Odpowiedzialność podatnika, płatnika i inkasenta

Odpowiedzialność podatnika

Podatnik za swoje zobowiązania podatkowe odpowiada całym swoim majątkiem. Odpowiedzialność ta ma charakter osobisty oraz nieograniczony – z odpowiedzialności nie można wyłączyć określonych składników majątku bądź ustanowić ograniczenia kwotowe za zobowiązania podatkowe. Poprzez majątek rozumieć należy ogół aktywów i pasywów należących do podatnika. Odpowiedzialność podatkowa obejmuje wszelkie prawa majątkowe, nie zaś samo prawo własności.

Jeśli odpowiedzialności podlega podatnik, który pozostaje w związku małżeńskim, odpowiadać on będzie całym należącym do niego majątkiem odrębnym, a także całym majątkiem  wspólnym podatnika oraz jego małżonka. Definicje majątku wspólnego i odrębnego zawarte są w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z jego regulacjami majątkiem odrębnym są:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Wspólnotą majątkową w myśl obowiązujących przepisów są natomiast wszystkie te prawa majątkowe, które nabyte zostały podczas trwania małżeństwa, o ile małżonkowie nie zdecydowali się na wyłączenie wspólności majątkowej. Jeśli natomiast doszło do zniesienia, wyłączenia, ograniczenia lub ustania wspólności majątkowej,  odpowiedzialność dotyczy tych przedmiotów bądź praw, które wcześniej do wspólności należały.

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Podatnik nie ponosi żadnej odpowiedzialności z tytułu zaliczek, do których pobrania zobowiązany jest płatnik.

Odpowiedzialność płatnika

Na płatniku ciąży obowiązek obliczenia, pobrania i wpłacenia podatku na rachunek organu podatkowego. Ponosi on odpowiedzialność w przypadku niedokonania któregokolwiek z tych obowiązków. Podobnie jak w przypadku podatnika, również płatnik ponosi odpowiedzialność całym majątkiem oraz majątkiem wspólnym z małżonkiem, i jest to odpowiedzialność nieograniczona. O odpowiedzialności decyduje się drogą decyzji właściwego organu, którym może być organ kontroli skarbowej bądź organ podatkowy.

Warto zauważyć, iż płatnik nie ponosi odpowiedzialności wówczas, gdy podatek nie został pobrany z winy podatnika. To, czy podatek nie został wpłacony bądź został wpłacony niewłaściwie z winy podatnika bada i rozstrzyga w swoim postępowaniu organ podatkowy.

Odpowiedzialność inkasenta

Inkasent jest zobowiązany do pobrania i przekazania podatku na rzecz właściwego organu podatkowego. Zakres odpowiedzialności inkasenta jest zawężony jedynie do sytuacji, w których należny podatek pobrał, jednak nie dokonał jego wpłaty na rzecz organu podatkowego. Jeśli podatek nie został przez inkasenta pobrany, nie ponosi on z tego tytułu żadnej odpowiedzialności – ani na gruncie przepisów Ordynacji podatkowej, ani Kodeksu karnego skarbowego. Za podatek niepobrany przez inkasenta odpowiedzialność ponosi podatnik.

Inkasent odpowiada całym swoim majątkiem w sposób nieograniczony. Ponownie może on ponosić odpowiedzialność także majątkiem wspólnym z małżonkiem, odpowiedzialność orzekana jest decyzją właściwego organu podatkowego. W sytuacji, gdy inkasent wpłaci na rzecz organu podatkowego podatek, którego wcześniej nie pobrał, może go dochodzić drogą cywilną. Zobowiązany jest także gromadzić i przechowywać dokumentację dotyczącą pobranych należności.