Odpowiedzialność za zaległości podatkowe członka rodziny

Autopromocja

Zasady odpowiedzialności małżonka

Odpowiedzialność podatników obejmuje cały należący do nich majątek osobisty, a w sytuacji gdy pozostają oni w związku małżeńskim, także majątek wspólny ich i ich małżonków. Zasada ta dotyczy zarówno zaległości podatkowych powstałych przed zawarciem małżeństwa, jak i po jego zawarciu.

Wspólność majątkowa małżonków może zostać w drodze zawartej między nimi umowy ograniczona czy wyłączona, bądź też może ona zostać zniesiona przez wyrok sądu. W tej sytuacji skutki ograniczenia, wyłączenia czy zniesienia wspólności nie mają zastosowania do zaległości podatkowych powstałych przed dniem dokonania tych czynności.

Autopromocja

Nowelizacja VAT 2025.
Praktyczny webinar INFORAKADEMII

Sprawdź

Zasady odpowiedzialności byłego małżonka

Byli małżonkowie odpowiadają za zaległości podatkowe na zasadach właściwych dla osób trzecich, określonych w Ordynacji podatkowej. Odpowiedzialność ta dotyczy zaległości podatkowych z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej. Na podobnych zasadach rozstrzyga się odpowiedzialność małżonków, którzy pozostają w separacji potwierdzonej orzeczeniem sądu oraz podatników, których małżeństwo zostało unieważnione.

Odpowiedzialność ta ma charakter osobisty i dotyczy całego majątku. Kwota odpowiedzialności maksymalnej którą były małżonek może ponieść jako osoba trzecia ograniczona jest do jego udziału w majątku wspólnym. Podział majątku dokonuje się drogą umowną bądź wyrokiem sądowym.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 kwietnia 2011 r., sygn. I FSK 927/10: "To umowa o podział majątku wspólnego zawarta między małżonkami (byłymi małżonkami) albo orzeczenie sądu mają zasadnicze znaczenie dla ustalenia składników majątku wspólnego i jego wartości. Nie wyklucza to jednak potrzeby przeprowadzenia postępowania dowodowego w tym zakresie przez organy podatkowe orzekające o odpowiedzialności podatkowej byłego małżonka na podstawie art. 110 Ordynacji podatkowej, jeśli skład i wartość majątku wspólnego z daty powstania zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej jest inny aniżeli w dacie umowy o podział majątku wspólnego lub orzeczenia sądu w tym przedmiocie. Potrzeba przeprowadzenia takiego postępowania musi być oceniana na tle konkretnego stanu faktycznego uwzględniającego zarówno skład majątku wspólnego, jak i upływ czasu między datą powstałych zobowiązań a datą ustania małżeńskiej wspólności majątkowej".

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Warto także zauważyć, iż rozwiedziony małżonek może po uzyskaniu zgody podatnika otrzymać od właściwego organu podatkowego zaświadczenia o zaległościach powstałych podczas trwania wspólności majątkowej.

Zasady odpowiedzialności członków rodziny

Członkami rodziny podatnika w myśl przepisów Ordynacji podatkowej są podmioty wymienione w art. 111 par. 3, czyli zstępni podatnika (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowi), rodzeństwo (bracia, siostry), małżonkowie zstępnych (synowe, zięciowie), a także osoby pozostające w stosunku przysposobienia (dzieci adoptowane). Ponadto jako osoby bliskie odpowiedzialność za zaległości podatkowe ponosić mogą także osoby pozostające z podatnikiem w faktycznym pożyciu, tj. konkubinacie. Fakt pozostawanie w faktycznym pożyciu w celu pociągnięcia konkubenta/konkubiny do odpowiedzialności udowodnić musi organ podatkowy.

Podstawą odpowiedzialności osób bliskich są powiązania istniejące między podatnikiem i tymi podmiotami, które muszą mieć charakter majątkowy. Ponadto odpowiedzialność została uwarunkowana następującymi przesłankami:

- dotyczy członków rodziny podatnika,

- obejmuje jedynie zaległości podatnika, który prowadzi działalność gospodarczą,

- zaległości podatnika muszą być związane z prowadzoną przez niego działalnością,

- członek rodziny podatnika stale współdziałał z podatnikiem w prowadzeniu działalności gospodarczej, z którą związane są zaległości,

- członek rodziny osiągał korzyści z działalności prowadzonej z podatnikiem.

Odpowiedzialność ta może zostać wyłączona. Członek rodziny podatnika nie ponosi odpowiedzialności za jego zaległości podatkowe, jeżeli w okresie współdziałania był osobą, wobec której na podatniku ciążył obowiązek alimentacyjny.

Kwota, do której członek rodziny będzie odpowiadał, jest ograniczona do wysokości korzyści, które członek rodziny osiągnął współdziałając z podatnikiem. Całkowity wymiar owych korzyści określa w swoim postępowaniu organ skarbowy. Warto zauważyć, iż za korzyści nie należy rozpatrywać wynagrodzenia z pracę.

Ponadto podobnie jak byli małżonkowie, członkowie rodziny mogą, za zgodą podatnika, uzyskać od organu podatkowego zaświadczenie o wysokości jego zaległości podatkowych.