Ulga rehabilitacyjna 2024/2025: Ulga podatkowa dla niepełnosprawnych i osób ich utrzymujących. Jakie wydatki można odliczyć?

• Ulga rehabilitacyjna - na czym polega to odliczenie podatkowe?
• Kto ma prawo do odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej?
• Co można odliczyć rozliczając ulgę rehabilitacyjną? Rodzaje wydatków
• Przystosowanie mieszkania dla potrzeb niepełnosprawnego 
• Wydatki na samochód, lekarstwa, zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne 
• Wydatki na samochód osoby niepełnosprawnej utrzymującej niepełnosprawne dziecko
• Zakup telefonu i wydatek na turnus rehabilitacyjny
• Zaliczenie wydatków do kosztów uzyskania przychodów a ulga rehabilitacyjna
• Adaptacja łazienki
• Wymiana pieca CO
• Instalacja fotowoltaiczna i pompa ciepła
• Zakup lekarstw i korekta zeznań rocznych
• Orzeczenie o niepełnosprawności
• Pobyt w zakładzie opiekuńczo-leczniczym
• Jakie warunki trzeba spełnić, by móc skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej? 
• Jak udokumentować wydatki?
• Opiekun osoby niepełnosprawnej też może odliczać
• Odliczenie wydatków na lekarstwa
• Jak rozliczyć ulgę rehabilitacyjną?
• Ulga rehabilitacyjna - co się zmieniło w 2022 roku
• Wydatki podlegające odliczeniu - zmiany 2022
• Ulga rehabilitacyjna dla emeryta
• Wpływ zmian podatkowych w 2022 roku (wysoka kwota wolna od podatku i obniżenie stawki PIT do 12 proc.) na możliwość odliczania ulgi rehabilitacyjnej
• Ulga rehabilitacyjna - bez zmian w 2024 i 2025 roku

Ulga rehabilitacyjna - na czym polega to odliczenie podatkowe?

Ulga rehabilitacyjna to prawo do odliczenia:
- w podatku dochodowym od osób fizycznych (od dochodu przed opodatkowaniem) i 
- w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych (od przychodu przed opodatkowaniem), 
wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych - poniesionych przez niepełnosprawnych podatników lub podatników, którzy utrzymują osoby niepełnosprawne.

Zasady korzystania tej ulgi zostały określone w przepisach art. art. 26 ust. 1 pkt 6, ust. 7a-7g ustawy o PIT oraz art. 11 ust. 1 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Kto ma prawo do odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej?

Niepełnosprawni

Przede wszystkim z ulgi rehabilitacyjnej mogą korzystać osoby niepełnosprawne. 

Osobą niepełnosprawną jest (wg art. 26 ust. 1 pkt 6 w związku z ust. 7d, ust. 7f, ust. 7g ustawy o PIT) osoba:
- wobec której orzeczono jeden z trzech stopni niepełnosprawności (znaczny, umiarkowany albo lekki) wg przepisów obowiązujących od 1998 roku lub
- której przyznano rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
- wobec której orzeczono niepełnosprawność osoby, która nie ukończyła 16 roku życia na podstawie odrębnych przepisów,
- wobec której orzeczono niepełnosprawność na podstawie przepisów obowiązujących przed 1998 rokiem (tzw. grupy inwalidzkie). 

Osoba niepełnosprawna zaliczona do I grupy inwalidzkiej – to osoba, w stosunku do której orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo znaczny stopień niepełnosprawności. 

Osoba niepełnosprawna zaliczona do II grupy inwalidzkiej – to osoba, w stosunku do której orzeczono całkowitą niezdolność do pracy albo umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Osoby utrzymujące niepełnosprawnych - limit dochodów

Ponadto z ulgi tej mogą korzystać osoby, na których utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Tu (zgodnie z art. ust. 7e ustawy o PIT) osobą niepełnosprawną pozostającą na utrzymaniu podatnika, jest osoba niepełnosprawna, której roczny dochód nie przekracza dwunastokrotności renty socjalnej (w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego), będąca dla podatnika: współmałżonkiem, dzieckiem własnym, dzieckiem przysposobionym, dzieckiem obcym przyjętym na wychowanie, pasierbem, rodzicem, rodzicem współmałżonka, rodzeństwem, ojczymem, macochą, zięciem lub synową. 

W grudniu 2022 roku renta socjalna wynosiła 1338,44 zł brutto, zatem dwunastokrotność tej kwoty to 16 061,28 zł brutto. To jest limit dochodów osoby niepełnosprawnej pozostającej na utrzymaniu innej osoby dla potrzeb ulgi rehabilitacyjnej w 2022 roku. 
Natomiast w 2023 i 2024 roku limit ten wynosi 19 061,28 zł brutto (12x 1588,44 zł).

Warto wiedzieć, że do dochodów osoby niepełnosprawnej na potrzeby obliczenia ww. limitu dochodów nie zalicza się świadczenia uzupełniającego, zasiłku pielęgnacyjnego, tzw. 13. emerytury oraz alimentów na rzecz dzieci:
- małoletnich,
- bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
- dorosłych do ukończenia przez nie 25. roku życia, uczących się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty i przepisach o szkolnictwie wyższym obowiązujących także w  innych niż Polska państwach, jeżeli w  roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej lub dochodów z kapitałów pieniężnych opodatkowanych jednolitą 19% stawką podatku lub uzyskały przychody w ramach ulgi dla młodych, w łącznej wysokości przekraczającej 3089 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej.

Co można odliczyć rozliczając ulgę rehabilitacyjną? Rodzaje wydatków

Przepis art. 26 ust. 7a ustawy o PIT zawiera zamknięty katalog wydatków, które mogą być odliczane w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Są to wydatki poniesione na:

1) adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;

2) przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;

2a) zakup, naprawę lub najem wyrobów medycznych wymienionych w wykazie wyrobów medycznych określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 38 ust. 4 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 463, 583 i 974) oraz wyposażenia umożliwiającego ich używanie zgodnie z przewidzianym zastosowaniem, z wyjątkiem pieluchomajtek, pieluch anatomicznych, chłonnych majtek, podkładów i wkładów anatomicznych;

3) zakup, naprawę lub najem indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, oraz wyposażenia umożliwiającego ich używanie zgodnie z przewidzianym zastosowaniem, niewymienionych w wykazie, o którym mowa w pkt 2a, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego;

3a) pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne, chłonne majtki, podkłady, wkłady anatomiczne, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;

4) zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;

5) odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym;

6) odpłatność za pobyt w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym;

6a) odpłatność za pobyt opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, przebywającego z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego lub zakładzie rehabilitacji leczniczej;

6b) odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne lub leczniczo-rehabilitacyjne;

7) opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;

8) utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;

9) opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa;

10) opłacenie tłumacza języka migowego;

11) kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia;

12) leki, o których mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeżeli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować stale lub czasowo te leki;

13) odpłatny przewóz:
a) osoby niepełnosprawnej – karetką transportu sanitarnego,
b) osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – również innymi środkami transportu niż wymienione w lit. a;

14) używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16. roku życia – w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł;

15) odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
a) na turnusie rehabilitacyjnym,
b) w zakładach, o których mowa w pkt 6,
c) na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży, o których mowa w pkt 11,
d) opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, przebywającego z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, lub zakładzie rehabilitacji leczniczej.

Warto zauważyć, że część z tych wydatków ma limity kwotowe (można odliczyć nie więcej niż wskazuje limit) a część jest nielimitowanych.

Podatnicy dość często występują do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej w sprawie ulgi rehabilitacyjnej. Z przepisów nie wynika bowiem jasno, czy można odliczyć wydatki na np. wymianę pieca lub zakup laptopa. Publikujemy wybrane przykłady interpretacji indywidualnych wydawanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.

Przystosowanie mieszkania dla potrzeb niepełnosprawnego 

W interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 16 lutego 2023 r.  organ podatkowy stwierdził m.in.:
"(…) Dokonując wykładni zawartego w art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcia adaptacji i wyposażenia mieszkań oraz budynków mieszkalnych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności wskazać należy, że w doktrynie zwraca się uwagę, że przez adaptację i wyposażenie, o których mowa w powyższym przepisie, należy rozumieć takie przystosowanie mieszkania (budynku), które umożliwia lub ułatwia życie w nim osobie niepełnosprawnej. Należy zwrócić uwagę, że pojęcie „adaptacja” rozumieć należy jako „przystosowanie”, które jednak niekoniecznie oznaczać musi „ulepszenie”, czy „przekształcenie” zaistniałego stanu rzeczy – w tym przypadku warunków mieszkaniowych dla potrzeb osoby niepełnosprawnej (wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 29 czerwca 2011 r., sygn. akt I SA/Wr 667/11).

W związku z przytoczonym przepisem art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za wydatki takie można uznać wydatki poniesione na np. likwidację barier architektonicznych, budowę podjazdów dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, „poszerzenie drzwi”, likwidację progów, założenie okien zamykanych z niskiego poziomu, położenie terakoty antypoślizgowej, likwidację wanny i zainstalowanie brodzika z panelem prysznicowym i siedziskiem dla osób niepełnosprawnych ruchowo, założenie „wiszącego” sedesu oraz umywalki „bez nogi” umożliwiających swobodne podjechanie wózkiem, także montaż wszelkiego rodzajów uchwytów, specjalnych baterii dla osób z niepełnosprawnymi dłońmi, montaż drzwi przesuwnych.

Wydatki na adaptację i wyposażenie mieszkań/budynków mieszkalnych, w przeciwieństwie do wydatków z tytułu zakupu sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych nie muszą mieć indywidualnego charakteru. Istotne jest jedynie, czy wydatki te są podyktowane potrzebami osoby niepełnosprawnej związanymi z tą niepełnosprawnością.

Pogląd ten potwierdził m.in. WSA w Łodzi w wyroku z dnia 17 lutego 2012 r., sygn. akt I SA/Łd 1541/11, stwierdzając, że „nie można zgodzić się z tą częścią dokonanej przez organ wykładni art. 26 ust. 7a pkt 1 i 3 pdf, wedle której wydatki na adaptację i wyposażenie mieszkań muszą mieć, tak samo jak sprzęt rehabilitacyjny, indywidualny charakter. Z gramatycznego brzmienia pierwszego unormowania wynika bowiem, że wymóg „indywidualnego przeznaczenia” w ogóle nie dotyczy wydatków na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych. Jedynym warunkiem zastosowania tego odliczenia, stosownie do treści art. 26 ust. 7a pkt 1 pdf, jest to by adaptacja (wyposażenie) mieszkania (budynku) odpowiadała potrzebom wynikającym z niepełnosprawności. Uwzględniając regulację zawartą w art. 26 ust. 1 pkt 6 pdf należy tego rodzaju wydatkom stawiać nadto warunek by służyły rehabilitacji osoby niepełnosprawnej lub ułatwiały jej wykonywanie czynności życiowych. Są to jedyne ustawowe wymogi stawiane wspomnianym wydatkom”.

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawiony we wniosku opis sprawy stwierdzić należy, że wydatek poniesiony przez Panią na zakup karnisza elektrycznego wraz z zasłoną stanowi wydatek na adaptację i wyposażenia mieszkania, stosownie do potrzeb wynikających z Pani niepełnosprawności.
Powyższy wydatek może zostać odliczony przez Panią od dochodu w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym został on poniesiony, tj. za rok 2022, na podstawie dokumentów spełniających wymagania ww. art. 26 ust. 7 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych."

Wydatki na samochód, lekarstwa, zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne 

"(…) W świetle przedstawionego opisu oraz wskazanych przepisów prawa należy stwierdzić, że stosownie do art. 26 ust. 7a pkt 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, Państwo jako osoby z orzeczoną niepełnosprawnością, jesteście uprawnieni do odliczenia wydatków, o których mowa we wniosku, poniesionych w 2022 r., w związku z używaniem samochodu osobowego, stanowiącego Państwa współwłasność. Odliczenia możecie Państwo dokonać do wysokości limitu określonego przez ustawodawcę, tj. do kwoty 2 280 zł. Limit ten przysługuje osobno każdemu z Państwa. 
Podkreślenia wymaga, że przepis nie pozbawia prawa do ulgi, w sytuacji gdy ,w dowodzie rejestracyjnym samochodu jest wymieniony tylko współmałżonek osoby niepełnosprawnej, z którą w chwili nabycia pozostawała we wspólności majątkowej małżeńskiej i samochód stanowił wspólny składnik majątku małżonków. Zatem, wydatki poniesione przez Panią w 2022 r., w związku z używaniem przez Panią samochodu osobowego, którego jest Pani współwłaścicielem, będą podlegały odliczeniu od podstawy opodatkowania w zeznaniu podatkowym. 
Wskazać jednocześnie należy, że określona w ustawie kwota 2 280 zł jest maksymalną kwotą, która może być odliczona za dany rok podatkowy tytułem poniesienia ww. wydatków i to niezależnie od tego, czy osoba niepełnosprawna posiadała orzeczenie o niepełnosprawności i była właścicielem samochodu osobowego przez cały rok, czy też uzyskała to orzeczenie lub nabyła własność/współwłasność ww. samochodu w trakcie roku podatkowego.

Należy również wyjaśnić, że pod pojęciem wydatków dotyczących eksploatacji samochodu osobowego należy rozumieć nie tylko koszty samego przejazdu, ale i koszty utrzymania samochodu takie jak koszty przeglądów technicznych, napraw, zakupu części czy obowiązkowego ubezpieczenia OC.

Pani mężowi przysługuje prawo do odliczenia w zeznaniu rocznym za 2022 r., poniesionych w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatków na zakup wyrobów medycznych, o których mowa w art. 26 ust. 7a pkt 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. zakup soczewek kontaktowych twardych oraz obowiązkowych preparatów do dezynfekcji i przechowywania tych soczewek, przy spełnieniu pozostałych warunków określonych w ustawie. Wykaz wyrobów medycznych, o którym mowa w art. 26 ust. 7a pkt 2a ww. ustawy określony został w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2017 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie (t. j. Dz. U. z 2021 r., poz. 704). W wykazie tym zostały wymienione m.in. soczewki kontaktowe twarde (poz.  75 ). Odliczenie to Zainteresowany będzie mógł uwzględnić w zeznaniu rocznym, po pomniejszeniu o kwotę refundacji z NFZ.

Macie Państwo również prawo do odliczenia w zeznaniu rocznym za 2022 r. wydatków na zakup leków zleconych przez lekarza specjalistę w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, na podstawie art.  26 ust. 7a pkt 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odnosząc się do możliwości odliczenia od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatków ponoszonych przez Panią na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne należy wskazać, że skoro jest Pani osobą niepełnosprawną, a ww. zabiegi zostały Pani zlecone przez lekarza specjalistę, to na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 26 ust. 7a pkt 6b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie Pani przysługiwało powyższe odliczenie w zeznaniu rocznym składanym za 2022 r. Dodatkowym dokumentem potwierdzającym Pani prawo do ww. ulgi, będzie posiadanie zaświadczenia medycznego ws. niezbędności tych zabiegów rehabilitacyjnych.

Prawo do odliczenia ww. wydatków z tytułu używania samochodu osobowego, zakupu soczewek kontaktowych twardych wraz z preparatami do ich dezynfekcji i przechowywania, zakupu leków i wydatków ponoszonych na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne, będzie przysługiwało Państwu również w rozliczeniach za lata następne, w których obowiązywać będzie orzeczenie o niepełnosprawności oraz będą Państwo spełniać pozostałe warunki określone w ustawie.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami składając wspólne zeznanie podatkowe, mogą Państwo skorzystać z odliczenia wydatków na cele rehabilitacyjne, przy czym każde z Państwa odlicza je samodzielnie od swojego dochodu. Korzystanie z odliczeń w ramach ulgi rehabilitacyjnej nie wyklucza prawa do składania wspólnego zeznania rocznego."
(tezy z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 26 stycznia 2023 r., sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.915.2022.2.AKU).

Wydatki na samochód osoby niepełnosprawnej utrzymującej niepełnosprawne dziecko

(…) jako osoba niepełnosprawna, mająca na utrzymaniu dziecko niepełnosprawne, może Pani odliczyć wydatki z tytułu używania samochodu osobowego będącego Pani współwłasnością – do kwoty 2.280 zł. Podkreślenia wymaga, że przysługuje Pani jeden limit z tytułu odliczenia wydatków związanych z używaniem samochodu osobowego, nawet jeżeli ma Pani na utrzymaniu inną osobę niepełnosprawną i sama jest osobą niepełnosprawną. 
- z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 2 grudnia 2022 r., sygn. 0115-KDWT.4011.947.2022.1.BK.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznemu i zdarzenia przyszłego oraz powołane przepisy prawa, stwierdzić należy, że Pani jako osoba posiadająca na utrzymaniu niepełnosprawnego syna, może – na podstawie art. 26 ust. 7a pkt 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – odliczyć od osiągniętego dochodu w zeznaniu podatkowym (przy spełnieniu pozostałych warunków niezbędnych do skorzystania z przedmiotowego odliczenia) składanym za rok podatkowy, w którym wydatki zostały/zostaną poniesione oraz jednocześnie Panu syn będzie posiadał orzeczenie o niepełnosprawności za ten okres (obecnie posiada jedynie do dnia 31 lipca 2023 r.) przy niezmienionych okolicznościach sprawy – wydatki poniesione na używanie samochodu osobowego stanowiącego Pani własność, w ramach obowiązującego limitu – maksymalnie do kwoty 2280 zł. W sytuacji, gdy stała się Pani współwłaścicielem samochodu osobowego w trakcie roku podatkowego, limit wydatków podlegających odliczeniu nie ulega pomniejszeniu. - z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 23 lutego 2022 r., sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.1134.2021.2.SR).

Zakup telefonu i wydatek na turnus rehabilitacyjny

W kwestii odliczenia od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatków poniesionych na turnus rehabilitacyjny, które zostały w części sfinansowane z PEFRON-u należy wskazać, że przepis art. 26 ust. 7a pkt 5 ww. ustawy, stanowi m.in., że wydatkami, które uprawniają do skorzystania z przedmiotowej ulgi, są wydatki poniesione na odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym. 
Odnosząc się do możliwości odliczenia przez Panią w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatku poniesionego na zakup telefonu komórkowego należy wskazać, że w myśl art. 26 ust. 7a pkt 3 za wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwianiem wykonywania czynności życiowych uważa się wydatki poniesione na: zakup, naprawę lub najem indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego.
Wskazała Pani, że zakupiony telefon jest Pani niezbędny w życiu codziennym w celu: komunikacji z otoczeniem w formie tekstowej i poprzez kamerę językiem migowym oraz dokonywania wszelkich płatności i zakupów przez Internet.
Zatem zakupiony telefon jest związany z ułatwianiem wykonywania przez Panią czynności życiowych oraz jest niezbędny dla Pani do komunikacji ze światem zewnętrznym i umożliwia pokonywanie barier w kontaktach z innymi ludźmi. 
Będzie Pani uprawniona do odliczenia od dochodu za 2021 r. w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatku poniesionego na turnus rehabilitacyjny oraz telefon komórkowy.
- z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 24 lutego 2022 r., sygn. 0110-KDIP3-2.4011.1082.2021.4.AC.

Zaliczenie wydatków do kosztów uzyskania przychodów a ulga rehabilitacyjna

(...) zaliczenie przez Wnioskodawczynię do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na zakup aparatu słuchowego i baterii do aparatu, które ułatwiają wykonywanie czynności życiowych Jej córki, mieszczących się w dyspozycji art. 26 ust. 7a pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wyklucza – na podstawie art. 26 ust. 13a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – możliwość skorzystania z ww. odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej.
Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, że Wnioskodawczyni, posiadającej na utrzymaniu niepełnosprawne dziecko (córkę), w sytuacji gdy orzeczenie o niepełnosprawności zostało wydane w dniu 12 października 2021 r., z zapisem, że niepełnosprawność dziecka datuje się od wczesnego dzieciństwa, nie przysługuje prawo do odliczenia od dochodu w zeznaniu rocznym za 2021 r. wydatków poniesionych na zakup aparatu słuchowego i baterii do aparatu jako wydatków na cele rehabilitacyjne, bowiem nie zostanie spełniony warunek uprawniający do skorzystania z ww. ulgi rehabilitacyjnej i odliczenia wydatków, o których mowa w art. 26 ust. 7a, tj. powołany wyżej art. 26 ust. 13a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż Wnioskodawczyni wskazała, że wydatki poniesione na zakup aparatu słuchowego i baterii do aparatu, cyt. „zostaną odliczone od kosztów uzyskania przychodu”; „mogą stanowić podstawę kosztów uzyskania przychodu".
(interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 12 stycznia 2022 r., sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.1040.2021.2.KR)

Adaptacja łazienki

Dokonanie adaptacji mieszkania lub budynku mieszkalnego do innych potrzeb i jego wyposażenie w nowe elementy rzeczowe ma – dla uznania wydatków poniesionych na nie za wydatki na cele rehabilitacyjne – znaczenie tylko o tyle, o ile u podstaw takiej adaptacji lub wyposażenia leżą potrzeby wynikające z niepełnosprawności podatnika lub osoby pozostającej na jego utrzymaniu.
Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że wydatki na remont łazienki stosownie do potrzeb wynikających z Pani niepełnosprawności ruchowej o umiarkowanym stopniu, gdy nie może Pani korzystać z wanny w łazience z uwagi na trudności w codziennym życiu, faktycznie przez Panią poniesione w 2022 r. koszty przystosowania łazienki z wanną na łazienkę z kabiną prysznicową, w tym koszty zakupu materiałów budowlanych, płytek podłogowych, ściennych, kabiny prysznicowej wraz z nową armaturą, baterii, zakupu i montażu mniejszej umywalki i sedesu, koszty demontażu, przeniesienia kaloryfera, koszty wymiany instalacji elektrycznej i wodno-kanalizacyjnej będą stanowić wydatki na adaptację mieszkania oraz jego wyposażenie, odpowiadające Pani potrzebom wynikającym z niepełnosprawności.
Zatem powyższe wydatki będzie mogła Pani odliczyć od dochodu w zeznaniu podatkowym za 2022 r. w ramach ulgi rehabilitacyjnej określonej w art. 26 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przy spełnieniu pozostałych warunków wynikających z powyżej zacytowanych przepisów tej ustawy.
(interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 10 stycznia 2022 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.674.2021.2.MD)

Wymiana pieca CO

Tak więc na gruncie rozpatrywanej sprawy zakwalifikowanie poniesionych wydatków, poniesionych na zmianę sposobu ogrzewania z ogrzewania piecem na węgiel i drewno – tj. inwestycję, polegającą na zakupie i montażu kotła CO pellet – do wydatków podlegających odliczeniu w ramach ulgi na cele rehabilitacyjne oraz związanych z ułatwieniem czynności życiowych jest uzasadnione. Przedmiotowe wydatki zostały poniesione stosownie do potrzeb wynikających z Pani niepełnosprawności. (...)
Zatem wydatki poniesione przez Panią na zakup i montaż kotła CO na pellet można uznać za wydatki w ramach ulgi rehabilitacyjnej określonej w art. 26 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wydatki te, w kwocie faktycznie poniesionej, może Pani odliczyć od dochodu w zeznaniu rocznym za 2021 r. w ramach wydatków na cele rehabilitacyjne.
(interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 15 grudnia 2021 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.906.2021.2.DJ)

Instalacja fotowoltaiczna i pompa ciepła

Mając na uwadze okoliczności wskazane we wniosku, w szczególności, że Wnioskodawca jest osobą z niepełnosprawnością ruchową i licznymi chorobami przewlekłymi (nowotwór złośliwy, schorzenia kręgosłupa) przez co problemem dla niego jest ogrzewanie domu za pomocą posiadanego pieca na węgiel/drzewo, co wymaga zgromadzenie węgla, zwózki i rąbania drewna, znoszenia opału (do kotłowni umiejscowionej w piwnicy), wrzucania opału do pieca, jego czyszczenia, wybierania popiołu i wynoszenia na zewnątrz uznać należy, że wydatki związane z montażem instalacji fotowoltaicznej oraz pompy ciepła stanowią wydatki na cele rehabilitacyjne wskazane w art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych tj. poniesione w związku z adaptacją i wyposażeniem budynku mieszkalnego, w którym Wnioskodawca zamieszkuje i stosownie do potrzeb wynikających z jego niepełnosprawności.
Zatem – w sytuacji, gdy ww. wydatki nie zostały/nie zostaną Wnioskodawcy sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały/nie zostaną mu zwrócone w jakiejkolwiek formie oraz nie zostaną zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub nie zostaną odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym Wnioskodawcy przysługiwać będzie prawo odliczenia ich od dochodu w pełnej wysokości. Natomiast w  przypadku gdy ww. wydatki zostały/ną częściowo sfinansowane (dofinansowane) Wnioskodawcy ze środków o których mowa w art. 26 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odliczeniu podlegać będzie różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą zwróconą/sfinansowaną.
(interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 24 listopada 2021 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.629.2021.1.AK)

Zakup lekarstw i korekta zeznań rocznych

Mając na uwadze powyższe przepisy prawa oraz przedstawiony we wniosku stan faktyczny stwierdzić należy, że w sytuacji gdy od 2015 r. Wnioskodawczyni ma przyznaną rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, Wnioskodawczyni spełnia warunki do odliczenia – zgodnie z art. 26 ust. 7a pkt 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – od dochodów uzyskanych w latach 2019 i 2021, w ramach ulgi rehabilitacyjnej, wydatków na zakup leków, których stałe stosowanie zlecone zostało przez lekarza specjalistę, w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł.
Równocześnie, Wnioskodawczyni spełnia warunki do odliczenia – stosownie do art. 26 ust. 7a pkt 14 powołanej ustawy – od dochodów uzyskanych w latach 2018, 2019, 2020 i 2021 wydatków związanych z używaniem samochodu osobowego, stanowiącego jej własność, w ramach obowiązującego limitu do wysokości 2280 zł.
Wnioskodawczyni przysługuje więc prawo do złożenia korekty zeznania podatkowego, za lata w których nie skorzystała z ulgi rehabilitacyjnej – w zakresie odliczenia wydatków za używanie samochodu osobowego za 2018, 2019 i 2020 r., oraz w zakresie wydatków poniesionych na leki za 2019 r.
(interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 14 listopada 2021 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.579.2021.2.MD)

Orzeczenie o niepełnosprawności

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że syn Wnioskodawczyni nie posiada orzeczenia o niepełnosprawności wydanego przez powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności, zatem nie został spełniony warunek uprawniający do skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej, o którym mowa w art. 26 ust. 7d pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych tj. posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.
W konsekwencji powyższego Wnioskodawczyni nie będzie mogła skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej, polegającej na odliczeniu kosztów prywatnej terapii logopedycznej i prywatnej terapii integracji sensorycznej małoletniego syna Wnioskodawczyni w rozliczeniu podatkowym za 2021 r.
(interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 29 października 2021 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.816.2021.1.MKA)

Pobyt w zakładzie opiekuńczo-leczniczym

Wnioskodawczyni posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności i ponosi z otrzymywanej renty rodzinnej koszty swojego pobytu w zakładzie opiekuńczo-leczniczym. Wnioskodawczyni dokumentuje wydatki za pobyt w postaci przelewów bankowych.  Ww. zakład opiekuńczo-leczniczy podlega ustawie z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej i posiada status prawny zakładu opiekuńczo-leczniczego.
Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis zdarzenia przyszłego oraz powołane przepisy prawa, stwierdzić należy, że Wnioskodawczyni będzie mogła w ramach ulgi rehabilitacyjnej odliczyć od dochodu w swoim zeznaniu rocznym składanym za 2021 r. wydatki poniesione w 2021 r. na ww. pobyt w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, udokumentowane potwierdzeniami przelewów bankowych zawierającymi w szczególności: dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi) i sprzedającego usługę, rodzaj zakupionej usługi oraz kwotę zapłaty.
(interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 15 października 2021 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.492.2021.2.DS)

Jakie warunki trzeba spełnić, by móc skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej? 

Zasadniczym warunkiem jest posiadanie statusu osoby niepełnosprawnej albo osoby mającej na utrzymaniu osobę niepełnosprawną, co było wyjaśniane wyżej. 

Poza tym trzeba być podatnikiem PIT i osiągnąć w danym roku podatkowym dochodu opodatkowane wg skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT albo podatnikiem płacącym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, który w danym roku osiągnął przychody opodatkowane w tej formie.

Jeżeli chodzi o ryczałtowców, to zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, korzystać z ulgi mogą tylko ci, którzy osiągają przychody wymienione w art. 6 ust. 1, 1a i 1d tej ustawy. Chodzi więc o osiągających przychody:

- z działalności gospodarczej prowadzonej indywidualnie albo w formie spółki cywilnej osób fizycznych, spółki cywilnej osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku lub spółki jawnej osób fizycznych,
- z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze,
- o których mowa w art. 20 ust. 1c ustawy o PIT, czyli (pisząc w skrócie) z tytułu sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu.

Kolejnym warunkiem jest poniesienie w danym roku podatkowym ww. wydatków z art. 26 ust. 7a ustawy o PIT.

Tu trzeba wiedzieć, że wydatki, o których mowa w ust. 7a, podlegają odliczeniu tylko wtedy, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

W przypadku gdy te wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z ww. funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

Jak udokumentować wydatki?

Podatnicy, którzy skorzystali z ulgi rehabilitacyjnej powinni na wypadek ew. kontroli podatkowej potrafić udokumentować poniesione wydatki (paragonami, fakturami, umowami, czy w inny sposób). Z dokumentów tych powinno wyraźnie wynikać, że wydatki te poniosła osoba uprawniona do ulgi (niepełnosprawny lub osoba utrzymująca osobę niepełnosprawną).

Organy podatkowe (zob. broszura Ministerstwa Finansów dot. ulgi rehabilitacyjnej) wskazują, że nie ma znaczenia, czy podatnik poniesie wydatek w kraju czy za granicą. Aby przeliczyć wydatek w walucie obcej na polskie złote  trzeba zastosować średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia wydatku.

Tylko w przypadku wydatków, o których mowa w ust. 7a pkt 7 (przewodnik), 8 (pies asystujący) i 14 (samochód), nie jest wymagane posiadanie dokumentów stwierdzających ich wysokość. Jednakże na żądanie organów podatkowych podatnik jest obowiązany przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:

1) wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika;

2) okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego.

Także w przypadku kosztów używania samochodu (pkt 14) warto zbierać paragony i rachunki za paliwo i inne ww. wydatki (przynajmniej do kwoty limitu odliczenia, tj. do 2280 zł rocznie) z danego roku, bo może się okazać, że będą potrzebne w toku ew. kontroli podatkowej. Kontrole oczywiście nie przytrafiają się każdemu podatnikowi korzystającemu z tej ulgi ale taka zapobiegliwość może czasem się przydać. Warto też pamiętać, że urzędy skarbowe mogą kontrolować zeznania podatkowe PIT przez 5 lat od końca roku w którym zeznanie zostało złożone.

 

Opiekun osoby niepełnosprawnej też może odliczać

Tak jak już wspomniano wyżej z ulgi rehabilitacyjnej mogą korzystać nie tylko niepełnosprawni ale także osoby, na których utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Są to z reguły rodzice dzieci niepełnosprawnych ale także inni członkowie rodziny opiekujący się niepełnosprawnymi, wskazani w art. 26 ust. 7e ustawy o PIT.

Również te osoby mogą odliczać (od dochodu w PIT albo od przychodu w ryczałcie ewidencjonowanym) wydatki wskazane art. 26 ust. 7a ustawy o PIT. Ich też obowiązują pozostałe warunki uprawniające do korzystania z tej ulgi, oprócz oczywiście posiadania statusu osoby niepełnosprawnej.

Warto wiedzieć, że zdaniem organów podatkowych W przypadku, gdy oboje rodzice łożą na utrzymanie niepełnosprawnego dziecka, każdemu z nich przysługuje prawo do ulgi rehabilitacyjnej w wysokości faktycznie poniesionego przez siebie wydatku, natomiast w przypadku wydatków ograniczonych limitem kwotowym każdemu z nich przysługuje odrębny (własny) limit. (z interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 7 lutego 2019 r. – sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.596.2018.2.EC). Zatem każdy z rodziców niepełnosprawnego dziecka może odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatki poniesione na używanie samochodu osobowego do 2 280 zł rocznie. Nawet w przypadku, gdy rodzice mają jeden samochód, który jest ich współwłasnością. Tak samo uznał Dyrektor KIS w interpretacji z 29 marca 2019 r. (sygn. 0115-KDIT2-2.4011.33.2019.1.ŁS) oraz

Odliczenie wydatków na lekarstwa

To dość specyficznie uregulowane odliczenie, bo mamy tu minimalny limit kwotowy miesięcznych wydatków na lekarstwa. Z ulgi (odliczenia) można skorzystać tylko wtedy, gdy suma wydatków na lekarstwa w danym miesiącu przekroczy kwotę 100 zł – i odliczyć można tylko tą nadwyżkę.

Przykładowo jeżeli niepełnosprawny zakupi w maju 2020 r. przepisane przez lekarza specjalistę leki za łączną kwotę 150 zł, to może odliczyć za ten miesiąc kwotę 50 zł. Ale gdy w czerwcu 2020 r. zakupił lekarstwa za 100 zł to nic nie może odliczyć za ten miesiąc.

Nie można sumować wydatków poniesionych w jednym miesiącu z wydatkami poniesionymi w następnym miesiącu, czy w innych miesiącach – liczy się suma z danego miesiąca. Trzeba oczywiście zbierać paragony za lekarstwa na wypadek ew. kontroli fiskusa i trzeba mieć kopie recept wystawionych przez lekarza lub zaświadczenie lekarskie o potrzebie stosowania danych leków.

Warto wiedzieć, że zdaniem organów podatkowych (zob. broszura Ministerstwa Finansów dot. ulgi rehabilitacyjnej) prawo do ulgi przysługuje na wszystkie lekarstwa, których konieczność stosowania stałego bądź tymczasowego zaleci lekarz - niezależnie od tego, czy leki związane są ze schorzeniem, w związku z którym orzeczono niepełnosprawność, czy też z jakimkolwiek innym schorzeniem.

Resort finansów w ww. broszurze informuje również, że jeśli podatnik jest osobą niepełnosprawną i ponosi wydatki na zakup leków dla siebie, jak również kupuje leki dla osoby niepełnosprawnej, którą ma na utrzymaniu, to w takiej sytuacji podatnik sumuje kwotę wszystkich poniesionych wydatków z tego tytułu w danym miesiącu (zarówno za własne leki, jak i leki osoby, którą ma na utrzymaniu), a następnie ustala nadwyżkę ponad 100 zł, która podlega odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej.

Warto zauważyć, że cytowane fragmenty broszury (opublikowanej w styczniu 2020 r.) są nadal aktualna bo akurat te zasady nie uległy mianie.

Od 2022 roku w zakresie odliczania wydatków na lekarstwa zmieniło się tylko to, że w art. 26 ust. 7a ustawy o PIT doprecyzowano, że odliczać można leki, o których mowa w Prawie farmaceutycznym. Wcześniej brak było odwołania do przepisów ustawy – Prawo farmaceutyczne, co powodowało spory podatników z organami podatkowymi. 

Jak rozliczyć ulgę rehabilitacyjną?

Ulga rehabilitacyjna odliczana jest od:
• dochodu – przez podatnika opodatkowanego według skali podatkowej z art. 27 ustawy o PIT albo
• przychodu – przez podatnika opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Zeznania PIT-37 i  PIT-36 składa się do urzędu skarbowego (aktualnie za pośrednictwem Portalu Podatkowego Ministerstwa Finansów podatki.gov.pl i systemu e-Deklaracje lub usługi Twój e-PIT) co do zasady do końca kwietnia następnego roku podatkowego (chyba, że ostatni dzień kwietnia jest dniem wolnym od pracy – wtedy termin upływa w dniu następnym po dniu wolnym od pracy). W 2021 roku termin na złożenie PIT-37 i  PIT-36 (oczywiście także i załącznika PIT/O) upływa w piątek 30 kwietnia.

Natomiast PIT-28 składa się do urzędu skarbowego (również za pośrednictwem Portalu Podatkowego Ministerstwa Finansów podatki.gov.pl i systemu e-Deklaracje lub usługi Twój e-PIT) zasadniczo do końca lutego następnego roku. Ale w 2021 roku ostatni dzień lutego (28.) wypada w niedzielę, to termin złożenia PIT-28 za 2020 rok przesuwa się (zgodnie z art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej) na poniedziałek 1 marca 2021 r.

Warto wiedzieć, że jeżeli podatnik uzyskał dochody (przychody) z pozarolniczej działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej, najmu lub umów o podobnym charakterze, to z ulgi rehabilitacyjnej może skorzystać już w trakcie roku podatkowego, tj. przy obliczaniu zaliczki lub ryczałtu. Jednak i tak „ostatecznego” rozliczenia trzeba dokonać w rocznym zeznaniu podatkowym.

Trzeba też pamiętać, że nie można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatków, które zostały już wcześniej:
- zaliczone do kosztów uzyskania przychodów albo
- odliczone na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne albo
- zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Przykrą informacją jest też to, że jeżeli nie uda się odliczyć wszystkich poniesionych wydatków w danym roku (bo dochód albo przychód był za mały i po prostu nie było od czego odliczyć), to nie można odliczyć tych nieodliczonych wydatków w kolejnych latach. Można odliczać tylko te wydatki, które były poniesione w rozliczanym roku podatkowym – tj. w tym, w którym zostały osiągnięte rozliczane dochody lub przychody.

Ulga rehabilitacyjna - co się zmieniło w 2022 roku

Od 2022 roku w przepisach dot. tej ulgi zaszły pewne zmiany wprowadzone przez ustawę z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105 - czyli tzw. Polski Ład).
Zmiany są raczej niewielkie - polegają przede wszystkim na doprecyzowaniu niektórych przepisów i dodaniu nowych wydatków uprawniających do odliczenia w art. 26 ust. 7a i 7f ustawy o PIT.

Wydatki podlegające odliczeniu - zmiany 2022

Zakup, naprawa lub najem wyrobów medycznych, indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych

W art. 26 ust. 7a ustawy o PIT został dodany pkt 2a, zgodnie z którym odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej podlegają także wydatki poniesione na:

- zakup, naprawę lub najem wyrobów medycznych wymienionych w wykazie wyrobów medycznych określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 38 ust. 4 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 523, 1292, 1559 i 2054) oraz wyposażenia umożliwiającego ich używanie zgodnie z przewidzianym zastosowaniem, z wyjątkiem pieluchomajtek, pieluch anatomicznych, chłonnych majtek, podkładów i wkładów anatomicznych; Wykaz tych wyrobów medycznych jest określony w rozporządzeniu ministra zdrowia z 29 maja 2017 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie. Chodzi m.in. o protezy, ortezy, gorsety ortopedyczne, obuwie ortopedyczne, soczewki okularowe, okulary, aparaty słuchowe, zestawy infuzyjne do pomp insulinowych, kule,  wózki inwalidzkie.

W art. 26 ust. 7a ustawy o PIT nadano nowe brzmienie pkt 3, zgodnie z którym odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej podlegają także wydatki poniesione na:

- zakup, naprawę lub najem indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, oraz wyposażenia umożliwiającego ich używanie zgodnie z przewidzianym zastosowaniem, niewymienionych w wykazie, o którym mowa w pkt 2a, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego;

Dzięki nowemu brzmieniu tego przepisu odliczeniu będą podlegały wydatki podatnika poniesione również na wypożyczenie takiego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych oraz wydatki na zakup, naprawę lub wypożyczenie wyposażenia umożliwiającego używanie tych przedmiotów. Przepis dotyczy sprzętu niewymienionego w wykazie obejmującym wyroby medyczne, gdyż wydatki poniesione na zakup, naprawę lub wypożyczenie wyrobów medycznych, zawartych w tym wykazie, podlega odliczeniu na podstawie dodawanego pkt 2a w art. 26 ust. 7a ustawy PIT.

Limit wydatków na pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne, chłonne majtki, podkłady, wkłady anatomiczne

W art. 26 ust. 7a ustawy o PIT został dodany pkt 3a, zgodnie z którym odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej podlegają także wydatki poniesione na:

- pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne, chłonne majtki, podkłady, wkłady anatomiczne, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;

W przypadku tych wydatków odliczenie będzie miało limit (do kwoty 2 280 zł rocznie) podobnie jak w przypadku wydatków na opłacenie przewodników, utrzymanie psa asystującego czy używanie samochodu osobowego. Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, wprowadzenie limitu odliczenia w tym przypadku wynika z faktu, że środki wymienione w tym przepisie mogą być również stosowane przez osoby niemające statusu osoby niepełnosprawnej. Limit ma na celu wykluczenie możliwości wykorzystania odliczenia na wydatki ponoszone na ten cel w celu wykorzystania zakupionych środków przez inne osoby (np. członków rodziny). Warto też wiedzieć, że osoby ponoszące wydatki na ten cel mogą skorzystać z ich refundacji. Podstawę prawną do jej uzyskania stanowi ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 357, z późn. zm.). Ulga podatkowa stanowi dodatkowe finansowe zabezpieczenie „na wypadek”, gdyby nie wszystkie wydatki na ten cel zostały osobie niepełnosprawnej zrefundowane.

Pobyt w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, zabiegi rehabilitacyjne lub leczniczo-rehabilitacyjne

W art. 26 ust. 7a ustawy o PIT został zmodyfikowany pkt 6 i dodano pkt 6a i 6b, zgodnie z którymi odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej podlegają także wydatki poniesione na:

6) odpłatność za pobyt w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym;

6a)  odpłatność za pobyt opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, przebywającego z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego lub zakładzie rehabilitacji leczniczej;

6b) odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne lub leczniczo-rehabilitacyjne;

Zmiany te mają przede wszystkim charakter porządkujący. Polegają one na wyodrębnieniu z dotychczasowego brzmienia pkt 6 odpłatności za zabiegi rehabilitacyjne i wprowadzeniu tego wydatku do odrębnego przepisu, tj. do dodanego pkt 6b w ust. 7a art. 26 ustawy PIT. W praktycznym stosowaniu obecnego brzmienia pkt 6 w ust. 7a art. 26 spotykano bowiem nieuzasadnione przypadki ograniczania prawa do odliczenia wydatków na zabiegi rehabilitacyjne jedynie w sytuacji, gdy zabiegi te były realizowane w zakładach wymienionych w pkt 6. Umieszczenie tego odliczenia w odrębnej jednostce redakcyjnej (w pkt 6b w art. 26 ust. 7a ustawy PIT) ma wykluczyć takie wątpliwości.
Natomiast nowy pkt 6a w ust. 7 art. 26 wprowadza nowy tytuł odliczenia umożliwiający uwzględnienie w rozliczeniu podatkowym również wydatków za pobyt opiekuna przebywającego wraz z osobą niepełnosprawną – zaliczoną do grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego i rehabilitacji leczniczej. Dotychczas odliczeniu podlegały jedynie wydatki poniesione na pobyt na turnusie rehabilitacyjnym i w tych zakładach jedynie osób niepełnosprawnych.

Zmiana definicji leku

W art. 26 ust. 7a ustawy o PIT został zmodyfikowany pkt 12 dotyczący definicji leków podlegających odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej i brzmi on obecnie następująco:

12) leki, o których mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 1977) – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeżeli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować stale lub czasowo te leki;

Dotąd brak było odwołania do przepisów ustawy – Prawo farmaceutyczne, co powodowało spory podatników z organami podatkowymi. Wprowadzenie doprecyzowania, że chodzi o leki w rozumieniu ustawy – Prawo farmaceutyczne, ma dać podatnikom pewność, co do intencji ustawodawcy i zmniejszyć liczbę postępowań podatkowych w zakresie ulgi rehabilitacyjnej.

Odliczenie wszelkich wydatków poniesionych na przewóz osoby niepełnosprawnej

Zmiana brzmienia wstępu do wyliczenia w pkt 13 w art. 26 ust. 7a ustawy o PIT "13) odpłatny przewóz:" pozwoli na odliczenie wszelkich wydatków poniesionych na przewóz osoby niepełnosprawnej i dzieci niepełnosprawnych do lat 16, nie tylko związanych z przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne (co przewidywała poprzednia treść tego przepisu). Zmiana ta ostatecznie porządkuje przepisy dotyczące wydatków na przejazdy osób niepełnosprawnych. Przepis dostosowuje zmienianą regulację do przepisu normującego używanie własnych samochodów osobowych przez osoby niepełnosprawne (art. 26 ust. 7a pkt 14 ustawy PIT). Po zmianie, podobnie jest to w przypadku używania własnego samochodu, odliczenie jest możliwe bez względu na cel, któremu miał służyć przewóz osoby niepełnosprawnej.

 

Wydatki na przejazdy opiekuna osoby niepełnosprawnej, przebywającego wraz z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego i rehabilitacji leczniczej

W art. 26 ust. 7a pkt 15 ustawy o PIT została dodana lit. d), zgodnie z którą odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej podlegają także wydatki poniesione na:

15) odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:

(...) d) opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, przebywającego z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, lub zakładzie rehabilitacji leczniczej.

 

Osoba niepełnosprawna, która pozostaje na utrzymaniu innej bliskiej osoby - limit dochodu

Od 2022 r. zmieniło się brzmienie zdania drugiego w art. 26 ust. 7e ustawy o PIT: "Do dochodów, o których mowa w zdaniu pierwszym, nie zalicza się alimentów na rzecz dzieci, o których mowa w art. 27ea ust. 1, świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 100a, oraz przyznanych na podstawie odrębnych przepisów zasiłku pielęgnacyjnego oraz dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów."

Przepis ten normuje limit dochodowy dotyczący dochodu osoby niepełnosprawnej, którego nieprzekroczenie oznacza, że osoba ta pozostaje na utrzymaniu innej bliskiej osoby. Ministerstwo Finansów podkreśla, że przepis ten nie pozbawia prawa do odliczenia wydatków poniesionych na cele rehabilitacyjne przez samą osobę niepełnosprawną (jeżeli takie wydatki poniosła).

Norma ta przyznaje natomiast prawo do odliczenia wydatków poniesionych przez inną osobę o ile są to wydatki na cele rehabilitacyjne na rzecz współmałżonka, dzieci własnych i przysposobionych, dzieci obcych przyjętych na wychowanie, pasierbów, rodziców, rodziców współmałżonka, rodzeństwa, ojczyma, macochy, zięciów i synowych pod tym warunkiem, że dochody osoby niepełnosprawnej nie przekraczają dwunastokrotności kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.

Do dochodów tych nie zalicza się alimentów na rzecz dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy PIT, świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 100a ustawy PIT, zasiłku pielęgnacyjnego oraz kwoty dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów.

Dotąd (do końca 2021 roku)  kwota dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów ("trzynasta emerytura") nie była zaliczana do omawianego dochodu osoby niepełnosprawnej nie na podstawie przepisów ustawy PIT (tj. ust. 7e w art. 26 ustawy PIT) ale na podstawie odrębnej regulacji, tj. art. 8 pkt 1 ustawy z dnia 9 stycznia 2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz. U. poz. 321).
Takie rozwiązanie legislacyjne było uzasadnione w przypadku, gdy ww. dodatkowe świadczenie było przyznawane jednorazowo na podstawie „incydentalnej” regulacji. Miało to miejsce w przypadku ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o jednorazowym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów w 2019 r. (Dz. U. poz. 743) – art. 8 pkt 1 tego aktu prawnego.

Zmiana ww. przepisu stała się konieczna z uwagi na to, że obecnie „trzynasta emerytura”, na mocy powołanej ustawy z dnia 9 stycznia 2020 r., na stałe weszła do systemu prawnego. Uzasadnione jest zatem dokonanie odpowiedniej zmiany w przepisach ustawy PIT. Zasadą jest bowiem, że regulacje dotyczące podatku dochodowego powinny znajdywać się w jednym akcie prawnym dotyczącym ściśle tej kwestii, tj. w ustawie PIT.

Niezdolność do samodzielnej egzystencji jako przesłanka I grupy inwalidztwa

W art. 26 ust. 7f pkt 1 ustawy o PIT została dodana lit. aa), zgodnie z którą ilekroć w przepisach ust. 7a jest mowa o osobach zaliczonych do I grupy inwalidztwa – należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono m.in. aa) niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Dotychczasowe brzmienie tego przepisu budziło wątpliwości interpretacyjne że dotyczy on wyłącznie tych osób niepełnosprawnych, których obejmie ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 53, z późn. zm.). Ustawa ta w regulacjach dotyczących I grupy inwalidztwa odnosi się „dwuczłonowo” do całkowitej niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji. Natomiast w przepisach dotyczących ubezpieczenia społecznego rolników I grupa inwalidztwa jest określana „jednoczłonowo” wyłącznie poprzez „niezdolność do samodzielnej egzystencji”.
Celem tej zmiany jest uwzględnienie wprost w przepisach normujących ulgę rehabilitacyjną postanowień art. 6 pkt 11a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2020 r. poz. 174, z późn. zm.). Przepis ten stanowi, że stwierdzenie na podstawie tej ustawy niezdolności do samodzielnej egzystencji oznacza zaliczenie do I grupy inwalidów. Ma to wyeliminować wątpliwości interpretacyjne w tym zakresie.

Raz jeszcze warto podkreślić, że ww. zmiany wprowadzone od 1 stycznia 2022 r. do przepisów regulujących ulgę rehabilitacyjna stosuje się także do rozliczenia za 2021 rok. Bowiem wszystkie te zmiany są (przynajmniej w założeniach Ministerstwa Finansów) korzystne dla podatników.

Ulga rehabilitacyjna dla emeryta

Wielu emerytów i rencistów korzysta z ulgi rehabilitacyjnej (a więc także z odliczenia wydatków na leki) ale nie dlatego, że są emerytami lub rencistami ale z uwagi na ich niepełnosprawność. Ministerstwo Finansów podkreśla, że samo posiadanie statusu emeryta lub rencisty nie wystarcza do odliczenia wydatku w ramach ulgi rehabilitacyjnej.

Wpływ zmian podatkowych w 2022 roku (wysoka kwota wolna od podatku i obniżenie stawki PIT do 12 proc.) na możliwość odliczania ulgi rehabilitacyjnej

Wiele emocji budzi też wpływ wysokiej kwoty wolnej od podatku (30 tys. zł) w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), obowiązującej od 2022 roku (także w 2023 roku) – na możliwość odliczenia ulgi rehabilitacyjnej. Z uwagi na podniesienie wysokości kwoty wolnej od podatku wielu emerytów i rencistów (których emerytury i renty nie przekraczają kwoty 2500 zł brutto) nie musi już płacić podatku dochodowego. Jeżeli nie płacą podatku, to nie mogą już korzystać z dotychczasowych ulgi i odliczeń (w tym ulgi rehabilitacyjnej i ulgi na leki). Dodatkowo od lipca 2022 r. (ze skutkiem odnośnie wszystkich dochodów osiągniętych w 2022 roku) obniżona została niższa stawka PIT w skali podatkowej – z 17 proc. do 12 proc.

Jak wyjaśnia resort finansów to podwyższenie kwoty wolnej i jednoczesne obniżenie stawki podatku PIT jest co do zasady korzystne dla podatników - niezależnie od tego, czy dotychczas korzystali z ulg podatkowych czy nie. Poza tym ulgi podatkowe (np. ulga rehabilitacyjna) są z reguły rozliczane dopiero po zakończeniu roku w rocznym zeznaniu podatkowym. A zatem w ciągu roku nie pomniejszą zaliczek na podatek. Inaczej niż kwota wolna od podatku ulgi nie działają automatycznie - aby z nich skorzystać należy spełnić określone w ustawie PIT warunki, specyficzne dla danej ulgi.

Ministerstwo Finansów wskazuje, że emeryt, którego roczne dochody mieszczą się w całości w kwocie wolnej od podatku, zyskuje na skutek ww. zmian podatkowych (w porównaniu do 2021 roku) rocznie 2250 zł. Tej wielkości zysk przekłada się na wydatek kwalifikowany do ulgi np. rehabilitacyjnej w wysokości 18 750 zł rocznie, czyli 1562,50 zł miesięcznie. 

Na poparcie tej tezy Ministerstwo podaje następujący przykład:

Ulga rehabilitacyjna - bez zmian w 2024 i 2025 roku

Od 1 stycznia 2024 roku przepisy dotyczące ulgi rehabilitacyjnej nie uległy zmianie. Dlatego też w 2024 roku obowiązują te same zasady odliczania ulgi rehabilitacyjnej, co w poprzednim roku. Ponadto nic nie wskazuje na to, by od 1 stycznia 2025 roku przepisy dot. tej ulgi uległy zmianie.