarzysza postępowania karnoskarbowe.

W zaskarżonych przez organ podatkowy wyrokach (sygn.
I SA/Wr 365/19 i I SA/Wr 366/19) WSA we Wrocławiu zwrócił uwagę, że instytucja ta nie może być przez organy podatkowe nadużywana (takie nadużycie naruszałoby bowiem szereg zasad konstytucyjnych i reguł, na straży których stoi prawo unijne), zaś sądy administracyjne uprawnione są do badania tej okoliczności w ramach swoistego „testu nadużycia” (sąd analizując akta musi odpowiedzieć na pytanie, czy organ wszcząłby postępowanie karnoskarbowe, gdyby nie wynikający z przepisów skutek w postaci zawieszenia biegu przedawnienia).

REKLAMA

Autopromocja

Tu wtrącić należy, że stanowisko WSA w tym zakresie pozostaje w sprzeczności z poglądem NSA wyrażonym w uchwale 7 sędziów z dnia 18 czerwca 2018 r., sygn. I FPS 1/18 – WSA we Wrocławiu nie zdecydował się jedynak na występowanie o nową uchwałę ze względu na zasadę pierwszeństwa i zasadę skuteczności prawa unijnego.

Rozpatrując konkretne sprawy WSA doszedł do wniosku, że doszło w ich do nadużycia art. 70 § 1 pkt 6 Ordynacji podatkowej – w wyroku podkreślono, że „organ przygotowawczy wszczynając postępowanie karne skarbowe ( w fazie ad rem) nie może później nic nie robić zwłaszcza w ramach procedury, w której nie uczestniczy podatnik, a od której uzależniony jest upływ terminu przedawnienia”. Co ciekawe, w postępowaniach przygotowawczych organu w tych sprawach nie działo się kompletnie nic – jak zauważył WSA, nawet nie zawieszono tych postępowań do czasu rozstrzygnięcia sprawy podatkowej.

Od wyroków WSA organ wniósł skargi kasacyjne, które zostały oddalone. Jak jednak donosi prasa, w ustnym uzasadnieniu ustnych motywów sąd kasacyjny skupił się na innych elementach sprawy (złożone zostało też zdanie odrębne). Przyznać należy, że to od treści pisemnego uzasadnienia wyroku NSA zależeć będzie, czy znacząco wpłynie on na praktyki niektórych organów podatkowych. Niemniej jednak – komentowane orzeczenie to bardzo wyraźny sygnał, że problem nadużycia instytucji karnoskarbowych w sprawach podatkowych może być skutecznie zauważony przez sąd administracyjny na etapie kontroli skargowej decyzji.

REKLAMA

Warto też zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt analizowanego problemu – jak słusznie zauważył WSA we Wrocławiu, sprzeczna z Konstytucją, prawem Unii oraz istotą postępowania karnoskarbowego jest sytuacja, w której organ wszczyna postępowanie karnoskarbowe i potem nic w jego ramach nie robi. Niestety taka praktyka jest przecież „legalizowana” wprost przez przepisy Kodeksu karnego skarbowego (KKS).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zgodnie z art.114a KKS, postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe może być zawieszone, jeżeli jego prowadzenie jest w istotny sposób utrudnione ze względu na prowadzoną kontrolę podatkową, kontrolę celno-skarbową lub toczące się postępowanie przed organami podatkowymi, organami celnymi lub sądami administracyjnymi (zawieszone postępowanie podejmuje się, jeżeli ustąpiły przyczyny uzasadniające jego zawieszenie).

Jeżeli zatem wobec podatnika toczy się kontrola podatkowa za okres, który zaraz się przedawni, organ może wszcząć postępowanie w sprawie i od razu je zawiesić do czasu rozstrzygnięcia sprawy – przez takie zapętlenie organ podatkowy może spokojnie prowadzić postępowanie w sprawach, będąc ograniczany jedynie okresami karalności czynu zabronionego (art. 44 KKS). Te okresy karalności są różne w zależności od tego czy mamy do czynienia z czynem zabronionym zagrożonym karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata, czy też karami mniej dotkliwymi. Mając na względzie treść często stosowanych przez organy KAS przepisów KKS i zastrzegając możliwość wyjątków, można stwierdzić że:

  • jeżeli wartość sporu z organem podatkowym jest „małej wartości” (nie przekracza dwustu-krotności minimalnego wynagrodzenia) – karalność czynu ustaje w tym samym momencie, co nieprzerwany upływ terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego (jeżeli postępowanie „w sprawie” in rem przekształci się w postępowanie „przeciwko osobie” in personam – czyli mówiąc krótko postawione zostaną zarzuty - okres karalności przedłuża się o kolejne 5 lat)
  • jeżeli wartość sporu z organem przewyższa „małą wartość” – karalność czynu ustaje z upływem 10 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności należności publicznoprawnej (jeżeli postawione zostaną zarzuty - okres karalności przedłuża się o kolejne 10 lat)

Czy zatem jeżeli organ pod koniec okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego rozpocznie kontrole oraz jednocześnie postępowanie karnoskarbowe, które od razu zawiesi, można przyjąć, że robi „coś” w sprawie karnoskarbowej – a więc jakie rezultaty przyniesie „test nadużycia” sądu administracyjnego w takiej sprawie?

Na dwuznaczność „zapętlonej” konstrukcji przepisów karnoskarbowych i podatkowych wskazywał w swoich orzeczeniach WSA we Wrocławiu, zauważa ją też doktryna prawa karnego (np. G. Łabuda, Art. 44. [w:] Kodeks karny skarbowy. Komentarz, wyd. III, Wolters Kluwer Polska, 2017). Wątpliwości co do konstytucyjności instrumentalnego stosowania tego rozwiązania przedstawiał też Trybunał Konstytucyjny (wyrok z dnia 17 lipca 2012 r., sygn. P 30/11).

Wreszcie, problemem tym zainteresował się Rzecznik Praw Obywatelskich, który w roku, skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o uznanie za sprzeczne z Ustawą Zasadniczą art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej oraz art. 114a KKS. Sprawę zarejestrowano pod znakiem K 31/14. W dniu 10 stycznia 2017 r. wniosek został przez TK rozpoznany - Trybunał postanowił zamkniętą rozprawę otworzyć na nowo i odroczyć bez wyznaczania terminu. Do tej pory żadne dodatkowe czynności odnośnie rozpoznania sprawy nie zostały podjęte.

Skoro zatem wątpliwości natury konstytucyjnej wzbudza sam konstrukt umożliwiający niektórym organom nadużywanie prawa, może warto wrócić do problemu zgodności tworzących mechanizm regulacji z Ustawą Zasadniczą? Może nadszedł właśnie dobry moment, aby rozpoznać wniosek RPO wniesiony do Trybunału Konstytucyjnego prawie 6 lat temu?

Na koniec warto zwrócić uwagę na praktykę postępowań karnoskarbowych – osoby mające bezpośrednią styczność z postępowaniami toczącymi się „przy” sprawach podatkowych niejednokrotnie mają wrażenie, że są one wręcz nierozerwalnie związane z postępowaniami czy kontrolami podatkowymi. Stawiając zarzuty, organy podatkowe często bazują na dorobku spraw podatkowych, często w ramach tego postępowania nie są przeprowadzane żadne konkretne czynności. Do tego jeżeli postępowanie karnoskarbowe toczy się „w sprawie”, podatnik, któremu zawieszono bieg terminu przedawnienia, nie może uzyskać dostępu do akt postępowania, gdyż nie jest jego stroną – nie może zatem zweryfikować co się w tej sprawie dzieje, i czy organ postępowania podejmuje jakiekolwiek działania w jej ramach.

Niestety też z tych powodów często zarzuty podatników dotyczące postępowań karnoskarbowych toczących się „obok” spraw podatkowych są zbywane przez organy krótkim twierdzeniem, że sprawy karnoskarbowe prowadzone są w sposób prawidłowy. Sam sposób procedowania w ramach karnoskarbowych postępowań przygotowawczych często w praktyce wzbudza jednak szereg wątpliwości

Co do zasady postępowanie przygotowawcze w sprawie karnoskarbowej należy wszcząć, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa karnoskarbowego – w jakim momencie należałoby więc przyjąć, że takie uzasadnione podejrzenie występuje? Czy takie podejrzenie może istnieć po stronie organu podatkowego jeszcze na etapie kontroli podatkowej, kiedy to organ nie podjął jeszcze żadnych wiążących ustaleń względem podatnika? Czy w sytuacji, gdy po zakończeniu postępowania okaże się, że pierwotne zarzuty stawiane podatnikowi przez organ są nieprawdziwe, czy organ postępowania przygotowawczego, który wszczynając postępowanie karnoskarbowe kierował się „prawdopodobieństwem” tych zarzutów konsekwentnie powinien umorzyć postępowanie karnoskarbowe?

Analizując problemy powstające na styku spraw podatkowych i karnoskarbowych postawić można wiele pytań – głównym problemem dotychczas było jednak to, że na kolejnych etapach sporu podatkowego żaden podmiot rozstrzygający nie chciał na nie odpowiedzieć. Zmianę przynieść mogą tutaj orzeczenia WSA we Wrocławiu, oraz, miejmy nadzieję, wyroki NSA utrzymujące je w mocy. Przy okazji ostatnich rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego warto zatem pochylić się nad postępowaniem karnoskarbowym – do tego zachęcać należy także sądy administracyjne rozpatrujące zarzuty podatników odnoszące się do nadużyć instytucji prawa karnego skarbowego w sprawach podatkowych.

Mateusz Oleksy, starszy konsultant podatkowy w MISP

Polecamy: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Polecamy: INFORLEX Biznes

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Choroba lub wypadek przy pracy zleceniobiorcy – jakie świadczenia przysługują. Czy obowiązuje okres wyczekiwania?

Umowa zlecenie to popularna forma zatrudnienia na rynku pracy. Chętnie korzystają z niej osoby, chcące skorzystać z dodatkowej formy „dorywczego” zatrudnienia i dorobić do podstawowej pensji czy studenci, którzy szukają większej swobody i elastyczności formy świadczenia pracy, aby móc pogodzić ją ze studiami. Dla niektórych umowa zlecenia jest jednak jedyną podstawą świadczenia pracy a tym samym jedynym tytułem podlegania pod ubezpieczenia. Wszystkie wymienione wyżej grupy różnią się przede wszystkim całościowym lub częściowym obowiązkiem oskładkowania przychodów uzyskiwanych z tego tytułu bądź brakiem takiego wymogu. Kwestia oskładkowania umów zlecenia implikuje natomiast ewentualne prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Czy w takim razie zleceniobiorca, który np. w pierwszym dniu świadczenia usług ulega wypadkowi podczas wykonywania zlecenia, może liczyć na wypłatę zasiłku z tego tytułu?

Mechanizm podzielonej płatności w VAT - kiedy jest obowiązkowy?

Przedsiębiorcy będący podatnikami VAT-u muszą w niektórych przypadkach liczyć się z dodatkowymi obowiązkami związanymi z tym podatkiem. Jednym z nich jest mechanizm podzielonej płatności (MPP), który można stosować dobrowolnie lub obligatoryjnie. Podpowiadamy, dla kogo MPP jest obowiązkowy, w jakich transakcjach się go stosuje i których towarów dotyczy.

Likwidacja sp. z o.o. – jak to zrobić zgodnie z prawem, krok po kroku

Jakie są kluczowe etapy procesu likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością? Choć założenie spółki z o.o. jest stosunkowo proste, zakończenie jej działalności wymaga przejścia przez szereg formalności, które warto dokładnie poznać przed podjęciem decyzji o likwidacji. Przyczyn i podstaw likwidacji może być wiele, w poniższym tekście opisaliśmy sytuację, w której podstawą likwidacji będzie uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki.

Integracja z KSeF - jak zdążyć przed 2026 rokiem? 5 głównych problemów i rad, jak je rozwiązać. Dlaczego warto przystąpić do systemu jeszcze w okresie fakultatywnym

Przesunięcia terminu obowiązkowego przystąpienia do Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) na 2026 rok sprawiły, że wiele firm odłożyło przygotowania na później. Zdaniem Moniki Zaród, Head of Innovation & Software Products w NTT DATA Business Solutions, to ostatni moment, aby wrócić do prac, zanim presja czasu i kumulacja obowiązków zaczną utrudniać wdrożenie. Tym bardziej, że przedsiębiorcy mogą mierzyć się z kilkoma kluczowymi wyzwaniami, wśród których wymień można: rotację kadr, konieczność dostosowania się do innych zmian prawnych, uzyskanie zgody central w przypadku zagranicznych firm, konieczność ręcznego zbierania danych przed wdrożeniem automatyzacji oraz ryzyko awarii systemu. Oto 5 kroków, które ułatwią firmom skuteczne przygotowanie się do KSeF i uniknąć problemów.

REKLAMA

Cyberbezpieczeństwo: ile kosztuje zabezpieczenie danych w firmie. Przykłady: firma mała, średnia, duża

W obliczu rosnącego ryzyka cyberataków każda firma, niezależnie od wielkości, musi inwestować w odpowiednią ochronę danych i systemów informatycznych. Zagrożenia cybernetyczne stają się coraz bardziej zaawansowane, a ich skutki mogą być katastrofalne dla stabilności przedsiębiorstwa, zarówno w kontekście finansowym, jak i reputacyjnym. Bez odpowiednich zabezpieczeń, firmy są narażone na straty wynikające z utraty danych, złośliwego oprogramowania czy ataków ransomware. Eksperci z DNR Group pokazują na przykładach ile kosztuje w Polsce zabezpieczenie danych IT firm produkcyjnych.

Teraz kontrolerzy ZUS szczególnie upatrzyli sobie firmy z jednej branży, praktycznie żadna nie uniknie kontroli w najbliższym czasie. Co sprawdzają i dlaczego

W ciągu ostatniego roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wziął pod lupę polskie firmy transportowe i rozpoczął szczegółowe kontrole, które są odczuwalne przez branżę. Dla ekspertów nie jest to zaskoczeniem, bo to efekt rozpoznania przez ZUS trików stosowanych w firmach tej branży.

Rząd szuka pieniędzy. Podatek cyfrowy coraz bliżej?

Ministerstwo Cyfryzacji pracuje nad nowym podatkiem, który miałby objąć duże korporacje technologiczne działające w Polsce. Wicepremier Krzysztof Gawkowski zapowiada, że koncepcja podatku cyfrowego zostanie przedstawiona w ciągu kilku miesięcy, a wpływy z niego mogą sięgnąć miliardów złotych. Pomysł budzi jednak kontrowersje.

Wspólne rozliczenie PIT małżonków w 2025 r. za 2024 rok – kto i jak może to zrobić. Korzyści, warunki, jaki formularz wypełnić

Wspólne rozliczenie rocznego zeznania podatkowego PIT przez małżonków jest ważną preferencją podatkową w podatku dochodowym od osób fizycznych, dostępną dla podatników opodatkowanych na zasadach ogólnych, tj. wg skali podatkowej. Rozliczenie wspólne jest korzystne zwłaszcza dla małżonków, których dochody roczne znacznie się różnią (znajdują się w różnych progach podatkowych), w tym w szczególności jeżeli jeden z małżonków nie osiągnął dochodu w danym roku. Kiedy małżonkowie mogą rozliczyć się wspólnie? Na czym polega wspólne rozliczenie PIT małżonków? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie ze zmarłym małżonkiem, po rozwodzie i w separacji? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie małżonków w przypadku uzyskiwania przychodów z najmu prywatnego, działalności rolniczej, kapitałów pieniężnych, działalności nierejestrowanej? Jakie formy opodatkowania wykluczają wspólne rozliczenie małżonków? Odpowiadamy na te wszystkie pytania.

REKLAMA

Będzie rewolucja w raportowaniu ESG po zmianach w dyrektywie CSRD? Obowiązki tylko dla największych firm. Pakiet Omnibus I Komisji Europejskiej

W lutym 2025 roku Komisja Europejska ogłosiła przełomowe zmiany w unijnym systemie raportowania zrównoważonego rozwoju, wywołując gorącą debatę wśród przedsiębiorców, prawników i ekspertów ESG. Propozycje zawarte w pakiecie Omnibus, obejmujące m.in. modyfikacje dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) i CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive), zdaniem wielu komentatorów stanowią próbę znalezienia równowagi między ambicjami klimatycznymi UE a realiami gospodarczymi. Wspólnie z dr Anną Partyką-Opielą, partnerką kancelarii Rymarz Zdort Maruta i laureatką rankingu Top 25 Women Lawyers in Business by Forbes 2024, analizujemy konsekwencje tych zmian dla europejskiego biznesu.

Biznes ma dość! Domaga się prostych i stabilnych podatków. Jest 100 postulatów

Chaos w podatkach, powolne sądy i drakońskie areszty gospodarcze – polscy przedsiębiorcy mają dość! Domagają się uproszczenia systemu podatkowego, rozszerzenia estońskiego CIT oraz stabilnych przepisów. Czy rząd posłucha biznesu, zanim firmy zaczną masowo uciekać za granicę?

REKLAMA